Γιατί η συγκυρία δείχνει να ευνοεί τον Γάλλο πρόεδρο στο ξεδίπλωμα σημαντικών πρωτοβουλιών. Τα προβλήματα της Γερμανίας, η απώλεια προσανατολισμού της Ευρώπης και η παράμετρος Τραμπ.
Γράφει η Αθηνά Καλαϊτζόγλου.
Την πιο κρίσιμη μάχη στον αγώνα υπεροχής στην Ευρώπη διεξάγει αυτή τη στιγμή για τη Γαλλία ο Εμανουέλ Μακρόν. Ο Γάλλος πρόεδρος, που κατέδειξε εξαρχής τις φιλοδοξίες του να ανασυστήσει το, πάλαι ποτέ, αυτοκρατορικό μεγαλείο της χώρας του, να την εγκαθιδρύσει ως παγκόσμια δύναμη της κλάσης των ΗΠΑ, της Κίνας και της Ρωσίας και μέσω αυτής να αναβαθμίσει και τον ρόλο της Ευρώπης απέναντι στους παγκόσμιους παίκτες, τόσο από πολιτική άποψη όσο και από άποψη εμπορίου, ποντάρει όλα τα λεφτά του στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Εάν χαθεί ο έλεγχος στη Μεσόγειο, οι συνέπειες για τη Γαλλία θα είναι πολλαπλά ανεπιθύμητες.
Η συγκυρία δείχνει να τον ευνοεί προσώρας. Το αντίπαλο δέος, η Γερμανία της Άγκελα Μέρκελ, βρίσκεται στη γωνία με την υπόθεση Ναβάλνι, που συμπαρασύρει το φαραωνικό project του Nord Stream 2. Ήδη, πολιτικές φωνές από τη γερμανική κυβέρνηση θέτουν υπό αμφισβήτηση το αμφιλεγόμενο έργο, καθώς το συναρτούν με την ηθική αξιοπιστία της Ρωσίας. Και όχι μόνο. Ζητούν να αποσυρθεί ο πρώην καγκελάριος Γκέρχαρντ Σρέντερ από την κοινοπραξία του αγωγού (είναι πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου), αλλά και από τις άλλες ρωσικές εταιρείες στις οποίες συμμετέχει.
Η αμηχανία της Μέρκελ είναι πασιφανής. Παρά τη σταθερή υποστήριξή της στο έργο, που έρχεται κόντρα στις επιδιώξεις της Ενεργειακής Ένωσης, αναγκάζεται εκ των πραγμάτων να αναμένει τις ρωσικές εξηγήσεις για τη δηλητηρίαση του Ρώσου αντικαθεστωτικού.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση εδώ και αρκετά χρόνια φαίνεται ότι έχει χάσει τον προσανατολισμό της. Από ένωση κρατών-μελών με κοινά συμφέροντα και στοχεύσεις, έχει μοιραστεί σε δύο πόλους εξουσίας. Τη Γερμανία και τη Γαλλία, με τους δορυφόρους του καθενός. Εικόνα που παγιώθηκε και λόγω Brexit. Η Γερμανία είχε κόψει το νήμα επί θητείας της Μέρκελ, καθώς οι προκάτοχοι του Μακρόν έδειχναν ότι δεν είχαν τη στόφα να σηκώσουν ανάστημα. Περισσότερο συμπορεύονταν.
Το έργο του αγωγού Nord Stream 2
Το πώς αντιλαμβάνεται την Ε.Ε. η κα Μέρκελ καταδεικνύεται (και) με το έργο του Nord Stream 2. Ένας αγωγός που, εάν ολοκληρωθεί, θα διπλασιάσει στα 110 δισ. κ.μ. την ετήσια χωρητικότητα σε φυσικό αέριο που θα διοχετεύεται στην ευρωπαϊκή αγορά από τη Ρωσία, με άλλα λόγια, θα αλυσοδέσει την ήπειρο στο ρωσικό άρμα για τα καλά. Κι αυτό όταν ένας από τους βασικούς πυλώνες της Ενεργειακής Ένωσης είναι η απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο και η διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας για την Ευρώπη και με την (προηγούμενη) Κομισιόν να έχει εκφράσει τη δυσφορία της για τον αγωγό, γιατί δεν συμμορφώνεται με την κορυφαία αυτή στρατηγική, ούτε εξυπηρετεί τα ενεργειακά και εξωτερικά πολιτικά συμφέροντα πολλών από τα κράτη-μέλη.
Όμως, η Γερμανία της κας Μέρκελ φαίνεται να αντιμετωπίζει τη συμμετοχή στην Ε.Ε. με όρους αλά καρτ. Δεν τα παίρνουμε όλα, μόνον όσα μας συμφέρουν. Όσα είναι υπέρ του εθνικού μας συμφέροντος είναι καλά και άγια, όσα είναι κατά, προσπαθούμε να τα προσαρμόσουμε στα μέτρα μας. Κι αυτό ακριβώς επιχείρησε εξαρχής να κάνει με τον Nord Stream 2.
Ουδόλως ενδιαφέρει τη Γερμανία αν ο συγκεκριμένος αγωγός τορπιλίζει τις επιδιώξεις της Ενεργειακής Ένωσης. Αυτό που έχει σημασία είναι τα συμφέροντα των γερμανικών εταιρειών που εμπλέκονται στην κατασκευή του αγωγού. Και η θέση ισχύος που θα αποκτήσει, εάν και εφόσον ολοκληρωθεί το έργο, καθώς θα είναι χώρα διέλευσης και ταυτόχρονα διανομέας και προμηθευτής του εναπομείναντος φυσικού αερίου, πέραν αυτού που θα χρησιμοποιεί η ίδια.
Πολύτιμος σύμμαχος στη στόχευση αυτή ο Σρέντερ, που δεν κρύβει ότι είναι άνθρωπος των επιχειρήσεων. Τώρα, αν βοηθά και τον Πούτιν, ανοίγοντας για λογαριασμό του κλειστές πολιτικές πόρτες, είναι μια παράπλευρη ιστορία για αξιολόγηση από τους ιστορικούς του μέλλοντος.
Οι παρεμβάσεις των ΗΠΑ
Όλα θα πήγαιναν κατ' ευχήν για την κα Μέρκελ, αν στην άλλη άκρη του Ατλαντικού δεν ανέβαινε στην εξουσία ο Ντόναλντ Τραμπ, που τόλμησε να κάνει πράξη και τις διαμαρτυρίες Ομπάμα για τον Nord Stream 2. Γιατί στερεί τις αμερικανικές εταιρείες από την ευκαιρία να πουλήσουν σχιστολιθικό αέριο στην Ευρώπη.
Οι αμερικανικές κυρώσεις με τις οποίες απείλησε ο Τραμπ τις ευρωπαϊκές εταιρείες που εμπλέκονται στον αγωγό έπιασαν τόπο, βρέθηκε πολύτιμος σύμμαχος στο πρόσωπο του κ. Μακρόν και η κα Μέρκελ περιορίστηκε στο να υψώνει τη φωνή για τις παρεμβάσεις των ΗΠΑ στα… οικογενειακά της Ευρώπης. Αποτέλεσμα: εταιρείες από την Ολλανδία, τη Δανία και την Ελβετία αποσύρθηκαν από την κατασκευή του έργου, που «παγώνει». Αντί να ξεκινήσει να λειτουργεί από τα τέλη του 2019, όπως ήταν ο αρχικός σχεδιασμός, η τύχη του τώρα αγνοείται.
Πάνω σε αυτό, την καθυστέρηση της διασύνδεσης του αγωγού επί γερμανικού εδάφους, που προβλεπόταν πριν από τις 23/5/2019, πάτησε η γερμανική Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (Bundesnetzagentur), που είναι ανεξάρτητη ομοσπονδιακή αρχή, στο πλαίσιο της λειτουργίας του Υπουργείου Οικονομίας και Ενέργειας, και απέρριψε στις 15 Μαΐου 2020 την αίτηση της Nord Stream 2 για παρέκκλιση από τον Κανονισμό για την εσωτερική αγορά φυσικού αερίου και τις γραμμές μεταφοράς, με τη συμμετοχή τρίτων χωρών από και προς τρίτες χώρες. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι μπλοκάρεται η κατασκευή του επί γερμανικού εδάφους.
Για την ιστορία να αναφέρουμε ότι η απόφαση αυτή δεν είχε διαρρεύσει στον Τύπο (έως σήμερα). Κατανοητό και εύλογο. Και ενώ η κα Μέρκελ φαινόταν ότι είχε να διαχειριστεί αυτόν μόνο τον πονοκέφαλο για τον αγωγό, με δεδομένη και τη ρευστότητα στην αμερικανική σκηνή λόγω των επερχόμενων εκλογών (αν και παρατηρητές επισημαίνουν ότι ακόμη και σε μια πιθανολογούμενη εκλογή Μπάιντεν δεν αλλάζει η αμερικανική πολιτική στο θέμα αυτό), προκύπτουν στη μεν Νοτιοανατολική Ευρώπη ο απρόβλεπτος Ταγίπ Ερντογάν και σε γερμανικό νοσοκομείο ο ημιθανής από νευροτοξική δηλητηρίαση Ρώσος αντικαθεστωτικός Ναβάλνι.
Οι πρωτοβουλίες της κας Μέρκελ για διαχείριση της κρίσης με τον Ερντογάν αδυνατίζουν και η προσοχή στρέφεται εντός, με τις πολιτικές φωνές να ενώνονται για κυρώσεις στον Πούτιν μέσω της απόσυρσης της Γερμανίας από τον Nord Stream 2. Η πασιφανής αμηχανία της κας Μέρκελ εκδηλώνεται με την ανάγκη να αναμένονται πρώτα οι επαρκείς εξηγήσεις από τον Ρώσο πρόεδρο. Όπως και να το κάνουμε, θεωρείται ένα αξιοσημείωτο πολιτικό πλήγμα.
Ελλάς-Γαλλία συμμαχία
Σε αυτό το σκηνικό, διαμορφώνεται πεδίο λαμπρό για τον Μακρόν, που βγαίνει μπροστά. Στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο δεν είναι μόνον τα ενεργειακά συμφέροντα που τον καίνε και τον τσουρουφλίζουν, αλλά και η πολιτική κατάσταση στη Βορειοδυτική Αφρική (Λιβύη, Αλγερία), που θα στρίμωχναν τη φίλα προσκείμενη Αίγυπτο από μια ενδεχόμενη επέκταση της επιρροής του Σουλτάνου. Ενώ μια ηγεμονική ενεργειακή παρουσία της Τουρκίας στη Μεσόγειο θα έπληττε τα συμφέροντα του επίσης φίλα προσκείμενου Ισραήλ, αλλά και τα δικά μας και της Κύπρου.
Χωρίς τη Μεσόγειο, πώς να αναπτύξεις ηγεμονικές φιλοδοξίες και πρόσβαση στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή; Και χωρίς στρατηγικό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή, πώς θα γίνεις ηγέτιδα δύναμη στην Ευρώπη και κατ' επέκταση παγκόσμιος παίκτης; Μια «ροκανισμένη» Γαλλία στη Μεσόγειο χάνει τον αέρα της υπεροχής στην Ευρώπη. Δεν είναι τυχαίο, συνεπώς, ότι η αποφασιστικότητα της Γαλλίας να παίξει ουσιαστικό ρόλο στην αποκλιμάκωση της κρίσης στη Μεσόγειο και την αποδυνάμωση του Ερντογάν φαίνεται και από τις λυσσαλέες αντιδράσεις του Σουλτάνου απέναντι σε όλες τις πρωτοβουλίες Μακρόν.
Μεταβαίνουμε από μια γερμανική Ευρώπη σε μια γαλλική Ευρώπη; Είναι πρόωρο να εκτιμηθεί οτιδήποτε, γιατί υφίστανται πολλοί και απρόβλεπτοι παράγοντες: οι αμερικανικές εκλογές, η ολοκλήρωση της θητείας της Μέρκελ στη γερμανική πολιτική σκηνή το φθινόπωρο του 2021 και η απουσία, ως τώρα, ανάλογου του ύψους της, αντικαταστάτη, η «κινούμενη βόμβα» που λέγεται Ερντογάν, η στάση της Ρωσίας. Μαζί, ωστόσο, με τη σταθερή πρόθεση του Μακρόν να παραμείνει στη σκηνή ως αδιαμφισβήτητος game changer σε επίπεδο Ε.Ε., παρά τα εσωτερικά (κοινωνικά και οικονομικά) προβλήματα στη χώρα του.
Πώς μας αφορούν όλα αυτά; Στην παρούσα συγκυρία, τα ελληνικά συμφέροντα φαίνεται να ταυτίζονται με της Γαλλίας, γεγονός που «κουμπώνει» και με τις ανακοινώσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη για το νέο πρόγραμμα εξοπλισμών. Παράλληλα, η συμπόρευση της Ελλάδας με το Ισραήλ (που βγάζει φλύκταινες με τις νεο-οθωμανικές φιλοδοξίες Ερντογάν) σε κοινούς ενεργειακούς στόχους (EastMed) και η επέκταση των ερευνών για υδρογονάνθρακες νοτίως της Κρήτης, με τη συμμετοχή αμερικανικών και γαλλικών εταιρειών, αποδείχθηκε κίνηση σοφή.
Και για να αποδίδουμε τα του καίσαρος, υπήρξε έργο ΣΥΡΙΖΑ, που «έτρεξε» αποφασιστικά και συντεταγμένα ο Γιώργος Σταθάκης και συνεχίζει στην ίδια ρότα και η παρούσα κυβέρνηση με τον Κωστή Χατζηδάκη. Μια σπάνια (και ευτυχής) συναντίληψη, που δεν συναντάται εύκολα στη συνέχεια της ελληνικής διοικητικής μηχανής.
* Η Αθηνά Καλαϊτζόγλου είναι δημοσιογράφος.
Δημοσίευση σχολίου