Νικολέττα Καρυτσιώτη *
Διπλωματική ένταση σημειώθηκε τα τελευταία εικοσιτετράωρα μεταξύ Σερβίας και ΠΓΔΜ, με αφορμή την απόφαση του Βελιγραδίου να ανακαλέσει τους Σέρβους διπλωμάτες από τα Σκόπια.
Ο Σέρβος Πρόεδρος, Αλεξάνταρ Βούτσιτς, στη δήλωσή του έκανε λόγο για «επιθετικές ενέργειες» από πλευράς Σκοπίων εναντίον των σερβικών θεσμών. Ο σερβικός Τύπος συγκεκριμενοποιώντας τις κατηγορίες, κατήγγειλε υποκλοπές στις τηλεφωνικές συνομιλίες τόσο του Σέρβου Προέδρου, όσο και άλλων αξιωματούχων αλλά και εκτόξευση απειλών εναντίον διπλωματών. Από την άλλη πλευρά, ο Υπουργός Εξωτερικών των Σκοπίων Νικολά Ντιμιτρόφ, διέψευσε κατηγορηματικά τέτοιου είδους ενέργειες από πλευράς ΠΓΔΜ, ενώ παράλληλα υπογράμμισε την φιλική διάθεση των Σκοπίων απέναντι στις γείτονες χώρες.
Ωστόσο, τα Μέσα Ενημέρωσης των Σκοπίων ανέδειξαν μία ακόμα πιθανή αιτία αυτής της απόφασης από πλευράς Σερβίας. Συγκεκριμένα, η ΠΓΔΜ είχε εκφράσει την πρόθεση να υπερψηφίσει την ένταξη του Κοσόβου στην UNESCO, γεγονός που θα άνοιγε το δρόμο για την πλήρη αναγνώρισή του ως ανεξάρτητου κράτους. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα δυσαρεστούσε τους Σέρβους, οι οποίοι δεν δέχονται να αναγνωρίσουν την αποσχισθείσα Δημοκρατία του Κοσσυφοπεδίου ως ανεξάρτητη, οπότε και θα ήταν ικανό να προκαλέσει την υποφαινόμενη αντιπαράθεση μεταξύ των δύο κρατών.
Και οι δύο αιτίες που προαναφέρθηκαν, φαίνονται αρκετές για να προκαλέσουν το ξέσπασμα μιας διπλωματικής έντασης. Ενδεχομένως όμως, πίσω από αυτά τα αίτια, υπάρχει κάτι βαθύτερο που τα πυροδοτεί και εντάσσεται στο ευρύτερο πολιτικό πλαίσιο των δύο χωρών.
Στο σημείο αυτό αξίζει να ανατρέξουμε στην πρόσφατη ακυβερνησία της ΠΓΔΜ και την ανάληψη του πρωθυπουργικού θώκου από τον Ζόραν Ζάεφ. Παρόλο που τις εκλογές του Δεκεμβρίου του 2016 κέρδισε το εθνικιστικό κόμμα του μέχρι τότε πρωθυπουργού Νίκολα Γκρουέφσκι, δεν συγκέντρωσε κοινοβουλευτική πλειοψηφία και δεν κατάφερε να σχηματίσει κυβέρνηση συνεργασίας. Ο Πρόεδρος Ιβανώφ αρνιόταν συστηματικά να παραδώσει διερευνητική εντολή στο δεύτερο κόμμα, το κόμμα του Ζάεφ, ισχυριζόμενος πως θα υπέσκαπτε την εθνική κυριαρχία της ΠΓΔΜ αναδεικνύοντας την αλβανική μειονότητα. Στις 27 Απριλίου, οπαδοί του Γκρουέφσκι εισέβαλαν στη βουλή επιτιθέμενοι εναντίον σοσιαλδημοκρατών και βουλευτών της αλβανικής κοινότητας, τραυματίζοντας τέσσερις ανάμεσα στους οποίους ήταν και ο Ζάεφ. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την αλλαγή της στάσης του Προέδρου Ιβανώφ και το σχηματισμό κυβέρνησης από το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα σε συνεργασία με αλβανικά κόμματα. Με την ανάληψη των καθηκόντων του ο Ζάεφ δήλωσε πως η νέα κυβέρνηση δεσμεύεται για την ενωμένη και ευρωπαϊκή πορεία της ΠΓΔΜ.
Η συμμετοχή των αλβανικών κομμάτων στην κυβέρνηση θα μπορούσε να αποτελεί από μόνη της «πρόβλημα» για τους Σέρβους. Η στενή σχέση των αλβανικών κομμάτων με την Αλβανία του Ράμα αλλά και τους Αλβανούς του Κοσόβου, σε συνδυασμό με τις κακές σχέσεις Αλβανίας-Σερβίας και το ζήτημα του Κοσόβου, δικαιολογεί την καχύποπτη στάση των Σέρβων απέναντι στην κυβέρνηση της ΠΓΔΜ.
Η πολιτική κρίση στην ΠΓΔΜ δεν ήταν μόνο ένα εσωτερικό πρόβλημα, ούτε έμεινε εντός βαλκανικών ορίων. Οι δύο μεγάλες δυνάμεις, ΗΠΑ και Ρωσία, εξέφρασαν τις δικές τους απόψεις σχετικά με την εκλογή του νέου Πρωθυπουργού. Από τη μία πλευρά οι Αμερικάνοι, εμφανώς ανήσυχοι για την αύξηση της ρωσικής επιρροής στα Βαλκάνια, απέστειλαν τον βοηθό Υφυπουργού Εξωτερικών Χόιτ Μπράιαν Γι, ώστε να συμβάλει να δοθεί μία πολιτική λύση. Οι Ρώσοι από την άλλη, θεωρώντας ότι η ενίσχυση των αλβανικών δυνάμεων φέρνει την ΠΓΔΜ πιο κοντά στη Δύση, γεγονός που κλονίζει τη ρωσική επιρροή στην περιοχή, καταδίκασαν την εκλογή Ζάεφ.Πέρα από την ΠΓΔΜ και η Σερβία δέχεται επιρροή σε πολιτικό επίπεδο από τις δυο αυτές δυνάμεις. Διατηρεί άριστες σχέσεις με τη Ρωσία, γεγονός που πολλές φορές έχει δημιουργήσει αμφιβολίες στη σχέση της χώρας με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι στενές σχέσεις των δύο χωρών θα μπορούσαν σε πολλές περιπτώσεις να χαρακτηριστούν ως «συμμαχικές».
Δεν θα ήταν εντελώς άτοπο να ισχυριστεί κανείς πως πίσω από τις αντιθέσεις των δύο χωρών υποβόσκουν και οι αντίστοιχες των δύο μεγάλων δυνάμεων, προκειμένου η καθεμία να αυξήσει την επιρροή της ή να διασφαλίσει την κατεύθυνση της ΠΓΔΜ προς τη Δύση ή εναντίον αυτής. Η ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων έχει αποτελέσει στο παρελθόν και εξακολουθεί ακόμα και σήμερα να αποτελεί «πεδίο μάχης» σε επίπεδο ισχύος.Ανεξάρτητα από το παρασκήνιο της κρίσης μεταξύ Σερβίας και ΠΓΔΜ και τα πραγματικά ή μη αίτια, οι δύο χώρες προχώρησαν σε αποκλιμάκωση της έντασης. Το προσωπικό της πρεσβείας της Σερβίας επέστρεψε στα Σκόπια ενώ και οι δύο ηγέτες δήλωσαν πως θα επιλύσουν τις όποιες παρεξηγήσεις στις διμερείς τους σχέσεις μέσω διαλόγου. Φαίνεται πως η όποια «παραφιλολογία» αναπτύχθηκε γύρω από το εν λόγω ζήτημα ήταν αρκετή για να οδηγήσει στην προσωρινή αποφόρτιση του κλίματος προκειμένου να υπάρξει η δυνατότητα ουσιαστικού διαλόγου και διαπραγματεύσεων.
*Υποψήφια Διδάκτορας Διεθνούς Πολιτικής Επικοινωνίας, Σύμβουλος Στρατηγικής Επικοινωνίας
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου