Αγγελος Μ. Συρίγος
Το 2003 Κύπρος και Αίγυπτος συμφώνησαν στην οριοθέτηση των μεταξύ τους Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών (ΑΟΖ). Η Τουρκία αιφνιδιάστηκε από την εξέλιξη και ανέφερε ότι η συμφωνία ήταν νομικά άκυρη και κατά συνέπεια μη δεσμευτική. Επειδή, όμως, είναι κυριαρχικό δικαίωμα δύο ανεξάρτητων κρατών να υπογράψουν συμφωνίες οριοθετήσεως των ΑΟΖ τους, ουδείς έλαβε υπ’ όψιν τις τουρκικές διαμαρτυρίες.
Η Τουρκία δεν εκάμφθη αλλά στράφηκε προς την Αίγυπτο. Ο Ερντογάν ζήτησε από τους Αιγυπτίους (και ιδίως από τον ανατραπέντα πρόεδρο Μόρσι που ανήκε στο κίνημα των Αδελφών Μουσουλμάνων) να αποκηρύξουν την κυρωθείσα και κατατεθειμένη στον ΟΗΕ συμφωνία με την Κύπρο. Αντ’ αυτής πρότεινε την υπογραφή μιας νέας συμφωνίας θαλάσσιας οριοθετήσεως μεταξύ Αιγύπτου και Τουρκίας. Στην προταθείσα οριοθέτηση η Τουρκία αγνοούσε εντελώς τη γεωγραφική παρουσία της Κύπρου η οποία περιοριζόταν μόνον στα χωρικά της ύδατα. Η πρόταση είχε ένα σημαντικό δέλεαρ για την Αίγυπτο. Το προταθέν όριο ήταν τοποθετημένο δεκάδες μίλια βορειότερα του ορίου που χαράχθηκε μεταξύ Κύπρου και Αιγύπτου το 2003. Εάν δεχόταν η Αίγυπτος την τουρκική πρόταση θα «κέρδιζε» πολλές χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα θαλάσσιας περιοχής. Η Αίγυπτος δεν ανταποκρίθηκε. Η τουρκική πρόταση, όμως, παραμένει στο τραπέζι.
Το 2007 η Κύπρος προχώρησε σε καθορισμό ερευνητικών τεμαχίων σε μεγάλο τμήμα των θαλασσίων περιοχών νοτίως και νοτιοανατολικώς της νήσου. Απέφυγε να περιλάβει στα ερευνητικά τεμάχια τις θαλάσσιες περιοχές που γειτνιάζουν με τα Κατεχόμενα και δεν βρίσκονται υπό τον άμεσο έλεγχό της. Η Τουρκία αντέδρασε με ναυτικά γυμνάσια στην περιοχή και παρενοχλήσεις των ερευνητικών πλοίων της Κυπριακής Δημοκρατίας αλλά εις μάτην. Τον Σεπτέμβριο του 2011, η αμερικανική εταιρεία «Νομπλ Ενερτζι» ξεκίνησε γεωτρητική έρευνα στο τεμάχιο 12 και βρέθηκε το κοίτασμα «Αφροδίτη». Η Τουρκία αντέδρασε δημοσιεύοντας χάρτες με τους οποίους διεκδικούσε (είτε ως τμήμα της υφαλοκρηπίδας της είτε ως ανήκοντα στο ψευδοκράτος) τα ερευνητικά τεμάχια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οι τουρκικές διεκδικήσεις είχαν όμως μια ιδιαιτερότητα. Δεν κάλυπταν όλα τα κυπριακά τεμάχια. Είχαν αφεθεί εκτός οι περιοχές που κατά την τουρκική αντίληψη πρόκειται να δοθούν στην Αίγυπτο. Ενα από τα τεμάχια που δεν περιελήφθη στις τουρκικές διεκδικήσεις είναι και το τεμάχιο 11 που αυτή την περίοδο γίνονται οι έρευνες από τις εταιρείες ΕΝΙ και TOTAL.
Σήμερα η Τουρκία ωρύεται και βρυχάται για τις έρευνες στο τεμάχιο 11. Στην πραγματικότητα, όμως, το τεμάχιο 11 δεν την ενδιαφέρει διότι το έχει «εκχωρήσει» στην Αίγυπτο. Με τις κινήσεις της προσπαθεί να δημιουργήσει διπλωματικό έρεισμα προκειμένου να αποτρέψει την έρευνα στο τεμάχιο 6, μεγάλο τμήμα του οποίου διεκδικεί ήδη από το 2011. Στο συγκεκριμένο τεμάχιο είχε κάνει έρευνες με το «Μπαρμπαρός Χαϊρεντίν Πασά» το πρώτο εξάμηνο του 2014 και αυτό και μόνον το τεμάχιο αναφερόταν ρητώς σε επιστολή της προς τον ΟΗΕ στις 12 Απριλίου 2017. Τις αμέσως επόμενες εβδομάδες θα προβάλει την αυτοσυγκράτηση που δήθεν θα επιδείξει για το τεμάχιο 11 ως κίνηση καλής θελήσεως. Σε αντάλλαγμα θα ζητήσει να μη γίνουν έρευνες στο τεμάχιο 6. Εάν γίνει δεκτό, θα είναι το πρώτο βήμα για τη δημιουργία γκρίζων ζωνών κυριαρχίας στην ανατολική Μεσόγειο.
* Ο κ. Αγγελος Μ. Συρίγος είναι αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Δικαίου & Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Δημοσίευση σχολίου