Του Χρήστου Αλωνιστιώτη
Τα μακροοικονομικά στοιχεία της τουρκικής οικονομίας, για τα τελευταία δέκα χρόνια, έδειχναν ότι έχει υπάρξει μια σημαντική προσπάθεια σταθεροποίησης, ενώ ταυτόχρονα η Τουρκία, έκανε σημαντικά βήματα πολιτικά όσο και γεωπολιτικά, τα οποία την είχαν οδηγήσει στην ισχυροποίηση της θέσης της και την είχαν αναγάγει σε ένα προνομιακό συνομιλητή όλων των μεγάλων δυνάμεων στην περιοχή.
Μια σειρά μεταρρυθμίσεων είχαν οδηγήσει σε σημαντικές ξένες επενδύσεις στη χώρα, σε αύξηση της απασχόλησης, σε αύξηση του βιοτικού επιπέδου αλλά και σε κατακόρυφη αύξηση του δανεισμού προς τους ιδιώτες. Η οικονομική σταθερότητα συνδυαζόταν και με την πολιτική σταθερότητα εγγυητής της οποίας ήταν ο Ερντογάν. Όλα τα παραπάνω, οδήγησαν την Τουρκία στο να διαμορφώσει μια ικανοποιητική οικονομική θέση στην περιοχή ενώ είχε και ένα πολύ μεγάλο δίκτυο επιρροής κρατών.
Ωστόσο, η γεωπολιτική ένταση στην περιοχή, δεν άργησε να βάλει την Τουρκία στο στόχαστρο. Η έξαρση του ισλαμισμού συνέπεσε με την απότομη αλλαγή της πολιτικής του Ερντογάν, ο οποίος αποκάλυψε το πραγματικό ισλαμικό του πρόσωπο και δεν άργησε να ταυτιστεί από όλους με τους Ισλαμιστές.
Οι σχέσεις με τη Ρωσία πέρασαν από πολλά κύματα με ευθείες κατηγορίες και αποδεικτικά στοιχεία για οικογενειακή σχέση του Ερντογάν με τους Ισλαμιστές, ακολούθησε η κατάρριψη του ρωσικού πολεμικού αεροσκάφους, το αποτυχημένο πραξικόπημα και η ομαλοποίηση των σχέσεων με τη Ρωσία.
Όλα δείχνουν ότι το πραξικόπημα ήταν κομβικής σημασίας για το μέλλον της Τουρκίας καθώς οδήγησε σε ταχύτατη οικονομική αποσταθεροποίηση ενώ σταδιακά οδηγεί και σε πολιτική αποσταθεροποίηση με τον Ερντογάν να έχει δημιουργήσει περισσότερους εχθρούς παρά φίλους. Η νέα σύσφιξη των σχέσεων με τη Ρωσία είναι, κατά την άποψή μου, μια εύθραυστη συμφωνία για την οποία μάλλον οι Ρώσοι έχουν δεύτερες σκέψεις πίσω από τη φαινομενική προσπάθεια συμφιλίωσης.
Το πραξικόπημα έδωσε την τέλεια αφορμή στις μεγάλες δυνάμεις να αποτελειώσουν την Τουρκία. Το νόμισμα έχει δεχθεί ισχυρότατες απώλειες έχοντας αποδυναμωθεί πάνω από 25% από την ημέρα του πραξικοπήματος ενώ ακολούθησε και η γενικότερη επιδείνωση βασικών μακροοικονομικών δεικτών.
Η πιστωτική ασφυξία είναι καταστροφική, το κόστος δανεισμού αυξήθηκε, η κεντρική τράπεζα υποχρεώθηκε να διατηρήσει υψηλά επιτόκια για να αντιμετωπίσει την πτώση του TRY ενώ η πρακτική αυτή οδηγεί και σε ακόμα μεγαλύτερη οικονομική αποδυνάμωση. Η Τουρκία τα έβαλε με τους κερδοσκόπους και αυτό ακριβώς ήταν ότι ήθελαν αυτοί που την έχουν βάλει στο στόχαστρο.
Οι πιέσεις στο νόμισμα συνεχίζονται και θα συνεχιστούν και στο μέλλον. Η Τουρκία διαθέτει ακόμα συναλλαγματικά αποθεματικά για να υπερασπιστεί το νόμισμα και στη συνέχεια θα προχωρήσει στο επόμενο βήμα. Θα ξεκινήσει να πουλάει χρυσό, προκειμένου να εισπράξει ρευστό και να μπορέσει είτε να κάνει νέες παρεμβάσεις είτε να προσφέρει ρευστότητα στην τουρκική οικονομία. Με τα αποθεματικά σε χρυσό να βρίσκονται κοντά στα ιστορικά τους υψηλά, το συμπέρασμα είναι ότι η τουρκική λίρα, έχει ακόμα δρόμο προς χαμηλότερα επίπεδα, μέχρι το μεγαλύτερο μέρος του πολύτιμου μετάλλου να αλλάξει χέρια και πιθανόν να καταλήξει στη Ρωσία.
Στην Τουρκία, εφαρμόζεται σιωπηλά η πολιτική που εφαρμόστηκε στον Ιράν (εκεί υπήρξε και εμπάργκο). Η πτώση στο νόμισμα θα οδηγήσει σε πιστωτική ασφυξία, σε πωλήσεις όλου του χρυσού, σε αύξηση του χρέους, σε κλείσιμο κάθε πηγής ρευστότητας και τελικά θα σύρει την Τουρκία σε διαπραγματεύσεις όντας πλήρως εξουθενωμένη.
Ωστόσο, ο Ερντογάν είναι ένας πολιτικός με μίσος, αδιάλλακτος, επιθετικός, απρόβλεπτος και διακατέχεται από το όραμα της μεγάλης Τουρκίας. Αυτό σημαίνει ότι όσο πιέζεται τόσο περισσότερο επικίνδυνος θα γίνεται και τόσο θα υπάρχει ο κίνδυνος να πέσει μαχόμενη εξαπολύοντας επιθέσεις στους γύρω της σε μια απέλπιδα προσπάθεια να παραμείνει στο παιχνίδι.
Ασφαλώς και αυτό είναι κάτι το οποίο δε θα πρέπει να υποτιμήσουμε σε καμία περίπτωση. Άλλωστε είναι φανερό ότι ο Ερντογάν έχει καταφέρει να δημιουργήσει βαθιά ρήγματα στην πολιτική ενότητα της Ευρωζώνης, καθώς κατάφερε να πλημμυρίσει τα ευρωπαϊκά εδάφη με πρόσφυγες (και όχι μόνο), καταφέρνοντας παράλληλα να εισπράξει και τεράστια ευρωπαϊκά κονδύλια, όντας μια χώρα που καμία σχέση δεν έχει με την Ευρώπη.
Επενδυτικά, η Τουρκία θα συνεχίσει να έχει σημαντικό ενδιαφέρον για τους επενδυτές στις ισοτιμίες, καθώς προσφέρει σημαντικές αποδόσεις, ενώ η πτώση αναμένεται ότι θα συνεχιστεί και για το μεγαλύτερο μέρος του 2017, αλλά με σημαντικά υψηλότερες διακυμάνσεις.
Ο χρηματιστηριακός δείκτης της Τουρκίας έχει υποχωρήσει πάνω από 40% από τα υψηλά του (σε όρους δολαρίου) και αναμένουμε ότι θα υπάρξουν και μεγαλύτερες απώλειες πριν αποτελέσει μια πραγματικά σημαντική αγοραστική ευκαιρία.
Μεγάλο ενδιαφέρον υπάρχει και για την τουρκική αγορά ομολόγων κυρίως όμως για το εταιρικό χρέος μεγάλων εταιριών, το οποίο έχει εκδοθεί με ρήτρα δολαρίου. Οι συνθήκες σε κάποιες περιπτώσεις μοιάζουν με τις αντίστοιχες στη Ρωσία κατά την περίοδο της εισβολής στην Κριμαία. Από αυτή την οπτική γωνία, κάποια περισσότερο επιθετικά χαρτοφυλάκια θα προσπαθήσουν να επωφεληθούν.
Η Τουρκία παραμένει μια χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, περικυκλωμένη από γεωστρατηγικά σχέδια μεγάλου βεληνεκούς, από τα οποία προσπαθεί απεγνωσμένα να πιαστεί, ενώ βρίσκεται και κάτω από μια λυσσαλέα οικονομική και χρηματιστηριακή επίθεση. Πρόκειται για μια περιοχή υψηλού επενδυτικού κινδύνου που ακόμα δεν είναι σε θέση να προσφέρει καλές επενδυτικές ευκαιρίες υπολογίσιμου κινδύνου.
Το 2017 δεν αναμένεται ότι θα είναι σημαντικά καλύτερο για την Τουρκία, όμως αναμένονται ακόμα μεγαλύτερες διακυμάνσεις. Αυτό σημαίνει ότι θα αποτελέσει την καλύτερη επιλογή για τους currency traders, οι οποίοι μπορούν να ελιχθούν γρηγορότερα αλλά και να αναλάβουν μικρότερους κινδύνους (liquidity traps και άλλους).
* Ο Χρήστος Αλωνιστιώτης είναι Chief Market Strategist της Delta Forex Group
Δημοσίευση σχολίου