Γαβριήλ Χαρίτος
Δικηγόρος - Διεθνολόγος
Ενόσω στο Ιράν ανακινείται το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης για την τύχη τεσσάρων Ιρανών διπλωματών που απήχθησαν στον Λίβανο το 1982 και που φέρονται να κρατούνται σε φυλακές υψίστης ασφαλείας του Ισραήλ, ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες αναφέρουν ότι λίγες μόλις εβδομάδες πριν, τον Μάιο του 2016, Ισραηλινοί και Ιρανοί αξιωματούχοι συναντήθηκαν στην Κύπρο για να διαλευκανθεί μία εξίσου ανεξιχνίαστη υπόθεση που απασχολεί την ισραηλινή κοινή γνώμη από το 1986: τι απέγινε ο Ισραηλινός πιλότος της πολεμικής αεροπορίας, Ρον Αράντ, του οποίου έκτοτε η τύχη αγνοείται.
Ο πιλότος Ρον Αράντ
Εκτός των ανωτέρω, σύμφωνα με αραβική εφημερίδα που εκδίδεται στο Λονδίνο, Έλληνας υπήκοος που δεν κατονομάζεται, φέρεται να έχει διαφωτίσει τις ιρανικές Αρχές για το τι απέγιναν οι αγνοούμενοι Ιρανοί διπλωμάτες.
Και όλα αυτά, ενώ επισήμως, Ισραήλ και Ιράν συνεχίζουν να διανύουν μία μακρά περίοδο αντιπαλότητας.
Ας αρχίσουμε όμως την ιστορία από την αρχή.
Ο Λίβανος του εμφυλίου και των απαγωγών
Στις 6 Ιουνίου 1982 άρχισε η ισραηλινή στρατιωτική επιχείρηση «Ειρήνη στη Γαλιλαία», που στόχευε στον τερματισμό της πολιτικής και στρατιωτικής διείσδυσης της PLO και των Παλαιστινίων στον Λίβανο.
Ο Πρώτος Πόλεμος του Λιβάνου, όπως έγινε γνωστός αργότερα, άρχισε με το πρόσχημα την προάσπιση της Κοινότητας των Λιβανέζων Χριστιανών Μαρωνιτών έναντι της ενισχυμένης παρουσίας των Παλαιστινίων στα πολιτικά πράγματα της χώρας.
Η εισβολή του ισραηλινού στρατού στον Λίβανο ενέτεινε τις εντάσεις μεταξύ των εθνοθρησκευτικών κοινοτήτων της χώρας, προκάλεσε τα γεγονότα στα στρατόπεδα προσφύγων Σάμπρα και Σατίλα, την εκδίωξη της PLO από τον Λίβανο, αλλά και την εισβολή της Συρίας στις βόρειες και ανατολικές επαρχίες της χώρας. Εν τέλει, στον Νότιο Λίβανο εγκαθιδρύθηκε μία ισραηλινή «ζώνη ασφαλείας» κατά μήκος της μεθορίου Ισραήλ-Λιβάνου, τον έλεγχο της οποίας ανέλαβε ο «Στρατός του Νοτίου Λιβάνου» των Χριστιανών Λιβανέζων Φαλαγγιτών, που συνεργάζονταν στενά με τις ισραηλινές δυνάμεις ασφαλείας. Η ισραηλινή ζώνη ασφαλείας του Νοτίου Λιβάνου έμελε να διατηρηθεί έως και το 2000 - οπότε και η κυβέρνηση Εχούντ Μπαράκ αποφάσισε να αποσύρει τα ισραηλινά στρατεύματα από την περιοχή. Από την άλλη πλευρά, η Συρία αποσύρθηκε από τα λιβανικά εδάφη, μόλις το 2005.
Ένα μήνα αργότερα, και ενώ ο Λίβανος είχε μετατραπεί σε πεδίο μάχης μεταξύ πολλαπλών αντίπαλων στρατοπέδων, ένα γεγονός που συνέβη στις 4 Ιουλίου 1982 επέπρωτο να φέρει στο προσκήνιο του λιβανικού δράματος και το Ιράν, περιπλέκοντας ακόμα περισσότερο την κατάσταση. Σε ένα φυλάκιο ελέγχου των Χριστιανών Λιβανέζων Φαλαγγιτών στις βόρειες επαρχίες της χώρας συνελήφθησαν τέσσερεις Ιρανοί υπήκοοι, που έφεραν διπλωματικά διαβατήρια. Επρόκειτο για τον επιτετραμμένο της ιρανικής Πρεσβείας της Βηρυτού, Σεγιέντ Μοχσέν Μουσαβί, τον στρατιωτικό ακόλουθο, Αχμάντ Μοτεβασελιάν, τον πολιτικό υπάλληλο της Πρεσβείας, Ταγί Ρασεγκάρ Μογαντάμ, και τον φωτορεπόρτερ του κρατικού πρακτορείου ειδήσεων ΙΡΝΑ, Καζέμ Αχαβάν. Από εκείνη την ημέρα, τα ίχνη τους χάθηκαν. Μέχρι σήμερα, οι επίσημες λιβανικές Αρχές και οι πολιτικοί ηγέτες των Χριστιανών Μαρωνιτών δηλώνουν άγνοια για την τύχη των ιρανών διπλωματών. Από την άλλη πλευρά, το Ιράν, από το 1982 έως σήμερα, υποστηρίζει ότι οι Λιβανέζοι Φαλαγγίτες, αφού συνέλαβαν τους τέσσερεις Ιρανούς, τους παρέδωσαν στις ισραηλινές δυνάμεις ασφαλείας.
Το Ιράν, βασιζόμενο σε κατά καιρούς πληροφορίες που προβάλλονταν έντονα στα τοπικά ΜΜΕ, θεωρεί βέβαιο ότι οι Ιρανοί απαχθέντες διπλωμάτες είναι ακόμα ζωντανοί και ότι κρατούνται στο Ισραήλ σε φυλακές υψίστης ασφαλείας. Αντιθέτως, το Ισραήλ έχει επανειλημμένως αρνηθεί σε όλους τους τόνους ότι σχετίζεται με την απαγωγή των Ιρανών διπλωματών, προβάλλοντας την εκδοχή ότι, αμέσως μετά τη σύλληψή τους, οι Λιβανέζοι Φαλαγγίτες τούς εκτέλεσαν.
In Pursuit of Truth (Αναζητώντας την αλήθεια): Ντοκυμαντέρ του αγγλόφωνου ιρανικού τηλεοπτικού καναλιού PressTV για την υπόθεση των τεσσάρων Ιρανών αγνοουμένων διπλωματών (Προβλήθηκε στις 25 και 26 Δεκεμβρίου 2011)
Τέσσερα χρόνια αργότερα, τον Οκτώβριο του 1986, εκτυλίχθηκε στον Λίβανο μια παρόμοια υπόθεση απαγωγής, πλην όμως με διαφορετικούς πρωταγωνιστές.
Ένα ισραηλινό Φάντομ F-4 , στο οποίο επέβαιναν οι πιλότοι Ρον Αράντ και Ισάι Αβιράμ, πέταγε πάνω από θέσεις Παλαιστινίων ενόπλων πλησίον της Σιδώνας, στον Νότιο Λίβανο. Η βόμβα που μετέφερε το ισραηλινό Φάντομ εξερράγη πρόωρα, με αποτέλεσμα οι δύο πιλότοι να αναγκασθούν να εγκαταλείψουν το αεροπλάνο. Ένα ισραηλινό Κόμπρα κατάφερε και περισυνέλλεξε τον Ισάι Αβιράμ, εν μέσω εχθρικών πυρών. Όμως, ο δεύτερος πιλότος, Ρον Αράντ, πιάστηκε αιχμάλωτος από την σιιτική οργάνωση Αμάλ. Η Αμάλ επεδίωκε να ανταλλάξει τον Αράντ με λιβανέζους και σύρους αιχμαλώτους που κρατούνταν στο Ισραήλ. Πράγματι, Ισραήλ και Αμάλ άρχισαν παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις, στο πλαίσιο των οποίων - για να πεισθούν οι ισραηλινοί διαπραγματευτές και η κοινή γνώμη της χώρας, ότι ο αιχμάλωτος πιλότος είναι ζωντανός - το 1987 δόθηκαν στη δημοσιότητα τρεις ιδιόχειρες επιστολές του Αράντ και δύο φωτογραφίες του.
Ωστόσο, οι διαπραγματεύσεις για την ανταλλαγή αιχμαλώτων μεταξύ του Ισραήλ και της οργάνωσης Αμάλ κατέληξαν σε αδιέξοδο το 1988.
Τα αμέσως επόμενα χρόνια, τα ισραηλινά ΜΜΕ απασχολήθηκαν επανειλημμένως και εντονότατα από πληροφορίες που τον έφεραν ζωντανό, χωρίς όμως να είναι σαφές πού κρατείτο ακριβώς. Το 1994 ο ισραηλινός στρατός έπιασε αιχμάλωτο το στέλεχος της Χεζμπολλάχ, Μουσταφά Ντιράνι, ο οποίος, κατά τη διάρκεια ανακρίσεων, κατέθεσε ότι μετά την αποτυχία των διαπραγματεύσεων για την απελευθέρωσή του, τον Μάιο του 1988 η οργάνωση Αμάλ παρέδωσε τον ισραηλινό πιλότο στην Χεζμπολάχ, η οποία στη συνέχεια τον παρέδωσε στους Ιρανούς Φρουρούς της Επανάστασης, που διατηρούσαν σημαντική παρουσία στον Νότιο Λίβανο - με αποτέλεσμα ο Αράντ να μεταφερθεί στο Ιράν, όπου και φερόταν να κρατείται.
Η τύχη του πιλότου Ρον Αράντ: Φήμες και ψέματα
Κατά τη δεκαετία του '90, η υπόθεση Ρον Αράντ είχε τεθεί πολύ ψηλά στην ατζέντα των ισραηλινών κυβερνήσεων, οι οποίες έφθασαν στο σημείο να προτείνουν να καταβάλουν λύτρα στο Ιράν έναντι πληροφοριών για την τύχη του, ή ακόμα και τη διαμεσολάβηση του Ισραήλ στις ΗΠΑ, με την υπόσχεση ότι θα αποδεσμεύονταν ιρανικά κεφάλαια σε αμερικανικές τράπεζες. Το Ιράν αρνείτο επίμονα οιαδήποτε ανάμειξη στην υπόθεση, ενώ συγχρόνως, κατηγορούσε το Ισραήλ ότι κρατά φυλακισμένους τους τέσσερεις Ιρανούς διπλωμάτες. Ωστόσο, το Ιράν ποτέ δεν συνδύασε τις δύο αυτές ανεξιχνίαστες υποθέσεις, επειδή δεν ήθελε να δώσει την εντύπωση ότι πράγματι γνωρίζει τι απέγινε τελικά ο ισραηλινός αγνοούμενος.
Το 2006 ο ηγέτης της Χεζμπολλάχ, Χασάν Νασράλλα, δήλωσε ότι ο Ρον Αράντ «πρέπει να είναι νεκρός» και ότι η οργάνωσή του δεν γνωρίζει τι απέγινε η τύχη του. Δύο χρόνια αργότερα όμως, ειδικός διαπραγματευτής του ΟΗΕ μετέφερε στην ισραηλινή κυβέρνηση την πληροφορία ότι, σύμφωνα με την εκδοχή της Χεζμπολλάχ, ο Αράντ εκτελέσθηκε από μέλη της το 1988, ενώ εκείνος προσπαθούσε να δραπετεύσει.
Η πιο πρόσφατη σημαντική εξέλιξη στην υπόθεση Ρον Αράντ εκτυλίχθηκε σε στρατοδικείο του Λιβάνου, λίγους μόλις μήνες πριν, τον Φεβρουάριο του 2016. Ο λιβανέζος υπήκοος Μουφίντ Κουντάρ, που κατηγορείται από τις Αρχές της χώρας του ότι είναι κατάσκοπος του Ισραήλ, κατά τη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας έδωσε λεπτομέρειες περί της τύχης του Ρον Αράντ, ανατρέχοντας στο 1988 - όταν ο Κουντάρ ήταν αξιωματικός του στρατιωτικού σκέλους του Συριακού Σοσιαλιστικού Εθνικιστικού Κόμματος SSNP στον Λίβανο. Κατά την εκδοχή του Κουντάρ, ο Αράντ δεν είχε συλληφθεί από την Αμάλ - όπως έως τώρα πιστευόταν -, αλλά από το συριακό SSNP. Ο Κουντάρ πρόσθεσε ότι, ύστερα από έντονη κακοποίηση που υπέστη ο Αράντ από τους ανακριτές του και μόλις δύο εικοσιτετράωρα μετά την σύλληψή του, απεβίωσε.
Η εκδοχή του Μουφίντ Κουντάρ έγινε ευρέως γνωστή στο Ισραήλ, πλην όμως δεν έγινε πιστευτή - και δικαίως, αφού η μαρτυρία Κουντάρ βρισκόταν σε πλήρη αντίθεση με τα αποδεικτικά στοιχεία (ιδιόχειρες επιστολές και γράμματα) που είχε διαβιβάσει στους Ισραηλινούς η οργάνωση Αμάλ το 1987 για να δείξει ότι ο αιχμάλωτος πιλότος ήταν ζωντανός. Το Ισραήλ εκτιμά ότι η εκδοχή Κουντάρ δεν είναι αληθής και ότι προφανώς θα εξυπηρετεί την υπερασπιστική του γραμμή στη δίκη που βρίσκεται σε εξέλιξη ενώπιον του λιβανικού στρατοδικείου. Άλλωστε, από την έκβασή της, εξαρτάται η ίδια του η ζωή.
Οι τέσσερεις αγνοούμενοι Ιρανοί διπλωμάτες: Δηλώσεις και διαψεύσεις
Ενώ δεν είναι ακόμα σαφές πότε ακριβώς θα επαναληφθεί η ακροαματική διαδικασία της δίκης Κουντάρ στον Λίβανο, στις 23 Μαΐου 2016 ανακινήθηκε στο Ιράν η υπόθεση των τεσσάρων αγνοουμένων Ιρανών διπλωματών. Συγκεκριμένα, ο Υπουργός Εθνικής Αμύνης του Ιράν, Ταξίαρχος Χοσεΐν Ντεχκάν, δήλωσε σε συνέντευξή του σε ιρανικό διαδικτυακό μέσο ότι «το Ιράν έχει απτές αποδείξεις πως οι τέσσερεις διπλωμάτες είναι ζωντανοί και κρατούνται σε φυλακές υψίστης ασφαλείας στο Ισραήλ» και ότι η χώρα του θα επιδιώξει την απελευθέρωσή τους «νομικά και πολιτικά». Επιπροσθέτως, κάνοντας μία αναδρομή στο παρελθόν, ανέφερε ότι ενώ το Ισραήλ κατά τη δεκαετία του '80 είχε δηλώσει άγνοια περί της τύχης των Ιρανών αιχμαλώτων, «υπέπεσε σε αντιφάσεις, αφού αρχικά επέρριπτε ευθύνες στους Φαλαγγίτες, ενώ αργότερα ανέφερε πως οι Ιρανοί διπλωμάτες είναι νεκροί». Ο Ιρανός Υπουργός Εθνικής Άμυνας κατέληξε, λέγοντας ότι «η χώρα του καθιστά το Ισραήλ υπεύθυνο για την υγεία και τη ζωή των τεσσάρων Ιρανών αιχμαλώτων, που κρατούνται στις ισραηλινές φυλακές από το 1982 έως και σήμερα».
Παραμονές της επίσκεψης Νετανιάχου στην Μόσχα - της τέταρτης κατά σειρά επίσκεψης του Ισραηλινού Πρωθυπουργού στη Ρωσία από τις αρχές του 2016 - τα ιρανικά ΜΜΕ έστρεφαν την προσοχή της κοινής γνώμης στην ανεξιχνίαστη υπόθεση των τεσσάρων αγνοουμένων διπλωματών, μια υπόθεση που κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον των Ιρανών. Συγκεκριμένα, στις 31 Μαΐου 2016, το πρακτορείο ειδήσεων Farsnews αναμετέδωσε το περιεχόμενο του ρεπορτάζ της αραβόφωνης εφημερίδας που εκδίδεται στο Λονδίνο, Al-Rai al-Youm. Η εφημερίδα ανέφερε μάλιστα ότι «Έλληνας υπήκοος που εξέτισε πολυετή ποινή κάθειρξης στο Ισραήλ και που πρόσφατα απελευθερώθηκε, επιβεβαίωσε την ιρανική άποψη ότι οι τέσσερεις Ιρανοί διπλωμάτες είναι ζωντανοί και ότι κρατούνταν σε κάποια από τις φυλακές του Ισραήλ».
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του δημοσιογράφου της εφημερίδας, Γιασίν Τζαμίλ, ο Έλληνας υπήκοος, περί του οποίου περαιτέρω πληροφορίες για το πρόσωπό του δεν κατονομάζονταν, μόλις επέστρεψε στην Ελλάδα, ενημέρωσε σχετικά την Πρεσβεία του Ιράν στην Αθήνα. Ωστόσο, από το δημοσίευμα της Al-Rai Al-Youm και από το τηλεγράφημα του Farsnews, πέρα από το ότι δεν αναφέρεται η ταυτότητα του Έλληνα υπηκόου, δεν διευκρινίζεται πότε ακριβώς αποφυλακίσθηκε και πότε ενημέρωσε την ιρανική Πρεσβεία.
Η ιστορία όμως, δεν τελειώνει εδώ.
Ο Αμίρ Ταχερί, Διευθυντής του ευρωπαϊκού παραρτήματος του αμερικανικού think tank Gatestone Institute - και πάλαι ποτέ αρχισυντάκτης της φιλοκαθεστωτικής ιρανικής εφημερίδας Kayhan, κατά την τελευταία επταετία διακυβέρνησης του Ιράν από τον Σάχη - δημοσίευσε στις 10 Ιουνίου 2016 από τον προσωπικό του λογαριασμό στο twitter μία ακόμα πληροφορία που κάνει αίσθηση. Ο Ταχερί ανέφερε στο twitter του ότι λίγες εβδομάδες πριν, τον Μάιο του 2016, πραγματοποιήθηκαν μυστικές επαφές μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν, προκειμένου να διαλευκανθούν στοιχεία που αφορούσαν την τύχη του Ρον Αράντ.
Συγκεκριμένα, ο Ταχερί ανέφερε ότι «δύο ισραηλινοί στρατιωτικοί αξιωματούχοι συναντήθηκαν τον Μάιο του 2016 στην Κύπρο με Ιρανό αξιωματούχο, ο οποίος ήταν υψηλά ιστάμενος κατά τη διάρκεια της θητείας του τέως Προέδρου του Ιράν, Χασεμί Ραφσαντζανί», προσθέτοντας ότι το κύριο θέμα των συναντήσεών τους ήταν ο επαναπατρισμός στο Ισραήλ της σωρού του Ρον Αράντ, που έχει ενταφιασθεί στο Ιράν.
Την ίδια ημέρα, σε άλλη ανάρτησή του από τον λογαριασμό του στο twitter, ο Αμίρ Ταχερί προσθέτει ότι ο εκπρόσωπος της Ιρανικής Εθνοσυνέλευσης (Ματζλίς), Σεΐχης Αλ-Ισλάμ, φερόταν να δηλώνει ότι κατά τη διάρκεια των συναντήσεων στην Κύπρο τον Μάιο του 2016, «οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι πρότειναν να ανταλλάξουν τη σωρό του Ρον Αράντ με τους τέσσερεις Ιρανούς διπλωμάτες».
Εάν αυτή η πληροφορία αποδειχθεί αληθινή, αποδεικνύεται ότι πράγματι οι τέσσερεις Ιρανοί διπλωμάτες που είχαν απαχθεί από τους Λιβανέζους Φαλαγγίτες τον Ιούλιο του 1982 ζουν ακόμα και ότι κρατούνται σήμερα στο Ισραήλ. Αδιευκρίνιστο όμως παραμένει από πότε αυτοί κρατούνται στο Ισραήλ, και φυσικά πού ακριβώς.
Η πραγματικά πολύ ενδιαφέρουσα αυτή πληροφορία περί παρασκηνιακών επαφών Ισραηλινών και Ιρανών αξιωματούχων στην Κύπρο τον Μάιο του 2016, που αναφέρει ο έγκριτος ιρανός αναλυτής, δεν έτυχε καμία απολύτως δημόσιας προβολής ούτε στο Ισραήλ, ούτε και στο Ιράν.
Οι λόγοι είναι απλοί:
Από τη μια πλευρά, για το Ισραήλ επισήμως δεν αποδέχεται καμία απολύτως ανάμειξη στην υπόθεση των αγνοουμένων τεσσάρων Ιρανών διπλωματών που συνελήφθησαν στον Λίβανο το 1982. Επιπροσθέτως, η απροθυμία της ισραηλινής πλευράς να δώσει έμφαση στην πληροφορία περί των φερομένων επαφών στην Κύπρο, φαίνεται από το γεγονός ότι τα μεγάλα ισραηλινά ΜΜΕ δεν ανέφεραν καν την πληροφορία - με εξαίρεση τη χαμηλής επισκεψιμότητας ιστοσελίδα 0404.co.il.
Από την άλλη πλευρά, εκτιμάται ότι ο Αμίρ Ταχερί δεν θεωρείται persona grata για το καθεστώς της Τεχεράνης - και ως εκ τούτου, η πληροφορία που μετέδωσε δεν μεταδόθηκε και μάλλον δεν θα μεταδοθεί ποτέ.
Ωστόσο, είναι σαφές ότι το ιρανικό καθεστώς επιδιώκει να αναζωπυρώσει το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης για την ανεξιχνίαστη υπόθεση των τεσσάρων Ιρανών διπλωματών και δεν αποκλείεται στο άμεσο μέλλον να ανακοινωθούν περισσότερες λεπτομέρειες για την έκβαση των μυστικών διαπραγματεύσεων με το Ισραήλ - εάν τελικά η πραγματοποίησή τους επιβεβαιωθεί. Την ίδια στιγμή, από ισραηλινής πλευράς, δεν θα είναι καθόλου δύσκολο να επανέλθει η υπόθεση Ρον Αράντ στο προσκήνιο. «Η εξαφάνιση του αιχμάλωτου πιλότου» αποτέλεσε για δεκαετίες μία υπόθεση που έλαβε διαστάσεις θρύλου. Δεν υπάρχει κανείς ισραηλινός πολίτης κάθε ηλικίας που δεν αναγνωρίζει τη φιγούρα του, όπως απεικονιζόταν στις φωτογραφίες που είχε αποστείλει το 1988 στις ισραηλινές Αρχές η σιιτική οργάνωση Αμάλ, για να αποδείξει ότι ο Ρον Αράντ ήταν ζωντανός.
Εάν η είδηση περί των φερομένων μυστικών συναντήσεων Ισραήλ και Ιράν στην Κύπρο τον Μάιο του 2016 επιβεβαιωθεί, πέραν της καθαρά ανθρωπιστικής διάστασης του ζητήματος, θα έχει μεγάλο ενδιαφέρον να δούμε εάν και κατά πόσον οι δύο σημαντικές αυτές χώρες της Μέσης Ανατολής είναι διατεθειμένες (αλλά και ικανές) να διαχειρισθούν επικοινωνιακά, πρακτικά και επ' ωφελεία τους μία τέτοιου είδους συνδιαλλαγή.
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου