Π. Ήφαιστος
Η Ελλάδα κινείται σε ναρκοπέδιο. Είναι το ναρκοπέδιο της ΕΕ και των Διατλαντικών σχέσεων. Ένα πεδίο επικίνδυνο το οποίο οι συχνά επιστημονικά μεταμφιεσμένοι χασομέρηδες της Πλατείας Κολωνακίου (ενίοτε περνούν και από τα Εξάρχεια) έβλεπαν ως ένα περίπου ανθόσπαρτο βίο. Γιατί είναι μεγάλο ερώτημα συνάμα και μυστήριο όπως και οι άπειρες ύβρεις κατά όποιου επισήμανε ότι η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση μετά το 1992 βρίσκεται σε πλήρη μετάβαση ενώ κάθεται πάνω κινούμενες σεισμικές πλάκες. Της έλαχε λόγω φρικτών λαθών των ελληνικών κυβερνήσεων των τελευταίων δεκαετιών να βρεθεί πεσμένη στο έδαφος. Για να σηκωθεί όρθια η Ελλάδα πρέπει ταυτόχρονα να σηκώσει και την σημαία του πολιτικού ορθολογισμού. Ενός πολιτικού ορθολογισμού που η ΕΕ απώλεσε λόγω ακριβώς της αδυναμίας να αναπτύξει ένα νέο μεταψυχροπολεμικό στρατηγικό ορθολογισμό. Το εγχείρημα αυτό δεν είναι εύκολο. Αντίθετα είναι από δύσκολο μέχρι ακατόρθωτο. Παραμένει γεγονός ότι ο νέος Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών έχει εύρωστη πολιτική παιδεία και κυρίως γνώση της ευρωπαϊκής πολιτικής, πολύ περισσότερο της Γερμανικής. Το πολιτικό χάρισμα άλλων, ακόμη, έστω και εάν δεν συνοδεύεται από αντίστοιχη γνώση των διαδρομών και σημερινών δεδομένων της Ευρωπαϊκής πολιτικής είναι ένα ακόμη θετικό στοιχείο.
Κατωτέρω παρατίθεται ένα αρκετά περιεκτικό άρθρο του GeorgeFriedmanτου ΙνστιτούτουStratfor. Δεν είναι ότι μας λέει κάτι νέο που δεν ξέρουμε. Το γράφει όμως σε μια κομβική στιγμή ενώ είναι γνωστό ότι σε αντίθεση με κάποια εξαρτημένα κράτη όπου αντίστοιχα ινστιτούτα έχουν «σχέσεις» με εξωγενή συμφέροντα τα Αμερικανικά ινστιτούτα αυτού του είδους είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με το πολυσχιδές σύστημα λήψης στρατηγικών αποφάσεων. Ποια είναι τα δεδομένα; Συντομογραφικά γράφουμε τα εξής και ο ενδιαφερόμενος μπορεί να ανατρέξει σε σχετικές δημοσιεύσεις.
Η Γερμανία βρίσκεται στο κέντρο της Ευρώπης. Για μια σειρά λόγους είναι το ισχυρότερο κράτος της Ευρώπης και το μόνο που την διακρίνει από τις άλλες μεγάλες δυνάμεις (Βρετανία, Γαλλία, Ρωσία) είναι η μη κατοχή πυρηνικών όπλων. Το γεγονός ότι ηττήθηκε στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο παράλληλα με τα φρικτά εγκλήματα των ναζί έδωσε αφορμή στις νικήτριες δυνάμεις να την αλυσοδέσουν. Κυριολεκτικά να την αλυσοδέσουν. Δεν θα επεκταθώ εδώ γιατί σε δέκα περίπου μονογραφίες και πολλά άλλα κείμενα δεν λείπουν τα κεφάλαια με τίτλο «το γερμανικό ζήτημα».
Στέκομαι εδώ στο γεγονός ότι η Γερμανίδα καγκελάριος επισκέφτηκε την Ουάσιγκτον, γεγονός πολύ σημαντικό. Οι Ευρωατλαντικές σχέσεις στις οποίες εντάσσεται μια τέτοια επίσκεψη είναι οι διευρυμένες ευρωστρατηγικές σχέσεις. Κανείς απαιτείται να έχει εποπτεία αμφότερων των επικαλυπτόμενων στρατηγικών πεδίων (βλ. συνημμένο πίνακα). Στέκομαι μόνο στο γεγονός ότι κάθε Γερμανική κίνηση προκαλεί συναγερμό στις άλλες μεγάλες Ευρωπαϊκές Δυνάμεις, ιδιαίτερα εάν η Γερμανία χαμογελά ή θυμώνει με την Ρωσία ή τις ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ, όπως γνωρίζουμε, είναι η κύρια σύμμαχος της Μεγάλης Βρετανίας. Η τελευταία, παθαίνει αλλεργία όποτε μια δυτικοευρωπαϊκή δύναμη ή ένας ηπειρωτικός συνδυασμός κρατών αναπτύσσει στενές σχέσεις με τις ΗΠΑ. Τέλη της δεκαετίας του 1950 ο Βρετανός πρωθυπουργός απείλησε τον Γάλλο πρόεδρο ότι η Μεγάλη Βρετανία θα αντιδράσεις «άνευ ορίων» εάν συμβεί κάτι τέτοιο («Διπλωματία και Στρατηγική των Μεγάλων Ευρωπαϊκών Δυνάμεων», κεφ. 4).
Η μεγάλη στρατηγική αλλαγή του 1990, η επανένωση των δύο γερμανικών κρατών άλλαξε δραστικά το στρατηγικό περιβάλλον στην Ευρώπη, έθεσε σε κίνηση μια αργόσυρτη πλην πολύ σημαντική μετατόπιση του κέντρου βάρους της Αμερικανικής στρατηγικής, άλλαξε το πλαίσιο σχέσεων Γαλλίας-Βρετανίας, το Παρίσι νόμισε ότι με το να δέσει την Γερμανία με νομισματικούς δεσμούς (όπως έλεγαν τότε οι γάλλοι) θα ήλεγχαν την Γερμανική ισχύ, δημιουργήθηκε η ΟΝΕ ένα δηλαδή ένα από τα πλέον τερατώδη θεσμικά συστήματα στην Ευρωπαϊκή ιστορία (η εξίσου φρικτή απόφαση της Ελλάδας να αφήσει την δημοσιονομική της ευελιξία και να ενταχθεί σε αυτό τον λάκκο των λεόντων είναι εξίσου μυστήρια) και η Ατλαντική Συμμαχία διαιωνίστηκε με δράσεις «εκτός περιοχής» και με τρόπο που αναιρούσε κάθε φιλοδοξία όχι μιας ευρωπαϊκής κοινής άμυνας αλλά τουλάχιστον μιας συμμαχικής σύγκλισης (το πώς τόσοι πολλοί στην Ευρώπη έβλεπαν κάτι το αντίθετο τις δύο τελευταίες δεκαετίες είναι ένα ακόμη τεκμήριο γιατί η Ελλάδα έμεινε μετεξεταστέα στα πεδία της διεθνούς και ευρωπαϊκής πολιτικής).
Αυτά και οι λεπτομέρειες και αποχρώσεις είναι αναγκαία γνώση για να κινηθεί η Ελλάδα προσεκτικά στο υποχρεωτικό διπλωματικό παιχνίδι που εισήλθε μετά τις τελευταίες εκλογές. Γιατί ενώ η προπέτεια των προγενέστερων κυβερνήσεων που εξουθένωσαν και εκποίησαν τους Έλληνες δεν έχει όρια, η νέα και εξ αντικειμένου άπειρη κυβέρνηση θα σχοινοβατήσει. Δεν υπήρχε και δεν υπάρχει επιλογή. Δεν θα ήταν μάλιστα υπερβολή εάν πούμε ότι μετά από δύο περίπου αιώνες κυριαρχίας εγχώριων λίγο πολύ πραιτοριανών της εξάρτησης η νέα διακυβέρνηση έχει όλες τις προϋποθέσεις εάν καταφέρει να κρατήσει την Ελλάδα όρθια να επιτελέσει ένα ιστορικό επίτευγμα. Δύσκολο μεν αλλά όχι ανέφικτο: Αφού κρατηθούμε όρθιοι με περισυλλογή να χαράξουμε μια στρατηγική επιβίωσης. Κάτι τέτοιο απαιτεί βαθιά κατανόηση των ανελέητων ανταγωνιστικών προϋποθέσεων του κρατοκεντρικού κόσμου μέσα στον οποίο υπάρχει και αναπτύσσεται κάθε σύγχρονο κράτος. Μέγα θέμα όμως που δεν εξαντλείται εδώ. Μερικά εγχειρήματα έγιναν και πολλά έπονται. Το ζήτημα όμως είναι ότι μετά τα πολλά παθήματα της Ελλάδας ως ζήτημα στοιχειώδους λογικής απαιτείται κάθε ορθολογιστική ανάλυση και εκτίμηση να μην μοιάζει ως φωνή στην έρημο.
Ακολουθεί η ανάλυση του Friedmanυπό την αίρεση της επισήμανσης πιο πάνω για τον ρόλο των ινστιτούτων στις ΗΠΑ ως μέσων καλλιέργειας των σκοπών της Αμερικανικής στρατηγικής. Αυτή η ανάλυση όπως και άλλες κάνουν σαφές ότι η Ελλάδα είτε το θέλει είτε όχι βρέθηκε στο επίκεντρο. Όπως υποστηρίχθηκε μόλις, επιλογή να μείνουμε πεσμένοι κάτω δεν έχουμε. Το ζήτημα είναι εάν θα σηκωθούμε όρθιοι, υπό ποιες προϋποθέσεις και ποιους προσανατολισμούς θα ακολουθήσουμε στην συνέχειαπηγή
Δημοσίευση σχολίου