Του Βαγγέλη Πισσία*
Κήρυξη πολέμου ενάντια στο συριακό καθεστώς, νέα σελίδα πολέμου στη Μέση Ανατολή. Εις το όνομα του ανθρωπισμού, των ανθρώπινων δικαιωμάτων, της ειρήνης και της ελευθερίας… σύμφωνα με την κατά Ομπάμα, Κάμερον, Ολάντ, Ερντογάν, Αλ Θάνι, Αμπντάλα, Νετανιάχου και άλλων ανθρωπιστών, δημοκρατική πολιτική πεποίθηση και ευαισθησία… Κι εμείς από την οθόνη μας θεατές, όπως τότε με τους πολέμους στο Ιράκ, στη Σερβία, στο Κοσσυφοπέδιο, στη Λιβύη, πολέμους μέγα θέαμα για τα ίδια πάντα μεγάλα της δυτικής μας δημοκρατίας ιδανικά…
Η αιτιολογία της χρήσης χημικών μέσων από το συριακό καθεστώς πριν από έναν χρόνο θα ήταν εύλογα πειστική παρά την προφανή εγκληματική απρονοησία της. Τότε το καθεστώς παρέπαιε, η πτώση του φαινόταν προδιαγεγραμμένη. Συγχρόνως, στον ενδο-καθεστωτικό συσχετισμό ισχύος, οι εγκληματικοί κατασταλτικοί μηχανισμοί είχαν την υπεροχή και το απονενοημένο διάβημα ήταν αρκετά πιθανό.
Πέρασε όμως πολύς καιρός από τότε, τα δεδομένα στο πεδίο των συγκρούσεων άλλαξαν, ιδιαίτερα μετά την επιχείρηση στο Κουσέιρ. Τότε περίπου ο ενδο-καθεστωτικός συσχετισμός ανατράπηκε κι οι υποστηρικτές της (ανέφικτης) μιλιταριστικής τελικής λύσης παραχώρησαν την πρωτοκαθεδρία στους υποστηρικτές της ρεαλιστικότερης πολιτικής λύσης.
Για τους λόγους αυτούς –και άλλους πολλούς ακόμη– η συριακή κυβέρνηση αποκρίθηκε θετικά στην πρόσκληση για συνδιάσκεψη στη Γενεύη, με σκοπό την εξεύρεση πολιτικής λύσης. Συνέβαλαν βέβαια σε αυτό και οι συμμαχικές πιέσεις.
Οι τελευταίες εξελίξεις στην Αίγυπτο την ενθάρρυναν περισσότερο, το καθεστώς αισθανόταν έναν κάποιο ούριο άνεμο να το σπρώχνει, το μεγάλο, το δυσεπίλυτο πρόβλημα το είχε πλέον η άλλη πλευρά. Γιατί λοιπόν αυτό το καθεστώς να προσθέσει στους ήδη 80.000 νεκρούς αυτού του τόσο ανθρωποκτόνου πολέμου μερικές εκατοντάδες ακόμη νεκρούς, εξοντώνοντάς τους με τον πιο προκλητικό και εγκληματικό τρόπο; Ποιος ο λόγος να δώσουν με τόση απερισκεψία τη μεγάλη αφορμή στους αντιπάλους τους, υπερβαίνοντας την προαγγελθείσα από αυτούς «κόκκινη γραμμή»;
Ομως για το ζήτημα αυτό γράφτηκαν ήδη πολλά, στο μέλλον θα αποκαλυφθούν πολύ περισσότερα. Τις επόμενες μέρες η ηθική της Δύσης θα απαντήσει στο υποτιθέμενο καθεστωτικό-συριακό έγκλημα. Σύντομο, καίριο πλήγμα, χειρουργικό, όπως η παγκόσμια κοινή γνώμη διαβεβαιώνεται.
Πρώτος ρητός στόχος του χτυπήματος η Τιμωρία, δεύτερος η καταστροφή της στρατιωτικής υποδομής με σκοπό την επιχειρησιακή αποδυνάμωση του καθεστώτος, τρίτος η εξόντωση με πλήγμα ακριβείας του αντίπαλου αρχηγού (όπως ορίζουν τα αμερικανικά πολεμικά ήθη). Σκοπός, ο εξαναγκασμός σε απόλυτο συμβιβασμό, όμως και μια κάποια μέριμνα για την ελάσσονα επιβίωση της κρατικής μηχανής, ώστε να υπάρξει ασφαλής -και συνάμα επωφελής- για το προς εγκατάσταση αυριανό πολιτικό προσωπικό όσο και, προπαντός, για τους ξένους εντολείς του, διαχειριστική συνέχεια (στο Ιράκ τα ρήμαξαν όλα και πλήρωσαν το τίμημα γι’ αυτό).
Είναι όμως δυνατόν το σχέδιο αυτό να πετύχει τους σκοπούς του μόνο με χειρουργικά χτυπήματα; Εάν ο Ασαντ, που συμβολίζει το καθεστώς, δεν εξοντωθεί ή δεν αποδυναμωθεί τόσο ώστε να εξαναγκαστεί σε πλήρη συνθηκολόγηση, αν δηλαδή αντέξει το κύμα των από αέρος επιθέσεων, δεν είναι λογικό ύστερα από αυτό να είναι ισχυρότερος; Πώς και γιατί τότε το καθεστώς του θα υποκύψει;
Μήπως για τον λόγο αυτό το χειρουργικό πλήγμα διαρκέσει περισσότερο; Μήπως η μακρά του διάρκεια θα συνεπιφέρει εισβολή; Από ποια σύνορα, ποιας χώρας φαίνεται πιθανότερο αυτή να ξεκινήσει; Καβάλα σε τίνων τ’ άρματα θα εισέλθουν (αν εισέλθουν…) οι πολιτικοί απελευθερωτές του SNC, οι νικητές οπλαρχηγοί του FSA; Mε τους σαλαφιστές πολεμιστές της Τζαμπατ αλ Νούσρα απλά να παρακολουθούν, έχοντας κάπου καταχωνιάσει το ισλαμικό φαντασιακό τους; Σε αυτά τα ερωτήματα υπάρχουν άραγε κάπως συνεκτικές και ολοκληρωμένες απαντήσεις; Κι αν δεν υπάρχουν, τότε, ποιος είναι άραγε ο πέραν του προφανούς (ήττα του καθεστώτος Ασαντ) αληθινός σκοπός;
Να σταλούν διορθωτικά μηνύματα; Να ικανοποιηθούν μήπως αυτοί που τραυματίστηκαν από τις πρόσφατες εξελίξεις στην Αίγυπτο, περιφερειακοί και τοπικοί σύμμαχοί τους (Τουρκία, Κατάρ αλλά και Σύροι Αδελφοί Μουσουλμάνοι μετά το πλήγμα που δέχθηκαν οι Αιγύπτιοι αδελφοί τους); Να τεθεί κάποιο πλαίσιο στους άλλους, σήμερα περισσότερο ωφελημένους και ισχυρούς (Σαουδική Αραβία αλλά και Αιγύπτιοι στρατηγοί);
Τις εξελίξεις στην Αίγυπτο –και στην ευρύτερη Μέση Ανατολή– η πολιτική ηγεσία του τόπου μας δεν τις διάβασε καλά. Οι απλοϊκές-εργαλειακές-μηχανιστικές αναλύσεις των ειδικών, επί των εσωτερικών και εξωτερικών παραγόντων της αιγυπτιακής κρίσης, διέστρεψαν την πραγματική εικόνα. Η προσπάθεια ελάχιστων να προσεγγίσουν τις βαθύτερες υποστάσεις των πολιτικών πρωταγωνιστών (του στρατιωτικού ιδιαίτερα και βέβαια του μουσουλμανικού συμπλέγματος) και να αντιληφθούν τις πραγματικές σχέσεις του τριγώνου αμερικανοϊσραηλινός άξονας–Αδελφοί Μουσουλμάνοι–στρατός, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο περιφερειακό πεδίο, αντιμετωπίστηκε ως περίπου αίρεση. Οι κομματικές μικρο-πολιτικές και οι επιστημονικοφανείς παρα-πολιτικές ρουτίνες βολεύουν, φαίνεται, τους περισσότερους σε τούτη τη χώρα.
ΗΑίγυπτος επέτρεψε σήμερα το πέρασμα της στρατιωτικής βοήθειας προς Συρία από το κανάλι του Σουέζ, έθεσε παράλληλα επιχειρησιακούς περιορισμούς στο αμερικανο-ΝΑΤΟϊκό εγχείρημα. Στην παλαιστινιακή Χαμάς εκδηλώνεται ήπια, όμως σημαντική, στροφή. Ηδη στον Λίβανο υπήρξε από μέρους της καταδίκη της επικείμενης επίθεσης. Στο ίδιο μήκος κύματος και η Ισλαμική Παλαιστινιακή Τζιχάντ.
Μιλήσαμε, μιλάμε συνεχώς τούτες τις ώρες, με φίλους στις χώρες κάτω εκεί στη Μέση Ανατολή. Οι φίλοι μας κάτω εκεί, άνθρωποι που έζησαν τις μεταβολές του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα και συνεχίζουν, μαζί με τις νεότερες γενιές, να στοχάζονται πάνω στις νέες συγκλονιστικές βιωματικές τους εμπειρίες, μας είπαν ότι τώρα το επιχειρησιακό μέτωπο του αραβο-μουσουλμανικού κόσμου βρίσκεται στη Συρία, το πολιτικό μέτωπο βρίσκεται όμως στην Αίγυπτο. Μας είπαν ακόμη ότι ο κύκλος Ασαντ, όπως και να κλείσει, εάν κλείσει, τώρα πια, οι επίδοξοι νικητές έχουν μετατραπεί σε ηττημένους.
Ο αραβο-μουσουλμανικός κόσμος είναι ένας εξαιρετικά πολύπλοκος και συνάμα συναρπαστικός στις μεταλλαγές του κόσμος. Δεν πρόκειται να σταθεροποιηθεί, κατά το δυτικό δοκούν, σήμερα ή αύριο. Ούτε πρόκειται και τελικά να του μοιάσει. Εχει όμως τις δικές του σταθερές –αυτές που δεν αντιλαμβάνεται καθώς δεν τις αισθάνεται η δυτική διπλωματία–, έχει και τις δικές του μεταβλητές – αυτές που μάταια προσπαθεί η ίδια διπλωματία με τις κανονιοφόρους της να τις χειραγωγήσει. Επί ματαίω. Κάτω εκεί πρυτανεύουν άλλες σκοπιμότητες και προπαντός άλλες αναγκαιότητες.
* Δρ Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων, συντονιστής πρωτοβουλίας «Ενα καράβι για τη Γάζα – FFC» και συντονιστής Διεθνούς Πρωτοβουλίας για την Ειρήνη στη Συρία
πηγή
Δημοσίευση σχολίου