Γράφει ο Αλέξανδρος Νίκλαν
Σύμβουλος Ασφάλειας Πληροφορίας
Η γεωπολιτική αξία της Ελλάδος είναι ο δεύτερος και κύριος ουσιαστικά θεμέλιος λίθος που καθορίζει σε συνδυασμό με την γεωοικονομία την αξία σε γεωστρατηγικό επίπεδο μιας χώρας. Αυτός ο συνδυασμός είναι εκείνος , που δείχνει τελικά αν μια χώρα μπορεί να επηρρεάσει στο παγκόσμιο στερέωμα, αλλά και αν μπορεί να έχει μια ικανή αντίσταση σε κάθε είδους προκλήσεις και προσπάθειες ενάντια στην ακεραιότητα της σε κάθε επίπεδο.
Πολλοί θεωρούν οτι διατηρώντας μια ουδετερότητα σε συνδιασμό με καλές σχέσεις σε γεωοικονομικό επίπεδο με τις άλλες χώρες, είναι ικανό να διατηρήσει μια σταθερή αξία της χώρας σε γεωστρατηγικό επίπεδο.. όμως δεν είναι ακριβώς έτσι.
Έτσι έχουμε την Τουρκία, τα Σκόπια και την Αλβανία να λαμβάνουν επιθετική στάση απέναντι μας , διατηρώντας ένα πλαίσιο εντυπώσεων που λειτουργεί σχεδόν πάντα εις βάρος μας. Εκείνο που μας διαφεύγει είναι πως η αμυντική διπλωματία στηρίζεται κυρίως στο γεγονός ότι θέτεις κόκκινες γραμμές και όρια που δεν αλλάζουν κατά το δοκούν. Αν κάποιος τα παραβιάσει , όπως ορίζεται από το διεθνές σκηνικό.. εκεί που η λεκτική διπλωματία δεν μπορεί, ξεκινάει η διπλωματία των όπλων και του πολέμου. Μόνο αυτό μπορεί να δώσει ισχύ ουσιαστικά σε μια αμυντική μεν στάση.. που δεν πάει όμως σε θέση μηδενικών ανταλλαγμάτων και άνευ όρων παραχώρηση/υποχώρηση.
Είναι πολλά τα παραδείγματα ακόμα και στην νεώτερη ιστορία μας που η Ελλάδα , προσπαθώντας να διατηρήσει μια αμυντική διπλωματική στάση διότι επιβαλλόταν από καταστάσεις , εξωτερικούς παράγοντες κτλ.. έθαψε το εθνικό συμφέρον της , φέροντας έτσι ενα καίριο πλήγμα στην γεωπολιτική της ισχύ. Σαν κάποιον που περιτριγυρίζεται από καρχαρίες και επιλέγει να μείνει ακίνητος ακόμα και όταν τον δαγκώνουν για να μην κάνει απότομες κινήσεις και προκαλέσει και άλλους.. μόνο που ήδη είναι υπό επίθεση.
Όμως αυτό θέλει όντως ,και σύμπνοια , αλλά και πλάνο μακροπρόθεσμο, μη επηρρεάσιμο από κομματικά θέλω και επιθυμίες. Μόνο γνώμονα και κριτήριο το Εθνικό συμφέρον , όπως ακριβώς έχει περάσει από την Αρχαία Σπάρτη , στην Αρχαία Ρώμη και από εκεί στις ΗΠΑ ώς κυρίαρχο πλάνο μιας πολιτείας.
Η αμυντική διπλωματία που έχει περάσει ώς δόγμα στην Ελλάδα , ουσιαστικά πέρα από τον περιορισμό που δίνει στην ίδια την χώρα και τα δικαιώματα της , δημιουργεί και μια κάλυψη για ανθρώπους που δεν δείχνουν ικανότητα να στηρίξουν μια επιθετική ρητορική, αλλά και μια ανυπαρξία στήριξης των γραμμών αυτών προς τα έξω, επειδή ακριβώς δεν μπορούν να εμπνεύσουν τον λαό της χώρας (σ.σ. παρακάτω θα υπάρξει ειδική αναφορά για την εσωτερική γεωπολιτική τάξη που αφορά τους πολίτες μιας χώρας)
Μέχρι εδώ λοιπόν είναι όλη η θεωρία στο πως ακριβώς μια χώρα σαν την Ελλάδα στέκεται ή μπορεί να σταθεί σε μια κατάσταση , έχοντας υπόψη στοιχεία γεωοικονομίας και γεωπολιτικής. Επειδή όμως κάθε εποχή έχει τις δικές της παραμέτρους και κάθε περίσταση έχει μια διαφορετική οπτική ... πως μπορεί τελικά να οριστεί και να ενδυναμωθεί η πραγματική γεωστρατηγική αξία της Ελλάδος;
Ελλάδα και γεωστρατηγική αξία.
Φεύγοντας από τις αντικειμενικές θεωρίες και τις γενικότητες θα προχωρήσω, με ρίσκο ίσως, σε μια σειρά προσωπικών παρατηρήσεων που πιστεύω ότι ίσως να έκαναν την χώρα να προχωρήσει με τρόπο ριζικά διαφορετικό , σ' ένα διεθνές σκηνικό αρκετά ρευστό και αρκετά παράδοξο αν και συνάμα όμοιο με άλλες ιστορικές περιόδους. Σε αυτό το σημείο θα ζητήσω την ανοχή σας , ίσως και την σκληρή κριτική σας, καθώς πρόκειται για προσωπική θεώρηση και πρόταση πραγμάτων βασισμένη σε όλα τα παραπάνω.
Ξεκινώντας από εκείνο που ανέφερα σχετικά με την επιθετική διπλωματία. Οι παράγοντες που μπορούν να στηρίξουν κάτι τέτοιο είναι τρείς ουσιαστικά. Η ισχύς της οικονομίας, η ένωση των πολιτών και πολιτικών εσωτερικά κάτω από ένα κοινό σκοπό και η ισχύς των όπλων.
Για αυτό και κατέληξε σε εσωτερική κατάρρευση των ίδιων αυτών τομέων. Άλλωστε καθώς στον ιδιωτικό τομέα, το πρόσκαιρο και βραχυπρόθεσμο συμφέρον πολλές φορές μπορεί να δημιουργήσει πρόσκαιρα κέρδη, δεν έχει δημιουργήσει σχεδόν ποτέ, και τις κατάλληλες προϋποθέσεις για εναλλακτικές λύσεις όταν έρθουν καιροί δυσκολίας.
Η Ελλάδα, λοιπόν, στην σημερινή εποχή με μια τάση οικονομικής εσωστρέφειας και εξαρτημένου δανεισμού , αλλά και με μηδενική παραγωγή δεν δείχνει μια δυνατή οικονομία που θα στήριζε μια ισχυρή διπλωματία.
Πρόσθετα αυτών , στο εσωτερικό της χώρας, η αδυναμία όλων των πολιτικών ηγεσιών μεταπολεμικά να εμφυσήσουν στον πληθυσμό ένα κοινό στόχο και σκοπό, τις οδηγούσαν πάντα στο να αντιμετωπίζουν μια εσωτερική τάση άρνησης ή ατομικής εκμετάλλευσης προς βλάβη του συνόλου. Αυτό από μόνο του, ήταν ικανό πολλές φορές να φρενάρει μια στάση που θα βοηθούσε το εθνικό συμφέρον. Προς παράδειγμα αυτών φέρω την "επιθετική τάση" εξαγοράς όλων των εμπορικών επιχειρήσεων στα Σκόπια από Ελληνικές επιχειρήσεις , που ενώ με βάση ενός εθνικού σχεδίου θα ήλεγχε στην ουσία την οικονομία της άλλης χώρας, δίνοντας κίνητρα αλλά και έλεγχο στο πως θα κινούνται οι Ελληνικού συμφέροντος επιχειρήσεις στο εξωτερικό , οι ιδιώτες έπραξαν μόνο αυτόβουλα ώς επιχειρήσεις χωρίς κανένα σχεδιασμό. Ο , δε, κόσμος της Ελλάδος είδε αρνητικά όλα αυτά που έγιναν και έφεραν εμπόδια στο όλο εγχείρημα. Κάτι φυσικά που ίσχυσε και εσωτερικά της χώρας της Ελλάδος απέναντι σε επιχειρήσεις και προσπάθειες ανάπτυξης , από συντεχνίες ή/και πολιτικά συμφερόντα με συμμετοχή στον αρνητισμό, με μόνο γνώμονα την ψηφοθηρία.
Αυτό και πολλά άλλα παρόμοια παραδείγματα παράδοξης εσωστρέφειας της χώρας , σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο, οδηγούν ακόμα και σήμερα την Ελλάδα σε μια λανθασμένως εννοούμενη , αμυντική πολιτική ,δημιουργώντας τα κενά στην γεωπολιτική της θέση. Κενά που εκμεταλλεύονται άλλοι με πρώτη ίσως την Τουρκία ,που εγκαθιδρύει επιρροή τόσο σε επίπεδο διπλωματίας όσο και σε οικονομικές σχέσεις, στήνοντας μέχρι και αλυσίδες βιομηχανίας σε χώρες όπως το Κόσσοβο και η Αλβανία στην παρούσα χρονική στιγμή.
--(μετά το 2004 που η Ελλάδα άρχισε την εσωστρεφή πορεία της ακολουθώντας βήματα που είχε ξανακάνει την δεκαετία του 1990).--
Ένα σχέδιο που ποτέ δεν κάναμε εμείς και φυσικά δημιούργησε το κενό για να μπούν άλλοι στην θέση μας.
Περνώντας τώρα στα εσωτερικά τεκταινόμενα μιας χώρας, εκείνο που ξεχωρίζει πάντα είναι η σύμπτυξη και συσπείρωση του κόσμου (πολιτών και πολιτικών) πίσω από ενα κοινό εθνικό συμφέρον και στόχο , έτσι ώστε να εμφανίζεται ένα ενιαίο δόγμα και γραμμή προς τα έξω. Αυτό που ακούμε τόσο συχνά,δηλαδή, όλοι μας από ΜΜΕ, από πολιτικά στόματα , αλλά τελικά είναι προς την στήριξη των κομματικών και προσωπικών τους θέσεων περισσότερο ,παρά για εθνικά θέματα.
Ένα τρανταχτό ακόμα ιστορικό παράδειγμα στο διεθνές στερέωμα , του κατά πόσο μπορεί να επηρρεάσει μια τέτοια αρνητική τάση του πληθυσμού μιας χώρας, είναι ο πόλεμος που ξεκίνησαν οι ΗΠΑ στο Βιετνάμ και κατέληξε σε ήττα τους κυρίως λόγω του εσωτερικού πολιτικού κόστους που είδε η εκεί κυβέρνηση να δημιουργείται εις βάρος της, όταν αυτός έφυγε από την εικόνα του εθνικού συμφέροντος για τον απλό πολίτη.
 |
| Η Μεγάλη Ελλάδα του Ελ. Βενιζέλου |
Στην Ελλάδα λοιπόν όπου απο τα μεταπολεμικά χρόνια , ειδικότερα, δεν προέκυψε ποτέ το «όραμα» όπως λέμε, είναι λογικό να μην υπάρχει συσπείρωση πολιτών και πολιτικών και το ατομικό συμφέρον να υπερβαίνει το εθνικό. Αυτό βέβαια έχει ώς αποτέλεσμα την μεγένθυνση της όλης τάσης, και την διόγκωση της σε σημείο που να μπορεί να επηρρεάσει τις διπλωματικές θέσεις και γραμμές προς τα έξω αφού το εσωτερικό πολιτικό κόστος υπερβαίνει αυτό του εθνικού κέρδους που σχεδόν πάντα είναι πιο μακροπρόθεσμο.
Πώς μπορεί να αλλάξει πλέον αυτό;.
... Μα διά της παιδείας! Ένας ευαίσθητος τομέας της γεωπολιτικής ικανότητας κάθε χώρας, που καθορίζει πολύ μεγάλο κομμάτι της ύπαρξης ενός κράτους αφού μαζί με την θρησκεία αποτελεί έναν από τους ισχυρότερους συνδετικούς κρίκους μιας κοινωνίας. Η παιδεία που κατακλύζεται από εθνικά πολιτισμικά στοιχεία , και αντικειμενικά ιστορικά γεγονότα είναι εκείνη η βάση που δημιουργεί και τον πρώτο ενιαίο σκοπό/στόχο για μια χώρα. Αποτελεί την βάση δημιουργίας «οράματος» για μια χώρα , που εκκινεί μια δυναμική ενέργεια για να φτάσει σε κάτι μεγαλύτερο ώς στόχο/όραμα. Ένα «όραμα» που μπορεί να είναι η δημιουργία ενός ισχυρού κράτους.. μιας δίκαιης κοινωνίας ή/και ακόμα στον ρόλο της χώρας ώς ένα διεθνή παράγοντα κομβικής σημασίας και μεγάλης γεωστρατηγικής σημασίας για τα τεκταινόμενα κοντά σε αυτήν.
Έχοντας σχεδόν απωλέσει το στοιχείο του εθνικού πολιτισμού/παιδείας που κατάφερε και κράτησε το Ελληνικό φυλετικό χαρακτηριστικό σε συνοχή , επί χιλιετίες έστω και με κάποιες προσμίξεις από το λατινικό και το οθωμανικό στοιχείο, είναι δεδομένο ότι δεν μπορεί να υπάρχει ικανή συσπείρωση προς υποστήριξη οποιασδήποτε εθνικής προσπάθειας. Αυτό θα ολοκληρωθεί , μεταγενέστερα, ώς πράξη ,είτε με τον αρνητικό χαρακτηρισμό της όποιας εθνικής προσπάθειας, είτε με απόρριψη συλλήβδην του όλου εγχειρήματος προς όφελος της «αμυντικής διπλωματίας».
Αυτό κατά συνέπεια, οδηγεί και στην διογκωτική τάση ιδεολογικά πολωτικών άκρων εσωτερικά ,που διόλου δεν βοηθάνε την χώρα σε διεθνές επίπεδο ως εικόνα. Ίσα ίσα που δίνουν πόντους αδυναμίας σε γεωπολιτικό βαθμό αφού οι δύο αντίθετες εκφράσεις του λαού, δεν μπορούν να δώσουν την εικόνα μιας χώρας εστιασμένης σε ένα σκοπό/στόχο , παρά μόνο δίνουν μια εικόνα ενός λαού διχασμένου και έτοιμου να χειραγωγηθεί από κάποιον «χαρισματικό ηγέτη», είτε διορισμένο εκ των έξω είτε διορισμένο από ιδιοτελή συμφέροντα κάποιων.
Πως μπορεί να αλλάξει αυτό;.. Το όραμα ,όπως ειπώθηκε, ενός λαού είναι η καλύτερη λύση. Στην εποχή μας που οι ηγέτες είτε σπανίζουν , είτε αδυνατούν να διαχειριστούν καταστάσεις που λειτουργούν σε πλαίσιο αλληλεπίδρασης διεθνούς βαθμίδος και δεν είναι υπόθεση ενός μόνο πολιτικού ηγέτη ή χώρας... η εικόνα ενός οράματος είναι εκείνη που μπορεί να καθοδηγήσει σε κάτι πολύ στέρεο και διαχρονικό για την Ελλάδα. Κάτι που θα είναι εμποτισμένο με ηθικά και εθνικά στοιχεία. Διά μέσου φυσικά της παιδείας μας που, ναι μεν θα είναι διδασκόμενη προς όλους (ημεδαπούς και αλλοδαπούς), αλλά σε κανένα σημείο δεν θα είναι "εξομαλυνμένη" για λόγους ομοιομορφίας. Άλλωστε ένα έθνος που θέλει να είναι ομοιόμορφο ιστορικά, μπορεί να καταλήξει εύκολα και προσαρτόμενο σε εκείνο που θα έχει τις περισσότερες ομοιότητες με αυτό.Και φυσικά μιλώ ,θίγοντας την "φιλική Τούρκικη πολιτισμική επίθεση" προς τους πολίτες της Ελλάδος και τους υποστηρικτές της.
Η Εθνική Αμυνα
Τελευταίο άφησα το θέμα των ενόπλων δυνάμεων που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο αφού κάθε υπερβολή, είτε προς την μεριά του αμυντικού δόγματος, είτε προς την μεριά του επιθετικού , μόνο κακό μπορεί να δημιουργήσει. Στην Ελλάδα έχουμε , κατά τα στατιστικά πολλών πηγών , μια από τις παγκόσμιες αναλογικές πρωτιές στην προμήθεια εξοπλισμών. Κάτι που είναι και φυσιολογικό αφού η γεωγραφική μας θέση, αλλά και γενικότερα η ύπαρξη μη φιλικών χωρών γύρω μας με επεκτατικές διαθέσεις, ωθεί σε μια κατεύθυνση υπερ-εξοπλισμού των δυνάμεων.
Είναι όμως έτσι;.. Είναι όντως τόσο μεγάλη ανάγκη να έχουμε ένα στρατό με υπεράριθμο δυναμικό και συνάμα ένα συνολικά πολυπληθή εξοπλισμό σε κάθε είδους όπλα;
Πριν προσπαθήσω να απαντήσω στα ερωτήματα, θα πρέπει να θέσω κάποια πράγματα στην θέση τους. Ώς άνθρωπος δεν είμαι υπέρ της βίας και σίγουρα όχι υπέρ του πολέμου. Όμως το γεγονός παραμένει πως η ένοπλη ισχύ μιας χώρας στην ουσία επιβάλει την δύναμη της , ακόμα και πάνω σε διπλωματικό/διεθνές επίπεδο σε πάρα πολλές περιπτώσεις. Διότι η διπλωματία είναι όντως τόσο ισχυρή όσο και η ένοπλη δύναμη που την στηρίζει , όταν φτάσουν τα πράγματα σε αδιέξοδο, σε λεκτικό επίπεδο.(σ.σ. Διπλωματία των κανονιοφόρων που ίσχυσε εν καιρώ Kissinger και βελτιώθηκε σήμερα)
Οι συμμαχίες και οι συνεταιρισμοί με χώρες δεν αποτελούν παρά έγγραφες συνεργασίες και όχι αδερφικές φιλίες που θα θέσουν, άμεσα, όποια χώρα στο πλάι άλλης προς υποστήριξη. Αυτό θα έπρεπε να είναι ιδιαίτερα γνωστό στην Ελλάδα όπου σχεδόν σε όλη την διάρκεια της ιστορίας της, όποτε χρειάστηκε να στηριχθεί εξολοκλήρου σε ξένες δυνάμεις, τιμωρήθηκε μετέπειτα. Για αυτό και η ένοπλη ισχύ της Ελλάδος πρέπει να είναι πάντα έτοιμη στον μέγιστο αποτελεσματικό αλλά και αυτοδύναμο, βαθμό. Κάτι που σύμφωνα και με τον Π.Κονδύλη στο «Θεωρία Πολέμου», δεν ορίζεται στην σημερινή εποχή με την ποσότητα/αριθμό στρατού, αλλά με ικανό σχεδιασμό και ποιότητα σε ευέλικτες και υπερσύγχρονες ομάδες στρατού.
Σε μια χώρα όπως είναι η Ελλάδα που μπορεί να έχει πλεονέκτημα αμυντικό κυρίως, αλλά και εύκολες βάσεις για δυναμική αντίδραση αν χρειαστεί από προωθημένα σημεία στην περιφέρεια της, θα ήταν το ιδανικότερο σενάριο. Αυτά όμως τα ξέρουν καλύτερα , ειδικότεροι εμού σε στρατηγικό σχεδιασμό δυνάμεων. Εκείνο που μπορώ να θίξω είναι πως στον αιώνα της τεχνολογίας, είναι καλό να σκεφτόμαστε πως αν και το θάρρος και η ξιφολόγχη μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο σε μάχες εκ του συστάδην, σε πρώτη φάση ,όπου είναι και η καταλυτική, (βλ. Ιράκ, Σεράγεβο κοκ )πάντα έχει τον πρώτο λόγο η τεχνολογία και η αποτελεσματικότητα ενός όπλου. Αν αυτό υπάρχει ώς εργαλείο , τότε είναι δυνατόν να στηριχθεί και κάθε άλλη θέση προς τα έξω αφού οι κόκκινες γραμμές σε διεθνές επίπεδο , θα έχουν πέρα από λόγο και μια ισχυρή πρακτική υποστήριξη.
Οπότε παρόλες τις πιθανές αντιδράσεις από ακτιβιστές και πάσης φύσεως ειρηνιστές που προκαλεί το θέμα των εξοπλισμών, θα είναι καλό να λάβουμε υπόψη μας ότι μια χώρα , για να έχει θέση και λόγο σε ένα διεθνές στερέωμα και να μπορεί κιόλας να θέσει και τελεσίγραφα προς κάθε επιβουλόντα ή μη ακούοντα αυτών, είναι απόλυτο η ισχύς των ενόπλων δυνάμεων να είναι αδιαμφισβήτητη από οποιοδήποτε εξωτερικό παράγοντα.
Οπότε εδώ ερχόμαστε στο τέλος του ερωτήματος που λέει ποιά είναι η πραγματική γεωστρατηγική αξία της Ελλάδος.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Η Ελλάδα διαχρονικά έχει πάντα μια θέση υψηλη, ιστορικά όσον αφορά την γεωγραφική και γεωοικονομική της αξία, αλλά μόνο ώς λεία προς τρίτους. Και αυτό διότι , σε γεωπολιτικό επίπεδο , οι χρονικές περιόδοι που η χώρα μας κατάφερε να δείξει την δυναμική διπλωματική παρουσία της, είναι μετρημένες στα δάχτυλα και συνοδεύτηκαν μάλιστα απο σύντομες περιόδους εθνικής ανάτασης και επιτυχιών. Αν και στο τέλος επειδή ακριβώς δεν υπήρξε αυτό το μακρόπνοο σχέδιο , κατέρρευσε σχεδόν αμέσα.
Στο σύνολο της ώς γεωστρατηγικό σημείο η Ελλάδα , μπορεί να χαρακτηριστεί σαν μια χώρα που μπορεί να είναι είτε στο ζενίθ ώς αυτόνομη χώρα και με ενισχυμένη παρουσία στο διεθνές σκηνικό, είτε στο ναδίρ και απλά ως λεία και ανυπεράσπιστο θήραμα προς τρίτους. Αυτό που μπορεί να καθορίζει την θέση της ανά χρονική περίσταση, είναι η ισορροπία της γεωπολιτικής και γεωοικονομική της κατάσταση αντίστοιχα τότε.
Στις σημερινές συνθήκες , και μέσω μιας αντικειμενικής οπτικής, η Ελλάδα είναι δυστυχώς στο ναδίρ , με μια γεωοικονομική κατάσταση οικτρή, και μια γεωπολιτική κατάσταση σε πλήρη αποσύνθεση. Αν λοιπόν θέλουμε να βάλουμε ενα τίτλο είναι.. Η Ελλάδα έχει τεράστια γεωστρατηγική αξία και σημασία ώς χώρα και ώς έδαφος.. αλλά μόνο ώς λεία προς εκείνους που μπορούν να την διεκδικήσουν...
πηγή
Δημοσίευση σχολίου