Του Αθανασίου Πλατιά
Η πρόταση για Συνδιάσκεψη στην Ανατολική Μεσόγειο: Παλαιό κρασί σε νέο μπουκάλι – Ζητήματα οριοθέτησης συνόρων ή θαλασσίων ζωνών επιλύονται με δύο τρόπους: είτε διπλωματικά είτε με πόλεμο. Η διπλωματική οδός περιλαμβάνει απευθείας διαπραγματεύσεις ή προσφυγή σε διεθνή δικαστήρια. Εδώ και πέντε δεκαετίες η Ελλάδα επιχειρεί συστηματικά να επιλύσει τις ελληνοτουρκικές διαφορές με αυτούς τους δύο τρόπους και αποτυγχάνει λόγω του τουρκικού αναθεωρητισμού.
Μια τρίτη διπλωματική επιλογή είναι η αναζήτηση λύσεων μέσω περιφερειακών σχημάτων –όπως μια συνδιάσκεψη για την Ανατολική Μεσόγειο– ή μέσω της επιβολής μιας «διευθέτησης» από την ηγεμονική δύναμη της περιοχής, τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν διαθέτει μηχανισμούς ηγεμονικής επιβολής «λύσεων» -ούτε η Τουρκία αποδέχεται ευρωπαϊκή διαμεσολάβηση, θεωρώντας την εκ προοιμίου ευνοϊκή για την Αθήνα.
Πρόσφατα ο Έλληνας πρωθυπουργός πρότεινε τη σύγκληση Συνδιάσκεψης για την Ανατολική Μεσόγειο, με τη συμμετοχή πέντε χωρών (Ελλάδας, Τουρκίας, Κύπρου, Αιγύπτου και Λιβύης) και πέντε θεματικές ενότητες: μετανάστευση, προστασία θαλάσσιου περιβάλλοντος, ενέργεια, οριοθετήσεις θαλασσίων ζωνών και πολιτική προστασία. Η πρόταση «5×5» φαίνεται καινοτόμος, όμως στην ουσία πρόκειται για «παλαιό κρασί σε νέο μπουκάλι.»
Η ιδέα μιας διάσκεψης των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου δεν είναι καινούργια. Πρώτος την είχε διατυπώσει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, προτείνοντας έναν «δίκαιο διαμοιρασμό του πλούτου της περιοχής». Η πρόταση εκείνη αποδείχθηκε «διπλωματική φωτοβολίδα», καθώς η Άγκυρα δεν έδωσε συνέχεια. Το 2020, εν μέσω της κρίσης που προκάλεσε το Oruc Reis έξω από το Καστελλόριζο, ο τότε πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ επανέφερε την ιδέα μιας Ευρωμεσογειακής Διάσκεψης , πάλι χωρίς αποτέλεσμα.
Η ελληνική επαναφορά της πρότασης δείχνει μεν την πρόθεση της Αθήνας να επιδιώξει την ειρηνική επίλυση των διαφορών, ωστόσο είναι απίθανο να ευδοκιμήσει. Η αποτυχία ελλοχεύει από την αρχή σε θέματα διαδικασίας. Η Τουρκία δεν θα δεχθεί τη συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας, την οποία δεν αναγνωρίζει, ή θα απαιτήσει τη συμμετοχή του ψευδοκράτους. Καμία από τις δύο εκδοχές δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή από την Αθήνα.
Αλλά ακόμη κι αν με κάποιο «διπλωματικό θαύμα» ξεπεραστεί αυτό το εμπόδιο, η Άγκυρα θα οδηγήσει τη συζήτηση σε αδιέξοδο. Αρνείται συστηματικά να αποδεχθεί το Δίκαιο της Θάλασσας ως βάση για οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών. Και αν ακόμη παρακαμφθεί κι αυτό, θα θέσει θέματα «γκρίζων ζωνών» και κυριαρχίας ελληνικών νησιών – ακόμη και κατοικημένων. Κάθε διαπραγμάτευση υπό τέτοιους όρους είναι εκ προοιμίου καταδικασμένη.
Η τουρκική επιδίωξη
Η «διπλωματική μέθοδος» που επιδιώκει η Τουρκία είναι οι διμερείς διαπραγματεύσεις χωρίς νομικό πλαίσιο, με μοναδικό κριτήριο τον στρατιωτικό συσχετισμό ισχύος. Ο στρατηγικός της στόχος είναι σαφής: ο γεωπολιτικός ευνουχισμός της Ελλάδας και ο οικονομικός της μαρασμός, μέσα από τον αποκλεισμό της από την αξιοποίηση του υποθαλάσσιου ενεργειακού πλούτου της.
Εναλλακτικά η Τουρκία προσφέρει την λύση της συνδιαχείρισης και συνεκμετάλλευσης της ελληνικού υποθαλάσσιου πλούτου. Αυτό είναι το εκβιαστικό δίλημμα που αντιμετωπίζει η Αθήνα και δυστυχώς η πρόταση για Συνδιάσκεψη 5×5 στην Ανατολική Μεσόγειο δεν το λύνει.
Η Αθήνα έχει κάθε λόγο να επιδιώκει ειρηνική επίλυση και να προβάλλει πρωτοβουλίες διαλόγου. Όμως η ιστορική εμπειρία δείχνει ότι καμία συνδιάσκεψη, καμία πολυμερής φόρμουλα, δεν μπορεί να υποκαταστήσει την αποτρεπτική ισχύ. Μόνο μια ισχυρή Ελλάδα θα μπορέσει να υπερασπιστεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα και να αναγκάσει την Τουρκία σε ειρηνική επίλυση των διαφορών.
πηγή
Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του Ellada simera.
Μια τρίτη διπλωματική επιλογή είναι η αναζήτηση λύσεων μέσω περιφερειακών σχημάτων –όπως μια συνδιάσκεψη για την Ανατολική Μεσόγειο– ή μέσω της επιβολής μιας «διευθέτησης» από την ηγεμονική δύναμη της περιοχής, τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν διαθέτει μηχανισμούς ηγεμονικής επιβολής «λύσεων» -ούτε η Τουρκία αποδέχεται ευρωπαϊκή διαμεσολάβηση, θεωρώντας την εκ προοιμίου ευνοϊκή για την Αθήνα.
Πρόσφατα ο Έλληνας πρωθυπουργός πρότεινε τη σύγκληση Συνδιάσκεψης για την Ανατολική Μεσόγειο, με τη συμμετοχή πέντε χωρών (Ελλάδας, Τουρκίας, Κύπρου, Αιγύπτου και Λιβύης) και πέντε θεματικές ενότητες: μετανάστευση, προστασία θαλάσσιου περιβάλλοντος, ενέργεια, οριοθετήσεις θαλασσίων ζωνών και πολιτική προστασία. Η πρόταση «5×5» φαίνεται καινοτόμος, όμως στην ουσία πρόκειται για «παλαιό κρασί σε νέο μπουκάλι.»
Η ιδέα μιας διάσκεψης των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου δεν είναι καινούργια. Πρώτος την είχε διατυπώσει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, προτείνοντας έναν «δίκαιο διαμοιρασμό του πλούτου της περιοχής». Η πρόταση εκείνη αποδείχθηκε «διπλωματική φωτοβολίδα», καθώς η Άγκυρα δεν έδωσε συνέχεια. Το 2020, εν μέσω της κρίσης που προκάλεσε το Oruc Reis έξω από το Καστελλόριζο, ο τότε πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ επανέφερε την ιδέα μιας Ευρωμεσογειακής Διάσκεψης , πάλι χωρίς αποτέλεσμα.
Η ελληνική επαναφορά της πρότασης δείχνει μεν την πρόθεση της Αθήνας να επιδιώξει την ειρηνική επίλυση των διαφορών, ωστόσο είναι απίθανο να ευδοκιμήσει. Η αποτυχία ελλοχεύει από την αρχή σε θέματα διαδικασίας. Η Τουρκία δεν θα δεχθεί τη συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας, την οποία δεν αναγνωρίζει, ή θα απαιτήσει τη συμμετοχή του ψευδοκράτους. Καμία από τις δύο εκδοχές δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή από την Αθήνα.
Αλλά ακόμη κι αν με κάποιο «διπλωματικό θαύμα» ξεπεραστεί αυτό το εμπόδιο, η Άγκυρα θα οδηγήσει τη συζήτηση σε αδιέξοδο. Αρνείται συστηματικά να αποδεχθεί το Δίκαιο της Θάλασσας ως βάση για οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών. Και αν ακόμη παρακαμφθεί κι αυτό, θα θέσει θέματα «γκρίζων ζωνών» και κυριαρχίας ελληνικών νησιών – ακόμη και κατοικημένων. Κάθε διαπραγμάτευση υπό τέτοιους όρους είναι εκ προοιμίου καταδικασμένη.
Η τουρκική επιδίωξη
Η «διπλωματική μέθοδος» που επιδιώκει η Τουρκία είναι οι διμερείς διαπραγματεύσεις χωρίς νομικό πλαίσιο, με μοναδικό κριτήριο τον στρατιωτικό συσχετισμό ισχύος. Ο στρατηγικός της στόχος είναι σαφής: ο γεωπολιτικός ευνουχισμός της Ελλάδας και ο οικονομικός της μαρασμός, μέσα από τον αποκλεισμό της από την αξιοποίηση του υποθαλάσσιου ενεργειακού πλούτου της.
Εναλλακτικά η Τουρκία προσφέρει την λύση της συνδιαχείρισης και συνεκμετάλλευσης της ελληνικού υποθαλάσσιου πλούτου. Αυτό είναι το εκβιαστικό δίλημμα που αντιμετωπίζει η Αθήνα και δυστυχώς η πρόταση για Συνδιάσκεψη 5×5 στην Ανατολική Μεσόγειο δεν το λύνει.
Η Αθήνα έχει κάθε λόγο να επιδιώκει ειρηνική επίλυση και να προβάλλει πρωτοβουλίες διαλόγου. Όμως η ιστορική εμπειρία δείχνει ότι καμία συνδιάσκεψη, καμία πολυμερής φόρμουλα, δεν μπορεί να υποκαταστήσει την αποτρεπτική ισχύ. Μόνο μια ισχυρή Ελλάδα θα μπορέσει να υπερασπιστεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα και να αναγκάσει την Τουρκία σε ειρηνική επίλυση των διαφορών.
πηγή
Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του Ellada simera.
Δημοσίευση σχολίου