Του Θοδωρή Καλούδη
Άλλο η εικόνα κι άλλο το πραγματικό αποτέλεσμα. Η αλήθεια είναι ότι ο Αμερικανός πρόεδρος δέχτηκε τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στον Λευκό Οίκο με πρωτοφανείς φιλοφρονήσεις και χαρούλες. Ωστόσο υπάρχει μια σαφής έλλειψη σαφήνειας σχετικά με το ποια είναι τα αποτελέσματα των συνομιλιών τους, κυρίως αφού δεν υπήρξαν αναλυτικές και ουσιώδεις ανακοινώσεις.
Πιό καλή εικόνα θα έχουμε μετά την ενημέρωση του Τουρκου προέδρου στους δημοσιογράφους στο αεροπλάνο της επιστροφής στην Άγκυρα, αλλά και μετά τις διαρροές των συμβούλων του Λευκού Οίκου – και πάντως μετά την επίσκεψη Νετανιάχου στην Ουάσινγκτον την προσεχή Δευτέρα.
Ωστόσο, μέχρι τότε οι παρατηρήσεις μας είναι οι ακόλουθες:
Τα δώρα του Ερντογάν
Μετά από χρόνια εντάσεων υπό την κυβέρνηση Μπάιντεν, οι διμερείς σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Ηνωμένων Πολιτειών βρίσκονται σε καλά επίπεδα. Κατά την επίσκεψή του στον Λευκό Οίκο την Πέμπτη ο Ερντογάν δεν πήγε με άδεια χέρια: στο επίκεντρο των συζητήσεων ήταν μια σύμβαση για την αγορά 250 εμπορικών αεροσκαφών Boeing για τον εθνικό αερομεταφορέα Turkish Airlines, το αίτημα για αγορά κινητήρων για το μαχητικό της αεροσκάφος KAAN και η απόκτηση από τον τουρκικό στρατό 40 μαχητικών αεροσκαφών F-16 Viper, καθώς και πυρομαχικών και βομβών – ένα project που υπερβαίνει τα 70 δισ. δολάρια (και το ερώτημα είναι αν τα έχει η Τουρκική οικονομία). Παράλληλα, σε ένδειξη καλής θέλησης, η Τουρκία ήρε τη Δευτέρα τους δασμούς στις εισαγωγές 33 προϊόντων από τις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων αυτοκινήτων, φρούτων, ρυζιού, καλλυντικών, αλκοολούχων ποτών, καυσίμων και χημικών.
Πέραν τούτων, ο Ερντογάν είχε και κάποια “προσωπικά” δωράκια για τον Τραμπ αφού του προσέφερε διευκολύνσεις για την κατασκευή του Trump Tower στην Κωνσταντινούπολη και πολλές υποσχέσεις για τις κατασκευαστικές μπίζνες στη Συρία των εταιρειών του Αμερικανού προέδρου και του συνεταίρου του Τομ Μπαράκ, Αμερικανού πρεσβευτή σήμερα στην Άγκυρα και ειδικού απεσταλμένου των ΗΠΑ στη Δαμασκό.
Ο γρίφος με τα F-35
Οι δύο ηγέτες συζήτησαν επίσης το πιο αμφιλεγόμενο ζήτημα του προγράμματος μαχητικών αεροσκαφών επόμενης γενιάς F-35, το οποίο η Άγκυρα επιδιώκει να επανεντάξει από την επιστροφή του Τραμπ στην εξουσία. Ενώ η Τουρκία υποτίθεται ότι ήταν κατασκευαστής και αγοραστής του προγράμματος, αποκλείστηκε το 2019 μετά την αγορά ρωσικών πυραυλικών συστημάτων αεράμυνας S-400. Τώρα, η Άγκυρα φέρεται να επιθυμεί διακαώς όχι μόνο να αγοράσει F-35 αλλά και να επανεντάξει τουρκικές εταιρείες στην αλυσίδα εφοδιασμού.
Σε συνέντευξη Τύπου στο Οβάλ Γραφείο του Λευκού Οίκου, ο Ντόναλντ Τραμπ επαίνεσε τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τον οποίο αποκαλεί «φίλο του» και θεωρεί «σκληρό» ηγέτη, χωρίς να δεσμευτεί για την επανένταξη της Τουρκίας στο πρόγραμμα. «Νομίζω ότι θα μπορούν να αγοράσουν ό,τι θέλουν», δήλωσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ, αναφερόμενος στα αεροσκάφη F-35 και F-16. Όσο για τα F-35, o Αμερικανός πρόεδρος σχολίασε με νόημα: «Μπορούμε εύκολα να κάνουμε συμφωνία για τα F-35, αλλά ο Ερντογάν θα πρέπει να κάνει κάτι για μας πρώτα».
Για να επανενταχθεί στο πρόγραμμα, η Τουρκία πρέπει παρόλα αυτά να αποδείξει ότι έχει αποκηρύξει πλήρως τους S-400, βάσει του Νόμου περί Κυρώσεων κατά των Αντιπάλων κατά της Αμερικής (CAATSA). Ωστόσο, μέχρι στιγμής, ο παροπλισμός του αντιαεροπορικού συστήματος από την Τουρκία έχει κριθεί ανεπαρκής από την Ουάσινγκτον. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα επειδή το Κογκρέσο των ΗΠΑ είναι αντίθετο σε αυτό και θα μπορούσε να υιοθετήσει ψήφισμα για να αντιταχθεί στην επιστροφή της Άγκυρας στο πρόγραμμα.
Εκείνο που ζητά η Αμερικανική πλευρά είναι να επιστραφούν άμεσα οι S-400 στην Ρωσία και μάλιστα να πάνε … οδικώς στην Αγία Πετρούπολη, υπό την παρακολουθηση των δορυφόρων των ΗΠΑ. Αυτό θα είναι ένα ζήτημα που θα δοκιμάσει τις σχέσεις Ερντογάν Πούτιν. Είναι έτοιμος για μια τέτοια εξέλιξη ο Τούρκος πρόεδρος;
Η αγορά ενέργειας
Ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας, Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ, ανακοίνωσε την Τρίτη ότι η τουρκική κρατική εταιρεία φυσικού αερίου Botas,από το 2026 και μετά, θα εισάγει περίπου 4 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) που παράγεται στις Ηνωμένες Πολιτείες, τόσο για εγχώρια κατανάλωση όσο και για μεταπώληση στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αφρική.
Αυτός είναι ένας τρόπος για να δείξει η Άγκυρα την επιθυμία της να μειώσει την εξάρτησή της από τη Ρωσία για φυσικό αέριο, η οποία σήμερα αντιπροσωπεύει σχεδόν το 45% του εφοδιασμού της (55% είναι οι συνολικές εισαγωγές ενέργειας της Τουρκίας από τη Ρωσία) και να κατευνάσει έτσι τον Αμερικανό Πρόεδρο. Ο Τραμπ είχε εκφράσει την ενόχλησή του για τις αγορές ρωσικού φυσικού αερίου από τις ευρωπαϊκές χώρες κατά τη διάρκεια ομιλίας του στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ την Τρίτη. Καθισμένος δίπλα στον Ερντογάν στο Οβάλ Γραφείο, ζήτησε από την Τουρκία να σταματήσει να αγοράζει ρωσικό φυσικό αέριο.
Το ζήτημα στην απαίτηση Τραμπ δεν αφορά μόνο στην αλλοίωση των Ρωσοτουρκικών σχέσεων αλλά και στο ερώτημα αν η Άγκυρα έχει ή μπορεί να δανειστεί το απαραίτητο ποσό σε δολάρια για να αγοράσει το σύνολο των αναγκών της σε εισαγόμενη ενέργεια από τις ΗΠΑ. Σήμερα οι εισαγωγές της από τη Ρωσία γίνονται σε τουρκικές λίρες.
Η υποστήριξη των ΗΠΑ στις Κουρδικές δυνάμεις
Ο Τούρκος πρόεδρος πιθανότατα χρησιμοποίησε τη συνάντησή του με τον Ντόναλντ Τραμπ για να προσπαθήσει να τον πείσει να τερματίσει την υποστήριξη της Ουάσινγκτον προς τις κουρδικές δυνάμεις των SDF στη βορειοανατολική Συρία, οι οποίες αρνούνται να ενσωματωθούν πλήρως στον νέο Συριακό Εθνικό Στρατό μέχρι να διασφαλιστεί ένα αποκεντρωμένο μοντέλο διακυβέρνησης.
Αλλά ο Ντόναλντ Τραμπ αντιμετωπίζει αντίσταση από το Κογκρέσο, το Πεντάγωνο και τον Ισραηλινό σύμμαχό του, οι οποίοι και οι τρεις υποστηρίζουν τις SDF. Το 2019, ο πρόεδρος είχε ήδη διατάξει την αποχώρηση των ειδικών δυνάμεων των ΗΠΑ που στάθμευαν στην περιοχή που ελέγχεται από τους Κούρδους και είχε δώσει το πράσινο φως σε μια τουρκική στρατιωτική επιχείρηση. Αντιμέτωπος με την αντίθεση του Κογκρέσου, αναγκάστηκε παρ’ όλα αυτά να ανακαλέσει την απόφασή του.
Με δυό λόγια…
Σύντομα θα αποσαφηνιστούν τα ουσιώδη αποτελέσματα της συνάντησης Τραμπ – Ερντογάν και κατά πόσον υπήρξε πλήρης ανατροπή του γεωπολιτικού προσανατολισμού και των αντίστοιχων στόχων της Άγκυρας, πράγμα δύσκολο.
Αυτό μόνο θα επέτρεπε την ικανοποίηση από τις ΗΠΑ των βασικών Τουρκικών αιτημάτων. Διαφορετικά, οι καλές εντυπώσεις των δημόσιων φιλοφρονήσεων θα έχουν μείνει στο επίπεδο του θεαθήναι, της γενικής “βελτίωσης” των σχέσεων των δύο χωρών, στα μονομερη οικονομικά οφέλη για την Αμερικανική οικονομία (αγορά Boeing, ενέργειας, κολοβών F-16, άρση Τουρκικών δασμών) και στην υπόσχεση για επανέναρξη μιας μακράς διαδικασίας διαπραγμάτευσης για τα F-35 η οποία τελεί υπό την ομπρέλα και την αμφισβήτηση του Κογκρέσου, την προϋπόθεση επιστροφής των S-400 στη Ρωσία (αλλά και την πλήρη αντίθεση του Ισραήλ).
Ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία, Τομ Μπάρακ, ενημερώνοντας για το θέμα των F-35 τους δημοσιογράφους έξω από το Οβάλ Γραφείο, αμέσως μετά την αποχώρηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν από τον Λευκό Οίκο, είπε: «Εδώ είναι Ουάσιγκτον, και η λέξη “γρήγορα” δεν υπάρχει. Παρόλο που πιστεύω ότι θα υπάρξει κάποια πρόοδος, οι νόμοι που έχουν θεσπιστεί από το Κογκρέσο -τόσο ο CAATSA όσο και η τροπολογία στον αμυντικό προϋπολογισμό NDAA- απαιτούν τη συνεργασία τόσο του Κογκρέσου όσο και του προέδρου. Οι πλευρές βρίσκονται σε τροχιά για να το πετύχουν, και εμείς πιέζουμε για να ολοκληρωθεί αυτό».
Ο Αμερικανός πρόεδρος αρέσκεται στα σώου, όπως και να προκαταλαμβάνει τους συνομιλητές του με τα επιθυματά του σχέδια, ανεξάρτητα αν και πόσο του βγαίνει στο τέλος. Ο Ερντογάν πήρε μια προσωπική αναγνώριση στον Λευκό Οίκο (συνοδευόμενη από τον ξεφτιλισμό του από τον Τραμπ για τις “στημένες εκλογές“, που κατάπιε αμάσητο). Μένει να δούμε και τι ακριβώς πήρε η χώρα του. Αλλά αυτό, αφού γίνει η συνάντηση Τραμπ – Νετανιάχου…
πηγή
Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του Ellada simera.
Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του Ellada simera.
Δημοσίευση σχολίου