Η κατάρρευση του καθεστώτος του Μπασάρ αλ-Άσαντ στη Συρία και η αύξηση της ρωσικής εμπλοκής στη Λιβύη μπορεί να φαίνονται σαν άσχετα φαινόμενα. Ωστόσο, η στροφή της Ρωσίας προς τη Λιβύη αποτελεί άμεση αντίδραση στην πτώση του Μπασάρ αλ Άσαντ.
Ενώ η μετατόπιση αυτή αντανακλά τους περιορισμούς στη ρωσική ισχύ, μπορεί επίσης να αυξήσει τους κινδύνους για την ευρωπαϊκή και περιφερειακή ασφάλεια με τη συγκέντρωση της ρωσικής ισχύος πιο κοντά στη νότια πτέρυγα του ΝΑΤΟ, επιτρέποντας ενδεχομένως στη Ρωσία να εκμεταλλευτεί τα περιφερειακά ρήγματα στη Λιβύη και αλλού.
Επί του παρόντος, η Λιβύη παραμένει διαιρεμένη μεταξύ της διεθνώς αναγνωρισμένης Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας (ΚΕΕ) στην Τρίπολη και του Λιβυκού Εθνικού Στρατού (LNA) του Χαλίφα Χάφταρ, ο οποίος ελέγχει τα ανατολικά. Αυτή η διαίρεση έχει επιτρέψει σε εξωτερικές δυνάμεις να επωφεληθούν από την αστάθεια της Λιβύης για να προωθήσουν τις δικές τους περιφερειακές ατζέντες. Πρόσφατες αναφορές αναφέρουν ότι ένα ρωσικό φορτηγό αεροπλάνο αναχώρησε από την Χμεϊμίμ της Συρίας με προορισμό τη Λιβύη. Αυτό θα μπορούσε να ενισχύσει την καθιερωμένη παρουσία της Μόσχας στη Λιβύη μέσω ιδιωτικών στρατιωτικών εργολάβων που συνδέονται με τον LNA.
Αναδιάταξη
Δορυφορικές εικόνες αποσυναρμολογημένων ελικοπτέρων Ka-52 και συστημάτων S-400 υποδεικνύουν τη σχεδιαζόμενη από τη Ρωσία αναδιάταξη βασικού στρατιωτικού υλικού. Ο Ιταλός υπουργός Άμυνας Γκουίντο Κροσέτο προειδοποιεί ότι η μετακίνηση από τη Συρία στη Λιβύη θέτει εχθρικές ναυτικές δυνατότητες «δύο βήματα μακριά» από τον ιταλικό θαλάσσιο χώρο. Είτε πρόκειται για μια απόφαση καιροσκοπισμού είτε για ένα συνεκτικό σχέδιο, οι κινήσεις της Μόσχας -οδηγούμενες από αναποδιές και περιορισμούς πόρων- θα μπορούσαν να αναδιαμορφώσουν την περιφερειακή ασφάλεια πολύ πέρα από το κατακερματισμένο τοπίο της Λιβύης.
Αυτή η αναπροσαρμογή εκτυλίσσεται σε ένα σκηνικό πρωτοφανούς υποχώρησης της Δύσης σε ολόκληρη την Αφρική. Οι αναγκαστικές αποχωρήσεις της Γαλλίας από το Μάλι, την Μπουρκίνα Φάσο, τον Νίγηρα, το Τσαντ και τη Σενεγάλη δεν σηματοδοτούν απλώς την κατάρρευση των ρυθμίσεων ασφαλείας δεκαετιών. Ακόμα, την αποδιάρθρωση μιας ολόκληρης μετα-αποικιακής τάξης που είχε (έστω και ατελώς) σταθεροποιήσει την περιοχή. Η αμερικανική αποχώρηση από τον Νίγηρα συνέβαλε στο στρατηγικό κενό -και η Μόσχα φαίνεται πρόθυμη να το εκμεταλλευτεί.
Πλατφόρμα
Για τη Μόσχα, η Λιβύη παρέχει μια ιδανική πλατφόρμα για να επανακτήσει την επιρροή που είχε χαθεί στη Συρία. Όπως και στη Συρία, όπου η Μόσχα και η Τεχεράνη χρησιμοποίησαν μια σύγκρουση για να εδραιωθούν, το εύθραυστο τοπίο της Λιβύης παρέχει τώρα μια παιδική χαρά για τις εξωτερικές δυνάμεις. Ωστόσο, ενώ η Συρία παρείχε πρόσβαση στον Λεβαντινό διάδρομο και στο κατώφλι του Ισραήλ, η Λιβύη προσφέρει στρατηγικό βάθος στην Αφρική, επιτρέποντας στη Ρωσία να προβάλει ισχύ στο Σαχέλ. Στη Συρία, οι στόχοι της Ρωσίας επικεντρώθηκαν στη στήριξη ενός πολιορκημένου συμμάχου.
Ωστόσο, οι στόχοι της στη Λιβύη αντανακλούν ευρύτερες φιλοδοξίες – φιλοδοξίες για τις οποίες το αντιδυτικό συναίσθημα και τα εύθραυστα κράτη προσφέρουν πρόσφορο έδαφος. Η Μόσχα επιδιώκει μια διαρκή θαλάσσια παρουσία στη Μεσόγειο, μια μακροχρόνια φιλοδοξία που απαιτεί πρόσβαση σε λιμάνια όλο το χρόνο και τη δυνατότητα ανάπτυξης ναυτικών μέσων. Επιδιώκει επίσης τον έλεγχο ή την επιρροή επί των οδών διέλευσης από τη Λιβύη, γεγονός που θα τοποθετούσε τη Ρωσία σε θέση να ασκήσει πίεση στην Ευρώπη όσον αφορά τις ενεργειακές διαδρομές και τις κρίσιμες υποδομές.
Πολυπλοκότητα
Η Ρωσία βλέπει τη Λιβύη ως άγκυρα για περαιτέρω εδραίωση στο Σαχέλ, όπου η αποχώρηση της Δύσης και οι αποδυναμωμένες κυβερνήσεις δημιουργούν ανοίγματα. Από το πετρέλαιο στη Λιβύη έως τον χρυσό στο Σουδάν και το ουράνιο στον Νίγηρα, ο έλεγχος των πόρων της Βόρειας Αφρικής θα τροφοδοτούσε τους ευρύτερους στόχους της Ρωσίας για προβολή ισχύος. Η γεωγραφική κεντρικότητα της Λιβύης ενισχύει τη στρατηγική της αξία. Η Λιβύη προσφέρει επιρροή πολλαπλών κατευθύνσεων: βόρεια προς την Ευρώπη, νότια στο Σαχέλ και δυτικά στο Μαγκρέμπ.
Αυτή η γεωγραφική κεντρικότητα παρουσιάζει επιχειρησιακή πολυπλοκότητα που μετριάζει την εμβέλεια της Ρωσίας. Οι τεράστιες εκτάσεις της Σαχάρας δημιουργούν υλικοτεχνικές προκλήσεις. Παρόλα αυτά, ακόμη και μια περιορισμένη ρωσική παρουσία στα ανατολικά της χώρας παρέχει σημαντική επιρροή στις κρίσιμες διαδρομές της Μεσογείου και της Διασαχάριας. Αυτές οι στρατηγικές εκτιμήσεις καταδεικνύουν γιατί η Λιβύη δεν είναι ένα απλό υποκατάστατο της εξασθενημένης επιρροής στη Συρία – αντίθετα, μπορεί να είναι το νέο πεδίο δοκιμών της Μόσχας.
Ισορροπία Ρωσίας – Τουρκίας
Οι περιορισμοί της Ρωσίας (συμπεριλαμβανομένων των προκλήσεων στρατολόγησης και των δεσμεύσεων των δυνάμεων της Ουκρανίας) μπορεί να κάνουν το κατακερματισμένο τοπίο της Λιβύης ελκυστικό. Επιπλέον, η απώλεια της συριακής αερογέφυρας καθιστά τη διασφάλιση και την επέκταση του λιβυκού ερείσματος της Ρωσίας ακόμη πιο κρίσιμη. Σε αντίθεση με τη Συρία, όπου η Ρωσία διατηρούσε δαπανηρές στρατιωτικές βάσεις, η Λιβύη επιτρέπει στη Μόσχα να προβάλλει επιρροή μέσω ενός συνδυασμού μισθοφόρων, στοχευμένων προμηθειών όπλων και πολιτικής επιρροής – ένα μοντέλο που ταιριάζει καλύτερα στους σημερινούς περιορισμούς της Ρωσίας.
Επί του παρόντος, η Μόσχα και η Άγκυρα διατηρούν μια προσεκτική ισορροπία αντιπαλότητας και τακτικής συνεργασίας στη Λιβύη. Σε αντίθεση με τον έντονο ανταγωνισμό του συριακού πολέμου, ο ανταγωνισμός στη Λιβύη είναι πιο συγκρατημένος και ρεαλιστικός, βασιζόμενος σε μεγάλο βαθμό σε πληρεξουσίους και στρατιωτικά μέσα για να διατηρήσει την επιρροή του χωρίς να διακινδυνεύσει ανοιχτή αντιπαράθεση. Η ομάδα Wagner της Ρωσίας υποστηρίζει τον LNA του Χαλίφα Χάφταρ, ενώ η Τουρκία υποστηρίζει τον GNA της Τρίπολης με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και συμβούλους.
«Διαχειριζόμενη αστάθεια»
Αυτή η δυναμική ευνοεί τη «διαχειριζόμενη αστάθεια» – ένα σενάριο όπου και οι δύο πλευρές αποτρέπουν αποφασιστικές νίκες, διασφαλίζοντας ότι καμία από τις δύο δεν μπορεί να κυριαρχήσει μονομερώς στους στρατηγικούς διαδρόμους της Λιβύης. Για τη Ρωσία, ωστόσο, αυτή η διαμάχη μπορεί να εξυπηρετεί περισσότερους από απλούς στρατηγικούς σκοπούς – θα μπορούσε να είναι μια ευκαιρία να ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς της με την Τουρκία, αφού την ξεγέλασε στη Συρία.
Η ρωσική στροφή προς τη Λιβύη επηρεάζει επίσης τους γείτονες της Λιβύης, όπως η Αλγερία και η Τυνησία, οι οποίες μοιράζονται σύνορα με τη Λιβύη και συνεπώς έχουν άμεσο συμφέρον από το αποτέλεσμα. Οι θέσεις της Τυνησίας και της Αλγερίας σε βασικά περιφερειακά ζητήματα φαίνονται σχεδόν πλήρως ευθυγραμμισμένες. Η Αλγερία αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της περιπλοκότητας της περιφερειακής κατάστασης. Ενώ έχει βαθιές στρατιωτικές σχέσεις και μια ζωτική συμμαχία με τη Μόσχα, έχει επίσης εκφράσει ανησυχίες για την αυξανόμενη ρωσική στρατιωτική συγκέντρωση στη Λιβύη.
Ευρύτερες επιπτώσεις
Ωστόσο, αυτές οι τακτικές διαφωνίες δεν υπονομεύουν την ευρύτερη ρωσοαλγερινή στρατηγική εταιρική σχέση, η οποία παραμένει εδραιωμένη στην εκτεταμένη συνεργασία και στη θέση της Αλγερίας ως ενός από τους μεγαλύτερους πελάτες όπλων της Μόσχας. Όμως, οι επιπτώσεις της παρουσίας της Ρωσίας στη Λιβύη δεν περιορίζονται στην περιοχή – οι επιπτώσεις για την Ευρώπη είναι επίσης σοβαρές. Οι ρωσικές δυνάμεις που επιχειρούν από τη Λιβύη θα μπορούσαν να τοποθετήσουν προηγμένα όπλα και δυνατότητες δολιοφθοράς σε κοντινή απόσταση από κρίσιμες ευρωπαϊκές υποδομές.
Αυτό θα καθιστούσε ευάλωτες σε διαταραχές τις ναυτικές διαδρομές, τα υποθαλάσσια καλώδια και τους ενεργειακούς διαδρόμους. Αυτοί οι κίνδυνοι ενισχύονται από τις δυτικές στρατιωτικές αποσύρσεις από το Σαχέλ, όπου οντότητες που συνδέονται με τον Βάγκνερ έχουν ήδη εγκατασταθεί. Εκεί, οι οντότητες αυτές επωφελούνται από τα αποθέματα χρυσού του Σουδάν, ενώ παράλληλα ενσωματώνονται στις τοπικές δομές εξουσίας. Οι περιφερειακές εξτρεμιστικές επιχειρήσεις έχουν επεκταθεί, δημιουργώντας επικαλυπτόμενες κρίσεις που η Μόσχα μπορεί να εκμεταλλευτεί για οικονομική και διπλωματική μόχλευση.
Επισφαλές περιβάλλον
Ωστόσο, τα σημεία ανάφλεξης παραμένουν. Εάν η Ρωσία αναπτύξει προηγμένα συστήματα αεράμυνας ή εάν η Τουρκία εμβαθύνει σημαντικά το στρατιωτικό της αποτύπωμα, η μετατόπιση της ισορροπίας ισχύος στη Λιβύη θα μπορούσε να προκαλέσει μια πιο έντονη σύγκρουση δι’ αντιπροσώπων με ευρύτερες περιφερειακές επιπτώσεις. Ο τελικός αντίκτυπος της αναπροσαρμογής της Ρωσίας προς τη Λιβύη εξαρτάται από την ικανότητά της να συνδυάζει ανταγωνιστικά συμφέροντα.
Το περιβάλλον της Λιβύης είναι πιο κατακερματισμένο από εκείνο της Συρίας, δημιουργώντας ένα επισφαλές περιβάλλον όπου οι ανεπαίσθητες ενέργειες μπορούν να έχουν τεράστιες επιπτώσεις. Η περιοχή βρίθει ήδη από εξωτερικούς παίκτες και ένα και μόνο λάθος βήμα θα μπορούσε να την παρασύρει σε έναν ακόμη βαθύτερο κύκλο επεμβάσεων. Η στροφή της Ρωσίας από τη Συρία στη Λιβύη καταδεικνύει πώς ακόμη και μια περιορισμένη δύναμη μπορεί να δημιουργήσει σημαντικές περιφερειακές προκλήσεις.
Τρωτά σημεία
Η πιο ευέλικτη εμπλοκή της Μόσχας στη Λιβύη ενισχύει την ικανότητά της να εκμεταλλεύεται τα τρωτά σημεία εν μέσω μιας ιστορικής υποχώρησης της Δύσης από την Αφρική. Η Λιβύη έχει γίνει το εφαλτήριο της Μόσχας για να επεκτείνει την επιρροή της στο Σαχέλ, να θέσει σε κίνδυνο τις στρατηγικές υποδομές της Ευρώπης και να αναβαθμίσει την παγκόσμια στάση της. Η πρόκληση για τη Δύση είναι να περιορίσει τις ρωσικές φιλοδοξίες, αποτρέποντας παράλληλα τον περαιτέρω κατακερματισμό της Βόρειας Αφρικής.
Εάν η Ρωσία εδραιωθεί στη Λιβύη χωρίς αντίσταση, θα δημιουργήσει προβλήματα για την Ευρώπη στη Μεσόγειο και την Αφρική. Το διακύβευμα είναι υψηλό: τα λάθη στη διαχείριση του λιβυκού παιχνιδιού της Ρωσίας μπορεί να εγκαινιάσουν μια νέα εποχή αντιπαλότητας στη Μεσόγειο – αυτή τη φορά σε απόσταση αναπνοής από τα ζωτικά σημεία της Ευρώπης.
πηγή
Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του Ellada simera.
Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του Ellada simera.
Δημοσίευση σχολίου