Το νέο σχέδιο για την κατάσχεση του σκιώδους στόλου της Ρωσίας. Ο μυστικός πόλεμος μεταξύ Μόσχας και Δύσης.

Απομονωμένο σε έναν φινλανδικό όρμο και σχεδόν αόρατο ανάμεσα σε δέντρα ντυμένα με χιόνι, ένα δεξαμενόπλοιο, μήκους δύο γηπέδων ποδοσφαίρου, κινείται ήσυχα πάνω-κάτω. Οι φινλανδικές αρχές κατάσχεσαν το πλοίο Eagle S τον Δεκέμβριο σε μια επιχείρηση με μεγάλη ένταση, υποψιαζόμενες ότι είχε σαμποτάρει μια υποθαλάσσια ηλεκτρική σύνδεση που συνδέει την Εσθονία με τη Φινλανδία. Η κατάσχεση του πλοίου -που μετέφερε 100.000 βαρέλια πετρελαίου από την Αγία Πετρούπολη- αποτέλεσε μια καθοριστική στιγμή και φαινόταν να ανοίγει ένα νέο μέτωπο σε έναν μυστικό πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Δύσης.

Τώρα, οι ευρωπαϊκές χώρες διεξάγουν παρασκηνιακές συζητήσεις για μεγάλες κατασχέσεις δεξαμενόπλοιων που εξάγουν πετρέλαιο από τη Μόσχα στη Βαλτική Θάλασσα, σύμφωνα με δύο διπλωμάτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και δύο κυβερνητικούς αξιωματούχους. Επιπλέον, καταρτίζουν αυτή τη στιγμή νέα νομοθεσία για να ενισχύσουν νομικά αυτές τις προσπάθειες για κατάσχεση. Οι προτάσεις που εξετάζονται περιλαμβάνουν τη χρήση διεθνούς δικαίου για την κατάσχεση πλοίων με βάση περιβαλλοντικούς λόγους ή λόγους πειρατείας, ανέφεραν οι αξιωματούχοι μιλώντας στο Politico. Εάν αυτό δεν καταστεί εφικτό, οι χώρες θα μπορούσαν να ενεργήσουν από κοινού, επιβάλλοντας νέες εθνικές νομοθεσίες για την κατάσχεση περισσότερων πλοίων πιο μακριά στη θάλασσα.

«Σχεδόν το 50% του υπό κυρώσεις εμπορίου ρωσικού θαλάσσιου πετρελαίου διέρχεται από τον Κόλπο της Φινλανδίας» είπε ο υπουργός Εξωτερικών της Εσθονίας, Margus Tsahkna. «Υπάρχουν οι περιβαλλοντικές απειλές, υπάρχουν οι επιθέσεις που είχαμε κατά των υποθαλάσσιων υποδομών μας. Τώρα το ερώτημα είναι… τι μπορούμε να κάνουμε με αυτά τα πλοία; Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε όλη τη θάλασσα, αλλά μπορούμε να ελέγξουμε περισσότερα… Υπάρχουν πολλές ευκαιρίες…».
Οι συνομιλίες αυτές αποτυπώνουν την αυξανόμενη απογοήτευση της Ευρώπης για το γεγονός ότι η Ρωσία συνεχίζει να μεταφέρει το πετρέλαιό της και να αποφεύγει τις δυτικές κυρώσεις βασιζόμενη σε έναν ολοένα αυξανόμενο «σκιώδη στόλο» – δηλαδή γερασμένα πλοία με ασαφή ιδιοκτησία και άγνωστη ασφάλιση. Με τον τρόπο αυτό, η Μόσχα έχει καταφέρει να διατηρήσει μια βασική γραμμή ζωής για την πολεμική της προσπάθεια στην Ουκρανία, δεδομένου ότι το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο παράγουν περίπου το ήμισυ των εσόδων του Κρεμλίνου.

Και όλα αυτά συμβαίνουν ακριβώς κάτω από τη μύτη της Ευρώπης, στις δικές της πλωτές οδούς.
Παρόλα αυτά, τα νέα σχέδια δεν θα γίνουν εύκολα πράξη. Σύμφωνα με εμπειρογνώμονες και ναυτιλιακούς δικηγόρους, οι δυσκολίες για την κατάσχεση πλοίων περιλαμβάνουν νομικά αντίποινα από τη Ρωσία, απότομο οικονομικό κόστος και επαχθή logistics. Θα σημαίνει επίσης μια… περιήγηση στους δαιδαλώδεις παγκόσμιους ναυτιλιακούς νόμους. «Πρέπει να συντονιστούμε, πρέπει να συμφωνήσουμε πώς θα εφαρμόσουμε αυτές τις συμβάσεις», δήλωσε ο Tsahkna.

Ο σκιώδης στόλος μεταφέρει το 80% του ρωσικού αργού

Το 2022 η ΕΕ διέταξε την απαγόρευση όλων των ρωσικών εισαγωγών πετρελαίου και επέβαλε μαζί με την G7 ανώτατο όριο τιμών στις διεθνείς πωλήσεις αργού της Μόσχας, ελπίζοντας να συμπιέσει τα έσοδα του Κρεμλίνου μετά την εισβολή του στην Ουκρανία.
Αλλά η Ρωσία βρήκε σύντομα τρόπους να αποφύγει αυτά τα μέτρα.

Ο σκιώδης στόλος της Μόσχας -που συχνά βασίζεται σε αμφίβολους ασφαλιστές για να αποφύγει το ανώτατο όριο τιμών του πετρελαίου- αντιπροσωπεύει σήμερα έως και το 17% όλων των πετρελαιοφόρων παγκοσμίως. Ως αποτέλεσμα, «ο σκιώδης στόλος μεταφέρει πλέον πάνω από το 80% του συνολικού ρωσικού αργού πετρελαίου», δήλωσε ο Isaac Levi, επικεφαλής στο think tank Κέντρο Έρευνας για την Ενέργεια και τον Καθαρό Αέρα.

«Η Βαλτική Θάλασσα είναι η κρίσιμη αρτηρία για αυτό το παράνομο εμπόριο», υποστήριξε ο Levi. Τα πλοία συνήθως φορτώνονται με ρωσικό πετρέλαιο σε λιμάνια όπως το Ust Luga κοντά στην Αγία Πετρούπολη, προτού πάρουν το δρόμο τους μέσω του Κόλπου της Φινλανδίας και της Βαλτικής Θάλασσας προς τους ωκεανούς του κόσμου μέσω της Βόρειας Θάλασσας.
«Πέρυσι, 348 πλοία του σκιώδους στόλου που αποτελούν το 40% των συνολικών πωλήσεων πετρελαίου της Ρωσίας αναχώρησαν από λιμάνια της Βαλτικής», δήλωσε ο Levi – αριθμός που αντιστοιχεί στο ένα τρίτο του ετήσιου αμυντικού προϋπολογισμού της Μόσχας. «Εάν δεν επιτεθούν στο σκιώδη στόλο, οι Δυτικοί σύμμαχοι επιτρέπουν την κύρια πηγή εσόδων της Ρωσίας, η οποία δημιουργεί απίστευτα υψηλές και αυξανόμενες στρατιωτικές δαπάνες για τον πόλεμο στην Ουκρανία» υποστήριξε ο Levi.

Μπορεί επίσης να επιτρέπουν το σαμποτάζ, σύμφωνα με τον Christian Bueger, καθηγητή ναυτικής ασφάλειας στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης – όπως δείχνει το Eagle S. Πολυάριθμα εμπορικά πλοία πέραν του σκιώδους στόλου ευθύνονται για τουλάχιστον τέσσερα παρόμοια περιστατικά στη Βαλτική Θάλασσα από το 2022.
«Αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή είναι… κλιμάκωση», δήλωσε. «Απλώς θα δούμε περισσότερες επιθέσεις σε κρίσιμες υποδομές, τόσο στη θάλασσα όσο και στην ξηρά».

Πόλεμος στα κύματα

Τα αυξανόμενα περιστατικά δημιουργούν μια δυναμική για την καταδίωξη των δεξαμενόπλοιων που πλέουν ατιμώρητα στα ευρωπαϊκά ύδατα – και όχι μόνο με κυρώσεις, οι οποίες έχουν αποδειχθεί αναποτελεσματικές.
«Γινόμαστε μάρτυρες του γεγονότος ότι … υπάρχουν κάποιες οδοί διαφυγής» στις δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, δήλωσε ο υπουργός Ενέργειας της Λιθουανίας Žygimantas Vaičiūnas. «Γι’ αυτό και τα αντίμετρα στον σκιώδη στόλο θα βοηθούσαν πραγματικά στην επίτευξη των αποτελεσμάτων, τα οποία δεν είμαστε σε θέση να επιτύχουμε μέσω του καθεστώτος κυρώσεων».
Πέρα από τις προτάσεις της ΕΕ για ένταξη στη μαύρη λίστα 74 δεξαμενόπλοιων του σκιώδους στόλου, οι σκανδιναβικές και βαλτικές χώρες συζητούν ξεχωριστά πώς μπορούν να αρχίσουν νομικά να κατάσχουν περισσότερα πλοία που συνδέονται με τη Ρωσία.

Οι προτάσεις εμπίπτουν σε τρεις κατηγορίες.
Πρώτον, οι αρχές θα μπορούσαν να «κατασχέσουν» τα σκάφη που απειλούν να βλάψουν το τοπικό περιβάλλον, όπως π.χ. με πετρελαιοκηλίδες. Δεδομένου ότι τα περισσότερα από αυτά τα δεξαμενόπλοια είναι τουλάχιστον 15 ετών και είναι επιρρεπή σε ελαττώματα, τέτοια ατυχήματα είναι μια πιθανότητα και ενδεχομένως έχουν ήδη συμβεί.
Δεύτερον, δήλωσαν οι αξιωματούχοι, οι αρχές θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τους νόμους περί πειρατείας για να προβούν σε κατάσχεση πλοίων που απειλούν κρίσιμες υποθαλάσσιες υποδομές, όπως κάνουν από τα τέλη του 2023, μια και πολλά σκάφη καταστρέφουν ζωτικά καλώδια ηλεκτρικής ενέργειας και διαδικτύου.
Τέλος, εάν το διεθνές δίκαιο αποτύχει, οι χώρες συζητούν επίσης την από κοινού επιβολή νέων εθνικών νόμων για να διευκολύνουν τη «σύλληψη» πλοίων. Αυτά θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν την απαίτηση από τα δεξαμενόπλοια στη Βαλτική Θάλασσα να χρησιμοποιούν έναν καθορισμένο κατάλογο αξιόπιστων ασφαλιστών, δήλωσαν οι αξιωματούχοι, επιτρέποντας σε χώρες όπως η Εσθονία και η Φινλανδία να κατάσχουν πλοία που βασίζονται σε άλλους, λιγότερο αξιόπιστους φορείς.
Σε όλες τις περιπτώσεις, τα κράτη αυτά θα ζητήσουν από την ΕΕ να συντονίσει τις προσπάθειες.
Ενώ «δεν θα ήταν δυνατόν» να σταματήσει κάθε δεξαμενόπλοιο του σκιώδους στόλου με αυτά τα μέτρα, ένας από τους κυβερνητικούς αξιωματούχους δήλωσε ότι αυτό «δεν είναι απαραίτητο». «Ακόμη και αν μπορούμε απλώς να επιβραδύνουμε τα πλοία, αυτό βλάπτει τη Ρωσία», υποστήριξε ο αξιωματούχος. «Κάθε μέρα κοστίζει ακριβά – αν το συνδυάσετε αυτό με την κατάσταση της ρωσικής οικονομίας… όλα έχουν σημασία».

πηγή


Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του Ellada simera.