Του Δημητρίου Δρόσου*
Όταν η Ιταλία εισέβαλε στην Αλβανία την 7η Απριλίου 1939, την οποία κατέλαβε ανατρέποντας τον Βασιλιά Ζώγου και εγκατέστησε Ιταλόφιλη Κυβέρνηση, για την Ελλάδα ανέκυπτε ορατός κίνδυνος εισβολής. Η Γαλλία και Βρετανία παρείχαν στην Ελλάδα, Γαλλοβρετανικές εγγυήσεις την 13η Απριλίου 1939 περί παροχής βοήθειας και εγγύησης συνόρων με κάθε μέσο σε περίπτωση που δεχόταν η Ελλάδα απρόκλητη επίθεση.
Το Βαλκανικό Σύμφωνο που είχε συνάψει η Ελλάδα με άλλες Βαλκανικές χώρες πλην Βουλγαρίας, δεν κάλυπτε τυχόν Ιταλική επίθεση κατά της Ελλάδος, ακόμη και εάν συμμετείχε η Βουλγαρία σε αυτή την επίθεση. Μόνο εάν η Βουλγαρία έκανε μόνη της την επίθεση το Βαλκανικό Σύμφωνο κάλυπτε την Ελλάδα. Συνεπώς το Βαλκανικό Σύμφωνο από μόνο ήταν αδύναμο να αποτρέψει εξωβαλκανικές απειλές.
Αυτές τις εγγυήσεις της 13ης Απριλίου 1939, τις ενίσχυσε το υπογραφέν στις 19 Οκτωβρίου 1939 Γαλλοβρετανοτουρκικό Αμυντικό Σύμφωνο, το οποίο περιείχε διάταξη στην οποία αναφερόταν ότι σε περίπτωση εφαρμογής των εγγυήσεων της Μ. Βρετανίας και Γαλλίας υπέρ της Ελλάδος, η Τουρκία αναλάμβανε την υποχρέωση να βοηθήσει με όλα της τα μέσα τη Μεγάλη Βρετανία και Γαλλία.
Η Ιταλία την 10η Απριλίου 1939 και την 30η Σεπτεμβρίου 1939 διέψευσε ις φήμες για επιχειρήσεις εναντίον της Ελλάδος, διαβεβαιώνοντας ότι προτίθεται να σεβασθεί την ακεραιότητα και ανεξαρτησία της χώρας μας (θυμίζει μήπως τις σημερινές Τουρκικές δηλώσεις;) Η Ελλάδα κρατούσε ουδέτερη στάση, υπό την προϋπόθεση ότι κανείς δεν θα επιβουλευόταν την εδαφική της ακεραιότητα.
Υπήρξαν διαβουλεύσεις με Μ. Βρετανία και Γαλλία στη δυνητική περίπτωση Ιταλοβουλγαρικής επίθεσης κατά της Ελλάδας για την εξασφάλιση των θαλάσσιων μεταφορών και της αντιαεροπορικής άμυνας. Οι Γάλλοι πίστευαν ότι λόγω της γραμμής Μαζινό στη Γαλλία και της γραμμής Ζίγκφριντ στη Γερμανία, ο πόλεμος δεν θα κρινόταν στο Δυτικό μέτωπο αλλά στα Βαλκάνια. Ωστόσο τα γεγονότα διέψευσαν τους Γάλλους.
Η Τουρκία είχε αποδεχθεί μεταφορά συμμαχικών δυνάμεων από το έδαφός της προς τη Θεσσαλονίκη, 4-5 μεραρχιών, σε περίπτωση που η Ελλάδα δεχόταν Ιταλική επίθεση, ενώ οι Σύμμαχοι υποσχέθηκαν, μεταφορά υλικών και εφοδίων μεταξύ λιμένων Θεσσαλονίκης και Αλεξανδρούπολης (στρατηγική αξία της Αλεξανδρούπολης από τότε) και αποθήκευση στη Θεσσαλονίκη. Επίσης η Ελλάδα, ζήτησε από τους Συμμάχους αεροπλάνα, αντιαεροπορικό πυροβολικό και οικονομική βοήθεια. Καμία από τις παρασχεθείσες εγγυήσεις δεν εκπληρώθηκε.
ΓαλλοΒρετανικός Παράγων
Στις 23 Δεκεμβρίου 1939 ο Στρατιωτικός εκπρόσωπος της Γαλλίας, επισκέφθηκε τον Παπάγο να του γνωρίσει ότι, η Αγγλογαλλική βοληθεια που θα παρασχεθεί στην Ελλάδα και θα είναι πλήρης, σύμφωνα με τις εγγυήσεις που είχαν δώσει. Ο Παπάγος ζήτησε από τους Γάλλους να βοηθήσουν στο ρυθμό της στρατιωτικής προπαρασκευής της Ελλάδος με πολεμικό υλικό. Ωστόσο δεν δόθηκε ποτέ αξιόλογο πολεμικό υλικό στην Ελλάδα, προ της 28ης Οκτωβρίου 1940. Αντιθέτως οι Γάλλοι, τις παραγγελίες της Ελλάδος συνιστάμενες σε αεροπλάνα, αντιαρματικά μέσα, άρματα, προσωπίδες κλπ, τις κατακράτησαν προς ιδία τους χρήση για τον επικείμενο πόλεμο. Ο Ελληνικός Στρατός στις μετέπειτα επιχειρήσεις του αισθάνθηκε σοβαρά αυτές τις ελλείψεις.
Τι έκανε συνεπώς η Ελλάδα; Διεξήγαγε διαπραγματεύσεις με εκείνες τις Δυνάμεις που εγγυήθηκαν τη βοήθειά τους, σε περίπτωση απρόκλητης επιθέσεως κατά της χώρας από τις Δυνάμεις του Άξονα. Ο Άξονας τότε διεπόταν από το δόγμα του αιφνιδιασμού. Η Ελλάδα όφειλε λοιπόν να κάνει όλες τις προπαρασκευές για έναν πόλεμο ανεξάρτητα εάν αυτός συνέβαινε ή όχι τις οποίες προετοιμασίες έκανε.
Στάση Χωρών Βαλκανικής Συννενόησης
Στις 23 Μαρτίου 1940 το Ελληνικό ΥΠΕΞ απέστειλε τηλεγράφημα στις συμμαχικές Κυβερνήσεις της Βαλκανικής Συννενοήσεως (Γιουγκοσλαβίας, Ρουμανίας, Τουρκίας) πρόταση αμοιβαίας συνεργασίας σε περίπτωση επεκτάσεως του πολέμου στην Βαλκανική, αλλά ουδεμία απάντηση εδόθη. Παρόλο που τα τέσσερα Βαλκανικά κράτη ήθελαν την ειρήνη και ο μόνος τρόπος εξασφάλισης ήταν η στενότερη συνεργασία τους εν τούτοις η εξωτερική τους πολιτική δεν ήταν ενιαία έναντι του κοινού εχθρού.
Τουρκία
Η Τουρκία από τις 10 Ιουνίου 1940, όταν η Ιταλία κήρυξε τον πόλεμο εναντίον της Αγγλίας και της ψυχορραγούσας τότε Γαλλίας, δεν εκπλήρωσε τις υποχρεώσεις της από την ΑγγλοΓαλλοΤουρκική Συνθήκη του 1939 καθόσον σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 2 της Συνθήκης έπρεπε να παράσχει στη Μεγάλη Βρετανία και στη Γαλλία συνδρομή και βοήθεια. Φοβήθηκε ότι μία τέτοια ενέργεια θα την παρέσυρε σε πόλεμο με τη Σοβιετική Ένωση (όπως πάντα ουδέτερη). Κατά την Ιταλική επίθεση εναντίον της Ελλάδος, η Τουρκική στάση παρέμεινε αμετάβλητη, δηλαδή ουδέτερη. Παράλληλα υπογράφηκε το ΒουλγαροΤουρκικό Σύμφωνο στις 17 Φεβρουαρίου 1941 περί αποχής των συμβαλλομένων από πάσης επίθεσης και ανάπτυξης εμπορικών και φιλικών σχέσεων.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Η Ελλάδα την περίοδο 1939-1940, εφήρμοσε ειρηνική πολιτική και προσπάθησε να μην εμπλακεί στη σύρραξη, ωστόσο προπαρασκεύασε την άμυνά της και τον Ελληνικό Λαό δια παν ενδεχόμενο με γνώμονα το εθνικό συμφέρον, ενώ ΚΑΤΗΛΘΕ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΤΟ 1940 ΒΑΣΙΖΟΜΕΝΗ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΣΤΙΣ ΔΙΚΕΣ ΤΗΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ (Ο πόλεμος της Ελλάδος 1940-1941, Αρχιστρατήγου του Ελληνικού Στρατού, Αλεξάνδρου Παπάγου, Εκδόσεις «ΠΥΡΣΟΣ» Α.Ε., Σεπτέμβριος 1945, για λογαριασμό των «Φίλων του Βιβλίου»). Οι εγγυήσεις των Συμμάχων δεν εκπληρώθηκαν (της Γαλλίας και των Βαλκανικών χωρών ποτέ, της Αγγλίας περιορισμένη βοήθεια και μόνο κατά τη Γερμανική και όχι Ιταλική εισβολή).
Σήμερα ήδη αμφισβητούνται τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδος, η αξιοπρέπειά της και υπάρχουν Έλληνες αλλά και διάφορα Ιδρύματα, που υποστηρίζουν ότι μετά τις εκλογές θα πρέπει να τα «βρούμε» και να «διαπραγματευθούμε» με τον επικείμενο επιβουλέα. Η όποια συζήτηση θα πρέπει να ξεκινά από τη βάση ότι οι Έλληνες επ’ ουδενί δεν θα παραδώσουν κυριαρχικά τους δικαιώματα επί θαλάσσης που προβλέπονται από το Διεθνές Δίκαιο. Το σύνθημα του Ελληνικού ΠΝ «Μέγα το της Θαλάσσης Κράτος» και τα λόγια του Θεμιστοκλή ότι έχουμε γη και πατρίδα όσο έχουμε πλοία στη θάλασσα, πρέπει να διακατέχει αυτούς που σήμερα βρίσκονται στα Ελληνικά κέντρα λήψης αποφάσεων. Το Ελληνικό ΠΝ πρέπει να βρίσκεται σε αυτές τις θάλασσες όπου οι διεθνείς συνθήκες τις οποίες έχει υπογράψει και ενσωματώσει στο εσωτερικό Δίκαιο η Χώρα μας, επιβάλλουν και επιτρέπουν. Τίποτε παραπάνω, τίποτε λιγότερο.
Δεν πρέπει να αποδεχθούμε τον «επιδιαιτητικό» ρόλο «Συμμάχων» στη διαμάχη Ελλάδος – Τουρκίας, ο οποίος θα εξισώνει τον θύτη με το θύμα και γκριζάρει τις περιοχές πέραν του 25ου μεσημβρινού, ούτε ότι οι Σύμμαχοι «εγγυώνται» τα νησιά του Ανατολικού Ελληνικού Αρχιπελάγους του Αιγαίου ως Νατοϊκά, υπό την αναβλητική αίρεση του αφοπλισμού των. Εάν συμβεί τα παραπάνω η Ελλάδα θα έχει παραδώσει κυριαρχικά δικαιώματα ιδία βουλήσει, πρώτη φορά στην τρισχιλιετή ιστορία της.
*Υποπτέραρχος ε.α.–Αναλυτής (MBA, ΜΗSΑ, MPH, MSc in Finance, LLB, BSc)
Δημοσίευση σχολίου