Δημήτρης Μηλάκας
Τον τελευταίο ενάμιση χρόνο η Άγκυρα έχει ανεβάσει στην κορυφή της διπλωματικής της ατζέντας αναφορικά με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις το θέμα της στρατιωτικοποίησης των ελληνικών νησιών που βρίσκονται δίπλα στις ακτές της ζητώντας τον αφοπλισμό τους, ισχυριζόμενη ότι τα εν λόγω νησιά αποδόθηκαν στην Ελλάδα υπό τον όρο να είναι αποστρατιωτικοποιημένα.
Η προσήλωση της τουρκικής διπλωματίας σε αυτή τη θέση υπογραμμίστηκε και από το γεγονός ότι αμέσως μετά τη συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, όπου αποφασίστηκε «καλοκαιρινό μορατόριουμ», ο Τούρκος μόνιμος αντιπρόσωπος στον ΟΗΕ κατέθεσε επιστολή στον γ.γ. του Οργανισμού με την οποία παρουσίασε την επιχειρηματολογία της Άγκυρας. Σε γενικές γραμμές, η επιχειρηματολογία αυτή συνοψίζεται στα εξής:
Η Ελλάδα έχει παραβιάσει τον βασικό όρο (αποστρατιωτικοποίηση) των Συμφωνιών/ Συνθηκών με τις οποίες της παραχωρήθηκαν τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου και τα Δωδεκάνησα. Με αυτό το επιχείρημα η Άγκυρα –έμμεσα, αλλά με απόλυτη σαφήνεια– στην ουσία αμφισβητεί την ελληνική κυριαρχία επί αυτών των νησιών, καθώς – κατά την τουρκική επιχειρηματολογία – η παραβίαση του όρου της αποστρατιωτικοποίησης αναιρεί συνολικά τις Συνθήκες παραχώρησης.
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης την περασμένη Τρίτη, στις δηλώσεις του μετά τη συνάντησή του στο Μέγαρο Μαξίμου με τον πρόεδρο της Κύπρου Νίκο Αναστασιάδη, βρήκε την ευκαιρία να συμπυκνώσει την ελληνική θέση γύρω από αυτό το ζήτημα λέγοντας: «Δεν πρόκειται να παραιτηθούμε από το υπέρτατο δικαίωμα της αυτοάμυνας».
Η θέση της Αθήνας
Αυτή η τοποθέτηση του πρωθυπουργού συνοψίζει την ελληνική αυτονόητη πολιτική θέση και το διαχρονικό ελληνικό επιχείρημα: Τα νησιά εξοπλίστηκαν και παραμένουν εξοπλισμένα, γιατί με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται η ελληνική κυριαρχία έναντι της διατυπωμένης με σαφήνεια εδώ και δεκαετίες τουρκικής απειλής. Σε πολιτικό επίπεδο και με απλούστερα λόγια, η απάντηση της Ελλάδας στις τουρκικές απαιτήσεις αφοπλισμού των νησιών είναι ότι στα εδάφη της η Ελλάδα ασκεί απόλυτη κυριαρχία και πράττει αυτό που επιβάλλει η διαφύλαξη των συμφερόντων της.
Αυτή η ελληνική (πολιτική) θέση επεξηγήθηκε σε διπλωματικό επίπεδο με επιστολή που επιδόθηκε στον γ.γ. του ΟΗΕ από την Ελληνίδα μόνιμη αντιπρόσωπο. Στην εν λόγω επιστολή απαντώνται ένα προς ένα τα επιχειρήματα της Άγκυρας, όπως αυτά είχαν διατυπωθεί σε ανάλογη επιστολή του Τούρκου μόνιμου αντιπροσώπου στον ΟΗΕ από τις 13 Ιουλίου.
Με αυτή την επιστολή το υπουργείο Εξωτερικών κωδικοποιεί και επαναλαμβάνει τις πάγιες ελληνικές θέσεις/ απαντήσεις, όπως αυτές διαμορφώθηκαν στο πέρασμα των δεκαετιών εξαιτίας των τουρκικών αναθεωρητικών προσπαθειών.
Ο βασικός κορμός της ελληνικής επιχειρηματολογίας όπως αυτή διατυπώνεται στην επιστολή προς τον γ.γ. και το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ έχει ως εξής:
● Η Τουρκία διατηρεί στις ακτές της στο Αιγαίο ισχυρή στρατιωτική δύναμη με αποβατικές δυνατότητες. Επίσης, η Άγκυρα διατηρεί σε ισχύ την απειλή πολέμου στην περίπτωση που η Ελλάδα ασκήσει το νόμιμο δικαίωμα να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ν.μ. σύμφωνα με τα όσα επιτρέπει η Διεθνής Συμφωνία για το Δίκαιο της Θάλασσας.
● Η Συνθήκη της Λωζάννης, με την οποία αποδόθηκαν στην Ελλάδα τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου δεν αναφέρει καμία προϋπόθεση αποστρατιωτικοποίησης
● Το τουρκικό επιχείρημα, σύμφωνα με το οποίο τα εν λόγω νησιά «επικάθονται» στην τουρκική υφαλοκρηπίδα, δεν έχει το παραμικρό νομικό έρεισμα, αλλά απλώς περιγράφει την τουρκική πολιτική θέση και επιδίωξη για αναθεώρηση των Συνθηκών (Λωζάννη) που έχουν διαμορφώσει την ισχύουσα κατάσταση στην περιοχή.
● Σαμοθράκη και Λήμνος (για την αποστρατιωτικοποίηση των οποίων επιμένει η Τουρκία) είναι συνδεδεμένα με την Ίμβρο και την Τένεδο και μέχρι το 1936 υπήρχε συμφωνία αποστρατιωτικοποίησης στο πλαίσιο της εξασφάλισης της ελεύθερης ναυσιπλοΐας των Στενών. Με τη Συμφωνία του Μοντρέ (1936) ήρθη αυτή η συμβατική υποχρέωση.
● Τα Δωδεκάνησα παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα το 1947 χωρίς κανέναν όρο που να θέτει όρια στην ελληνική κυριαρχία.
Τι ζητάει η Άγκυρα
Η επιχειρηματολογία που αναπτύσσει στις διπλωματικές της κινήσεις η Τουρκία δεν μπορεί να κρύψει τις αναθεωρητικές (των Συνθηκών) προθέσεις της. Ξεκάθαρος τουρκικός στόχος είναι η επαναδιατύπωση των Συνθηκών / Συμφωνιών που έχουν καθορίσει την ελληνοτουρκική θαλάσσια μεθόριο.
Πίσω από τη διατύπωση «η Ελλάδα απειλεί την ασφάλεια της Τουρκίας με αυτή τη συμπεριφορά. Οι παραβιάσεις αυτές μπορεί να φέρουν κλιμάκωση της έντασης, η οποία θα έχει συνέπειες στην ειρήνη και την ασφάλεια στην ευρύτερη περιοχή», η οποία περιλαμβάνεται στην τουρκική επιστολή προς τον γ.γ. του ΟΗΕ, πέρα από την ευθεία απειλή, κρύβεται η διαρκής και συνεπής προσπάθεια της Άγκυρας να τοποθετήσει το σύνολο των διεκδικήσεών της σε βάρος της Ελλάδας στο τραπέζι ενός διμερούς (πολιτικού) ελληνοτουρκικού διαλόγου, όπου το Διεθνές Δίκαιο και τα όσα αυτό ορίζει δεν θα έχουν μεγάλη σημασία.
Θα πρέπει στο σημείο αυτό να αναφερθεί ότι το τουρκικό «αίτημα» περί αποστρατιωτικοποίησης έχει ήδη τοποθετηθεί στο τραπέζι του ΝΑΤΟ, όπου, μετά το περυσινό έντονο καλοκαίρι, οι δύο χώρες συμφώνησαν να εγκατασταθεί ένας μηχανισμός αποσυμπίεσης που, σε τελική ανάλυση, έχει υπό εποπτεία τις ελληνικές αμυντικές δυνατότητες. Κι αυτό γιατί η συζήτηση περί αποφυγής κάποιου «ατυχήματος» μεταξύ των δύο συμμάχων στο ΝΑΤΟ δεν διευκρινίζει ποιος είναι ο επιτιθέμενος και ποιος είναι αυτός που υποχρεώνεται να αμυνθεί…
Δημοσίευση σχολίου