Καθηγητής Ι. Θ. Μαζής
Επ’ εσχάτων, η Ελλάδα αντελήφθη την ύπαρξη του κ. Αχμέτ Νταβούτογλου, και την αντελήφθη με οδυνηρό τρόπο όταν ο τελευταίος ανέλαβε τον θώκο του υπουργού των Εξωτερικών της γείτονος και συμμάχου χώρας.
Αντέδρασε δε με τον πλέον στρουθοκαμηλικό τρόπο που θα μπορούσε να αντιδράσει: Προσπάθησε να αποδείξει, διαβάζοντας επιλεκτικά και αποσπασματικά, μια φράση από τα έργα του. Αυτήν η οποία αναφέρεται στην άποψή του για «μηδενικές τριβές με τους γείτονες της Τουρκίας».
Μάλλον όμως δεν κατάλαβε ποιους θεωρεί «γείτονες» ο κ. Νταβούτογλου. Διότι, απ’ ό,τι φαίνεται από τα γραφόμενά του, για όποιον τα διαβάζει, την Ελλάδα και την Κύπρο δεν πρέπει να τις συμπεριλαμβάνει σε αυτήν τη χορεία!
Και επειδή τα ανωτέρω στρουθοκαμηλικά εγράφησαν αναφορικά με τις πιθανές προοπτικές εξελίξεων στο Κυπριακό, ας δούμε με λεπτομέρεια τι γράφει ο κ. Νταβούτογλου στο βιβλίο του με τίτλο: «Stratejik Derinlik. Turkiye’nin Uluslararasi Konumu», Kure Yayinlari, Istanbul 2004 (18η έκδοση), (1η έκδοση 2001), για το θέμα αυτό.
1. Αναφορικά με τη γεωπολιτική σημασία του διπόλου Αιγαίο - Κύπρος, ο κ. Νταβούτογλου είναι σαφής και ακριβής. Αναπτύσσει τη γεωπολιτική συσχέτιση αυτού του διπόλου και αναδεικνύει τη σημασία του για την Τουρκία.
Διαβάζοντας το σημείο αυτό, και ειδικά για τη «θαλάσσια σύνδεση», αντιλαμβάνεται κανείς γιατί η πρόσφατη συμφωνία μας με την Αλβανία για τη χάραξη θαλασσίου συνόρου μεταξύ Ελλάδος και Αλβανίας ονόμασε τις καθορισθείσες περιοχές ως «περιοχές πολλαπλών χρήσεων», όρος ο οποίος δεν υφίσταται νομικά στο Δίκαιο της Θαλάσσης, και δεν έκανε μνεία σε Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη.
Απλούστατα, διότι δεν έπρεπε να ερεθισθεί η Τουρκία, η οποία από την εποχή της κ. Τσιλέρ είχε δηλώσει την ισχύ του casus belli και για την περίπτωση Ιονίου πελάγους - Αδριατικής! Συνεπώς, ενώ έχουμε κατ’ ουσίαν εφαρμόσει το δικαίωμά μας για Α.Ο.Ζ. με την Αλβανία, δεν το επικαλούμεθα από νομική άποψη. Ας δούμε όμως τι γράφει ο «μηδενικός» κ. Νταβούτογλου:
Σελ. 174:
«(Οι τελευταίες εξελίξεις έδειξαν ότι) Οι ΗΠΑ, δημιουργώντας μια δυναμική σχέση μεταξύ των πολιτικών τους για την Ανατολική Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή, επιδιώκουν να έχουν υπό έλεγχο το Hinterland (Ενδοχώρα) της Ευρώπης και να γεμίσουν το γεωπολιτικό κενό που εμφανίσθηκε στον άξονα Βαλκανίων - Μέσης Ανατολής μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης.
Το Αιγαίο και η Κύπρος είναι δύο σημαντικά σκέλη, τόσο στη γραμμή Ανατολικής Ευρώπης - Μέσης Ανατολής από άποψη χερσαίας σύνδεσης, όσο και στη γραμμή Αδριατικής - Ανατολικής Μεσογείου - Κόλπου από άποψη θαλάσσιας σύνδεσης».
2. Επίσης, γλαφυρότατος και με τολμηρές εκφράσεις, όπως π.χ. «νέες εφορμήσεις» κ.λπ., εμφανίζεται ο κ. Νταβούτογλου όταν καθορίζει το γεωγραφικό σύμπλοκο εντός του οποίου θεωρεί ότι η Τουρκία έχει σημαντικό γεωστρατηγικό ρόλο και, ασφαλώς, οφείλει να τον… αναλάβει!
Σημασία επίσης έχει να δει ο ανυποψίαστος αναγνώστης με πόση γεωπολιτική σοφία και ακρίβεια προσδιορίζει, υπό το φως της Γεωγραφίας Μεταφορών Εμπορευμάτων και της Αμυντικής Γεωγραφίας, και όχι αοριστολογώντας, τον χώρο αυτό ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών. Γράφει λοιπόν στη σελ. 175:
«(….) Μέσα σε αυτόν τον στρατηγικό σχεδιασμό, το ζήτημα της Κύπρου θα έλθει στο προσκήνιο με πιο ενεργό τρόπο. (….)
Σήμερα, μεταξύ Ανατολικής Ευρώπης - Βαλκανίων - Αδριατικής - Αιγαίου - Ανατολικής Μεσογείου - Μέσης Ανατολής και Κόλπου διαμορφώνεται ένα πεδίο πολύ δυναμικής αλληλεπίδρασης. (…)
Πάνω σε αυτήν τη γραμμή που ενοποιεί τα Βαλκάνια με τη Μέση Ανατολή θα είναι αναπόφευκτη η ανάπτυξη νέων εφορμήσεων».
O γόρδιος δεσμός
3. Στο υποκεφάλαιό του με τίτλο: «Ο στρατηγικός γόρδιος δεσμός της Τουρκίας: η Κύπρος», ο κ. Νταβούτογλου δεν αφήνει την παραμικρή αμφιβολία για το πώς αντιλαμβάνεται γεωστρατηγικά η Τουρκία την Κύπρο και δηλώνει εμμέσως, πλην σαφέστατα, ότι οι ελλαδοκυπριακοί σχεδιασμοί της δικοινοτικής, διζωνικής, ομοσπονδιακής (και άλλα πολυσύλλαβα…)
Κύπρου δεν είναι παρά φληναφήματα για την Άγκυρα, η οποία έχει χαράξει στιβαρή, σοβαρή και γεωστρατηγικά θεμελιωμένη πολιτική για την Κύπρο, την οποία θεωρεί εξάρτημά της! Γράφει λοιπόν ο «μηδενικός» κ. Νταβούτογλου:
«Η Κύπρος, που κατέχει κεντρική θέση μέσα στην παγκόσμια ήπειρο, ευρισκόμενη σχεδόν σε ίση απόσταση από την Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική, βρίσκεται μαζί με την Κρήτη επάνω σε μια γραμμή που τέμνει τις οδούς θαλάσσιας διέλευσης.
Η Κύπρος κατέχει θέση μεταξύ των Στενών, που χωρίζουν Ευρώπη και Ασία, και της Διώρυγας του Σουέζ, που χωρίζει Ασία και Αφρική, ενώ συγχρόνως έχει τη θέση μιας σταθερής βάσης και ενός αεροπλανοφόρου, που θα πιάνει τον σφυγμό των θαλασσίων οδών του Άντεν και του Ορμούζ, μαζί με τις λεκάνες του Κόλπου και της Κασπίας, που είναι οι πιο σημαντικές οδοί σύνδεσης Ευρασίας - Αφρικής».
4. Για να δούμε τώρα τι παθαίνει, κατά τον κ. Νταβούτογλου, μια χώρα που αγνοεί την Κύπρο, στη σελ. 176:
«Μια χώρα που αγνοεί την Κύπρο δεν μπορεί να είναι ενεργός στις παγκόσμιες και περιφερειακές πολιτικές. Στις παγκόσμιες πολιτικές δεν μπορεί να είναι ενεργός διότι αυτό το μικρό νησί κατέχει μια θέση που (μπορεί να) επηρεάζει ευθέως τις στρατηγικές συνδέσεις μεταξύ Ασίας - Αφρικής, Ευρώπης - Αφρικής και Ευρώπης - Ασίας.
Στις περιφερειακές πολιτικές δεν μπορεί να είναι ενεργός διότι η Κύπρος με την ανατολική μύτη της στέκεται σαν βέλος στραμμένο στη Μέση Ανατολή, ενώ με τη δυτική ράχη της αποτελεί τη θεμέλια λίθο των στρατηγικών ισορροπιών που υπάρχουν στην Ανατολική Μεσόγειο, στα Βαλκάνια και στη Βόρειο Αφρική».
5. Κατωτέρω, ο τούρκος καθηγητής και εξωκοινοβουλευτικός υπουργός Εξωτερικών ξεκαθαρίζει την τουρκική πολιτική έναντι της Κύπρου και της Ελλάδας, τονίζοντας ότι η Κύπρος πρέπει να «βγει» από την «τουρκο-ελληνική εξίσωση»!
Δηλαδή, αυτό ακριβώς που εφαρμόζει τώρα σε συνεργασία με την Ουάσινγκτον, να πιέζει δηλαδή την Αθήνα και τη Λευκωσία να «κλείσουν» το Κυπριακό κατά τις τουρκικές βουλήσεις, ώστε στη συνέχεια να είναι φυσικό σε μια σχέση υποτέλειας της Ελλάδας και της Κύπρου έναντι της Τουρκίας να υπάρχουν «μηδενικές τριβές»!
Γράφει χαρακτηριστικά λοιπόν ο κ. Νταβούτογλου στη σελ. 178, για όποιους γνωρίζουν στοιχειωδώς γραφή και ανάγνωση, και συνεπώς δύνανται να καταλάβουν:
«Η Τουρκία, επηρεαζόμενη λόγω θέσεως από πολλές ισορροπίες, είναι υποχρεωμένη να αξιολογήσει την κυπριακή πολιτική της, βγάζοντάς την από την τουρκο-ελληνική εξίσωση.
Η Κύπρος γίνεται με αυξανόμενη ταχύτητα ένα ζήτημα Ευρασίας και Μέσης Ανατολής - Βαλκανίων (Δυτικής Ασίας - Ανατολικής Ευρώπης). Η κυπριακή πολιτική [της Τουρκίας] πρέπει να τοποθετηθεί σε ένα νέο στρατηγικό πλαίσιο, με τρόπο αρμόζοντα σε αυτό το νέο στρατηγικό πλαίσιο.
Στο ζήτημα της Κύπρου, από πλευράς Τουρκίας η σημασία μπορεί να εντοπισθεί σε δύο κύριους άξονες: Ο ένας εξ αυτών είναι ο άξονας της ανθρώπινης αξίας, προσανατολισμένος στην κατοχύρωση της ασφάλειας της μουσουλμανικής τουρκικής κοινότητας, ως αποτέλεσμα της ιστορικής ευθύνης της Τουρκίας (…)»
6. Και συνεχίζει ο τούρκος καθηγητής και ΥΠΕΞ, αν κάποιος δεν έχει ακόμα καταλάβει, στη σελ. 179, εξηγώντας τι σημαίνει αυτό το ζήτημα ασφάλειας της «τουρκο-μουσουλμανικής κοινότητας», δίνοντας και διεθνή «παραδείγματα» γεωστρατηγικής συμπεριφοράς, τα οποία η Τουρκία θα πρέπει να ακολουθήσει:
«(…) Μια αδυναμία [της Τουρκίας] που [ενδεχομένως] θα φανερωθεί στο θέμα της ασφάλειας και της προστασίας της τουρκικής κοινότητας της Κύπρου μπορεί να εξαπλωθεί σαν κύμα στη Δυτική Θράκη και τη Βουλγαρία - και μάλιστα ακόμη και στο Αζερμπαϊτζάν και στη Βοσνία.
Ο δεύτερος σημαντικός άξονας του Κυπριακού είναι η σημασία που έχει το νησί αυτό από γεωστρατηγικής απόψεως.
(…) Ακόμη και αν δεν υπήρχε κανένας μουσουλμάνος Τούρκος στην Κύπρο, η Τουρκία είναι υποχρεωμένη να έχει ένα κυπριακό ζήτημα. Καμία χώρα δεν μπορεί να μείνει αδιάφορη απέναντι σε ένα τέτοιο νησί, που βρίσκεται μέσα στην καρδιά του ίδιου του ζωτικού της χώρου (…)»
7. Και γίνεται ακόμη σαφέστερος ο κ. καθηγητής και υπουργός εξωτερικών της Τουρκίας, αναλύοντας τις διαστάσεις της γεωστρατηγικής σημασίας τής (κρατηθείτε!) «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βορείου Κύπρου» και του «ελληνικού τμήματος»! Ας διαβάσουμε λοιπόν στη σελ. 179:
«Αυτή η γεωστρατηγική σημασία έχει δύο διαστάσεις. Η μία εξ αυτών έχει στενή στρατηγική σημασία και έχει σχέση με τις ισορροπίες Τουρκίας - Ελλάδος και Τ.Δ.Β. Κύπρου-Ελληνικού Τμήματος [sic!] στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η δεύτερη διάσταση της γεωστρατηγικής σημασίας είναι ευρείας στρατηγικής σημασίας και σχετίζεται με τη θέση του νησιού μέσα στις παγκόσμιες και περιφερειακές στρατηγικές».
8. Και εν κατακλείδι, καταλήγει ο καθηγητής-υπουργός εξωτερικών με ένα δίδαγμα το οποίο πλέον μπορεί να εφαρμόσει από τη θέση του, η οποία είναι πολύ ουσιαστικότερη από αυτήν ενός απλού τούρκου υπουργού Εξωτερικών λόγω των εσωτερικών πολιτικών ανακατατάξεων στη γείτονα και της βαθμιαίας κατίσχυσης του Ερντογάν επί του στρατιωτικού κατεστημένου. Ας διαβάσουμε στη σελ. 180:
«Την Κύπρο δεν μπορεί να αγνοήσει καμία περιφερειακή ή παγκόσμια δύναμη που κάνει στρατηγικούς υπολογισμούς στη Μέση Ανατολή, την Ανατολική Μεσόγειο, το Αιγαίο, το Σουέζ, την Ερυθρά Θάλασσα και στον Κόλπο.
Η Κύπρος βρίσκεται σε τόσο ιδανική απόσταση απ’ όλες αυτές τις περιοχές, που έχει την ιδιότητα μιας παραμέτρου που (μπορεί να) επηρεάζει καθεμία απ’ αυτές ευθέως.
Η Τουρκία, το στρατηγικό πλεονέκτημα που απέκτησε τη δεκαετία του 1970 πάνω σε αυτήν την παράμετρο, πρέπει να το αξιοποιήσει όχι ως στοιχείο μιας αμυντικής κυπριακής πολιτικής με στόχο τη διαφύλαξη του status quo, αλλά ως ένα θεμελιώδες στήριγμα μιας διπλωματικής φύσεως επιθετικής θαλάσσιας στρατηγικής».
Όχι λοιπόν «απλή διαφύλαξη του status quo», αλλά «θεμελιώδες στήριγμα μιας διπλωματικής φύσεως επιθετικής θαλάσσιας στρατηγικής»! Τώρα, το πόσο «διπλωματικής φύσεως» είναι οι υπερπτήσεις πάνω από κατοικημένα νησιά στο Αιγαίο με κίνδυνο «θερμού επεισοδίου», εγώ δεν γνωρίζω να σας πω!
Εγώ είμαι γεωγράφος! Νομίζω σαφώς όμως ότι ο «μηδενικός» κ. Νταβούτογλου δεν εννοεί αυτό που εμείς εδώ καταλάβαμε με τη φράση «μηδενικές τριβές με τους γείτονες» ή, εν πάση περιπτώσει, δεν το εννοεί όσον αφορά την Ελλάδα και την Κύπρο!
Αυτά, για να σοβαρευτούμε επιτέλους!
ΠΗΓΗ
Δημοσίευση σχολίου