Του Παναγιώτη Μίχου*
Τεκτονικές αλλαγές πιθανολογείται ότι θα συντελεστούν στα Βαλκάνια το προσεχές διάστημα. Σερβία και Κόσοβο αναζητούν μια βιώσιμη λύση στις μεταξύ τους διαφορές, προκειμένου να ομαλοποιήσουν/κανονικοποιήσουν τις σχέσεις τους. Στο πλαίσιο αυτής της αναδιάταξης περιλαμβάνεται, όπως γράφτηκε και ειπώθηκε από διεθνή χείλη, η αναδιάρθρωση των συνόρων τους∙ κοινώς, η ανταλλαγή εδαφών.
Το Διεθνές Δίκαιο (ΔΔ) επιτρέπει την ειρηνική ανταλλαγή εδαφών με τη σύναψη διεθνούς συνθήκης, ενώ και ο διεθνής παράγοντας φαίνεται πως είναι σύμφωνος προς αυτή την κατεύθυνση. Χαρακτηριστικά ήταν τα λόγια του συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου, Τζο Μπόλτον, ότι η χώρα του δε θα εναντιωθεί σε ενδεχόμενη τέτοια λύση.
Τα εδάφη που περιλαμβάνονται στη συζήτηση ανταλλαγής είναι οι περιοχές βορείως του ποταμού Ιμπάρ (πόλη Μιτροβίτσα και άλλες) που βρίσκονται στο Βόρειο Κόσοβο και στις οποίες πλειοψηφούν οι Σέρβοι, ενώ στον αντίποδα είναι η κοιλάδα του Πρέσεβο, περιοχή της νότιας Σερβίας, όπου πλειοψηφεί το αλβανικό στοιχείο. Ανεξαρτήτως του εάν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο ευδοκιμήσουν, χρίζει ιδιαίτερης μνείας ότι οι ηγέτες των δύο χωρών παραμέρισαν τις σημαντικές διαφορές τους, επιδεικνύοντας στυγνό ρεαλισμό και όχι συναισθηματισμό, ώστε να βρουν τη χρυσή τομή που δυνητικά θα εδραιώσει την ειρήνη και τη σταθερότητα στην «μπαρουταποθήκη της Ευρώπης». Εξάλλου, ο τελευταίος πολυαίμακτος πόλεμος έλαβε χώρα στα Βαλκάνια.
Αυτή, όμως, είναι η μία οπτική γωνία του θέματος. Πρέπει να δούμε επίσης τι θα σημάνει ενδεχόμενη αλλαγή συνόρων στα Βαλκάνια και πόσο αυτή θα επηρεάσει την ευρύτερη περιοχή και συνακόλουθα τη χώρα μας. Τα Βαλκάνια αποτελούν το εγγύς γεωστρατηγικό περιβάλλον της Ελλάδας και κάθε εξέλιξη σε αυτά την επηρεάζει άμεσα και ενεργά.
Το Κόσοβο έχει λάβει 109 αναγνωρίσεις, μεταξύ των οποίων όλες οι μεγάλες δυνάμεις, εκτός της Ρωσίας και της Κίνας. Από την Ευρώπη δεν το έχουν αναγνωρίσει Ελλάδα, Κύπρος, Ισπανία, Ρουμανία και Σλοβακία. Η κάθε μία για τους δικούς της λόγους, οι οποίοι προσδιορίζονται από τα εθνικά τους συμφέροντα. Ελλάδα και Κύπρος δεν έχουν αναγνωρίσει το Κόσοβο για να μην ενθαρρύνουν διεθνώς την αναγνώριση της τετελεσμένης τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, οι Ίβηρες λόγω των ζητημάτων με τις αποσχιστικές τάσεις των Καταλανών και οι Σλοβάκοι επειδή έχουν μια ισχυρή ουγγρική μειονότητα εντός των εδαφών τους. Πιθανόν, ανάλογος λόγος εθνικού συμφέροντος θα συντρέχει και για τη Ρουμανία.
Για συγκεκριμένο λόγο λοιπόν η Ελλάδα δεν αναγνωρίζει το Κόσοβο∙ όχι για τον φιλοσερβισμό που της προσάπτουν. Φυσικά, οι περιπτώσεις του Κοσόβου με την τουρκική εισβολή και κατοχή της βόρειας Κύπρου απέχουν παρασάγγας, ωστόσο αυτό είναι το σκεπτικό της ελληνικής πλευράς. Πάντως, αν και στις κοινωνικές επιστήμες λένε ότι δεν υπάρχει αντικειμενική πραγματικότητα, στην εν λόγω περίπτωση υπάρχει ένα αδιαμφισβήτητο δεδομένο. Το ότι το Κόσοβο ανήκε στην Ομοσπονδία της Γιουγκοσλαβίας και συγκεκριμένα ήταν περιοχή της Σερβίας. Εν συνεχεία, με τις μεταρρυθμίσεις του 1968 και του 1971 έγινε αυτόνομη σοσιαλιστική επαρχία (χωρίς όμως κρατική υπόσταση) και αργότερα, μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας διεκδίκησε και σταδιακά πέτυχε την ουσιαστική αυτονομία και εντέλει την ανεξαρτησία του. Δημιουργήθηκε ένα νέο status quo.
Συνεπώς, οιαδήποτε ανταλλαγή εδαφών νομιμοποιεί τέτοιες περιστάσεις/καταστάσεις και δημιουργεί ένα διεθνές προηγούμενο. Κι επί τούτου, ανακύπτει ένα ακόμα ζήτημα: o αλβανικός μεγαλοϊδεατισμός. Κάτι που αφορά όλα τα Βαλκάνια, της Ελλάδας περιλαμβανομένης.
Μπορεί να ηχεί παράλογο και γραφικό, ωστόσο το ιδεολόγημα της «Μεγάλης Αλβανίας» είναι υπαρκτό, έστω ρητορικά. Τι «περιλαμβάνει»; Τη σημερινή Αλβανία, το Κόσοβο ενσωματωμένο σε αυτή μέχρι και την κοιλάδα του Πρέσεβο, ένα τμήμα της δυτικής πΓΔΜ (Τέτοβο) που υπάρχει έντονο αλβανικό στοιχείο και… αρκετή Ελλάδα. Προφανώς όλα αυτά είναι από ανυπόστατα, ανιστορικά, ανιστόρητα, και δε προάγουν καθόλου τη φιλία και τη συνεργασία μεταξύ των λαών. Βέβαια, καίριο ρόλο παίζει και το περιβάλλον που αναπτύσσονται τέτοιες «ιδέες».
Τα Βαλκάνια, διαχρονικά, εκτός του ότι «παράγουν περισσότερη ιστορία απ’ ότι μπορούν να καταναλώσουν» σύμφωνα με τον sir Ουίνστον Τσώρτσιλ, είναι και κοίτη εθνικισμού, συρράξεων και εθνοτικών (κάποιες φορές και με θρησκευτικό υπόβαθρο) συγκρούσεων. Τούτων δοθέντων, το γεγονός της κατάργησης των συνόρων μεταξύ Κοσόβου και Αλβανίας που θα τεθεί σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου του 2019, μόνο αδιάφορο δε πρέπει να είναι.
Η Ελλάδα, ως εκ τούτου, οφείλει να έχει ενεργό ρόλο και λόγο στην ευρύτερη περιοχή. Ουσιαστικές και προβλέψιμες σχέσεις με τους άνω των βορείων συνόρων μας γείτονες. Ας μη λησμονούμε ότι η Τουρκία εξαπλώνεται στα Βαλκάνια μέσω μιας πολυδιάστατης οικονομικής, πολιτισμικής και πολιτιστικής διπλωματίας, με ότι αυτό συνεπάγεται.
Παρά την οικονομική και κοινωνική κρίση που βιώνει εδώ και εννιά χρόνια, η Ελλάδα παραμένει η πιο πλούσια και ισχυρή χώρα των Βαλκανίων, με έντονη οικονομική παρουσία σε πολλές γειτονικές της χώρες. Οφείλει να εκμεταλλευτεί προς ίδιον όφελος αυτή την ισχύ. Τι σημαίνει προς ίδιον όφελος; Επί παραδείγματι, είναι απαράδεκτο το γεγονός ότι ενώ οι Έλληνες επενδύουν στην Αλβανία, η κυβέρνηση εκεί συνεχίζει το πογκρόμ έναντι της αναγνωρισμένης ελληνικής εθνικής μειονότητας της Βορείου Ηπείρου. Είναι μόνο ένα παράδειγμα, υπάρχουν πολλά ανάλογα. Τα Βαλκάνια είναι ο ζωτικός μας χώρος∙ πρέπει να τον καταστήσουμε πιο οικείο. Κι αυτό απαιτεί, στρατηγική, βούληση και σοβαρή διπλωματία. Όχι προεκλογική διπλωματία και δηλώσεις∙ πράξεις!
*Ο Παναγιώτης Μίχος είναι φοιτητής Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και απόφοιτος του Εργαστηρίου Επαγγελματικής Δημοσιογραφίας.
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου