Ευχή και κατάρα το Καστελλόριζο

Μυστικά και κρυμμένες αλήθειες για την ΑΟΖ

Η τριμερής διάσκεψη του Καΐρου και η προοπτική οριοθέτησης της ΑΟΖ ανάμεσα σε Ελλάδα, Κύπρο και Αίγυπτο επανέφεραν στο προσκήνιο το ακανθώδες θέμα της κήρυξης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης από τη χώρα μας, τα πλεονεκτήματα μιας τέτοιας κίνησης αλλά και τους κινδύνους που κρύβει.

Εμείς, έχουμε πρωτοστατήσει στην ανάδειξη της ΑΟΖ ως ζήτημα μείζονος πολιτικής προτεραιότητας, με εκτενή ρεπορτάζ και αναλυτική αρθρογραφία, όταν άλλοι αγνοούσαν την ύπαρξη του θέματος ή σιωπούσαν ένοχα κι όταν η θέση της Πολιτείας ήταν να μην ανακινείται το κυριαρχικό δικαίωμά της υπό το δόγμα ότι «στην Ελλάδα δεν έχουμε πετρέλαιο ή, έστω, όσο έχουμε βρει είναι ελάχιστο».

«Η ΑΟΖ και τα ενεργειακά κοιτάσματα της Ελλάδας θα αναδειχθούν το αμέσως επόμενο διάστημα σε ένα από τα κορυφαία θέματα της χώρας, που θα επηρεάσουν ευθέως και καταλυτικά όχι μόνο τις μεσομακροπρόθεσμες προοπτικές εξόδου από την κρίση, αλλά κα την ίδια την υπόσταση και διεθνή θέση της για τις επόμενες δεκαετίες», ήταν η εισαγωγή του «προφητικού» κειμένου μας στα τέλη του 2010. Όπως αποδεικνύεται σήμερα, η ελληνική κυβέρνηση, με καθυστέρηση πολλών ετών και υπό την πίεση της επιβίωσής μας ως έθνους, καλείται να διαχειριστεί το ζήτημα με αποφασιστικότητα, μεθοδικότητα και υπευθυνότητα.

Η «άγνωστη» Ζώνη

Ως αποκλειστική Οικονομική Ζώνη χαρακτηρίζεται η θαλάσσια έκταση εντός της οποίας ένα κράτος έχει δικαίωμα έρευνας για τον εντοπισμό ορυκτού πλούτου και εκμετάλλευσης των θαλάσσιων υπεδάφιων πόρων. Η ΑΟΖ εκτείνεται πέραν των χωρικών υδάτων, στα 200 ναυτικά μίλια (370 χλμ) και αποτελεί κυριαρχικό δικαίωμα του κράτους στο οποίο υπάγεται (αυτή είναι και η διαφορά της με τα χωρικά ύδατα, που αποτελούν πλήρη κυριαρχία).
Στον στενά θαλάσσιο χώρο της Μεσογείου κανένα κράτος δεν έχει τη δυνατότητα πλήρους ανάπτυξης ΑΟΖ λόγω της εγγύτητας με τα γειτονικά κράτη. Η Ελλάδα, ωστόσο, χάρη στα εκατοντάδες νησιά της, βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση. Η σημασία των νησιών για την χάραξη της ΑΟΖ ενός κράτους είναι τεράστια, όπως αποδεικνύει το παράδειγμα της Γαλλίας, η οποία κατέχει τη δεύτερη μεγαλύτερη ΑΟΖ παγκοσμίως, μετά τις ΗΠΑ, χάρη στα «διασκορπισμένα νησιά» στον Ινδικό Ωκεανό.

«Η Ελλάδα κατέχει τη δεύτερη μεγαλύτερη μετά την Ιταλία ΑΟΖ στη Μεσόγειο, και, τώρα που τα κοιτάσματα του ορυκτού της πλούτου είναι τεράστια, οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν έχουν δικαίωμα να την αγνοούν, όπως την αγνοούσαν επί τριάντα χρόνια. Το τραγικό της υπόθεσης είναι ότι την αγνόησαν συνειδητά όχι από ανικανότητα, αλλά από μία απόλυτη ακινησία για να μην φοβίσουν την Τουρκία. Η Τουρκία ήταν μόνο ένα από τα τέσσερα κράτη που δεν υπέγραψαν το 1982 τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, γιατί υπάρχει το άρθρο 121 της Σύμβασης που δίνει πλήρη δικαιώματα ΑΟΖ στα νησιά. Επομένως δεν χρειάζεται να είναι κάποιος ειδικός για να αντιληφθεί την αξία της ΑΟΖ για την Ελλάδα. Αλλά, δυστυχώς, όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις των τελευταίων τριάντα ετών σεβάστηκαν την επιθυμία της Τουρκίας να μην συζητηθεί το θέμα της ΑΟΖ», σημειώνει ο Θόδωρος Καρυώτης, καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στις ΗΠΑ, ο οποίος εκπροσώπησε την Ελλάδα στη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας. Η Συνθήκη των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας υπεγράφη στις 10 Δεκεμβρίου του 1982. Σήμερα, εκατόν εξήντα δύο τον αριθμό –μεταξύ αυτών η Ελλάδα και η Κύπρος- είναι τα συμβαλλόμενα μέρη.

Το «αγκάθι» της Μεγίστης

Κομβικής σημασίας για την ελληνική ΑΟΖ αλλά και αφορμή για διενέξεις με την τουρκική πλευρά είναι το Καστελλόριζο και η εγγύς θαλάσσια περιοχή, «η τοποθεσία του νησιωτικού συμπλέγματος της Μεγίστης (Καστελλόριζο) επιτρέπει στις υφαλοκρηπίδες Ελλάδας και Κύπρου να εφάπτονται» τονίζει ο επ. καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Άγγελος Συρίγος. «Αντιστοίχως, η τουρκική υφαλοκρηπίδα περιορίζεται σε μία τριγωνική περιοχή ανάμεσα στη Ρόδο και στο Καστελλόριζο. Προϋπόθεση είναι το όριο της υφαλοκρηπίδας να χαραχθεί επί τη βάσει της μέσης γραμμής/γραμμής ίσης απόστασης μεταξύ των τουρκικών ακτών και του Καστελλόριζου, της Ρόδου, της Καρπάθου και της Κρήτης. Η Τουρκία προφανώς αντιδρά σε μία τέτοια οριοθέτηση. Για τον λόγο αυτό επεδίωξε κατά τις διερευνητικές συνομιλίες της περιόδου 2010 – 2011 ανάμεσα στα δύο κράτη να απομονώσει το Καστελλόριζο, ως ευρισκόμενο στην Ανατολική Μεσόγειο, από τα υπόλοιπα ελληνικά νησιά. Η απάντηση τις τουρκικές επιδιώξεις είναι ότι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας –και της ΑΟΖ οψέποτε θεσπιστεί- θα πρέπει να είναι συνολική και όχι αποσπασματική και να αφορά ενιαία σε όλο το μήκος των ελληνοτουρκικών θαλάσσιων συνόρων, από το Δέλτα του Έβρου έως και τη Στρογγύλη ανατολικά του Καστελλόριζου».

Ο καθηγητής Καρυώτης, από την πλευρά του, μας τόνιζε ήδη από τις αρχές του 2012 την ανάγκη να συμπεριληφθεί το Καστελλόριζο στην ΑΟΖ με την Κύπρο και την Αίγυπτο, μεμφόμενος παράλληλα τις ελληνικές κυβερνήσεις που κωλυσιέργησαν στην κήρυξή της.
«Η άρνηση των δύο τελευταίων κυβερνήσεων της χώρας να οριοθετήσουν την ελληνική ΑΟΖ με αυτή της Κύπρου δεν αποτελεί μόνο πράξη δειλίας, αλλά και μεγάλης απερισκεψίας. «Κλειδί» σε αυτή την οριοθέτηση είναι το Καστελλόριζο, νησί το οποίο κατοικείται –δεν πρόκειται δηλαδή για ακατοίκητη βραχονησίδα- και κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι διαθέτει ΑΟΖ. Αν η χώρα μας δεχτεί να προχωρήσει σε οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο χωρίς τον υπολογισμό του Καστελλόριζου, η εμφανής συνέπεια θα είναι η Ελλάδα να μην έχει θαλάσσια σύνορα με την Κύπρο», σημείωνε ο καθηγητής.

Από τον Αύγουστο του 2011 τονίζαμε την ανάγκη χάραξης ΑΟΖ με την Κύπρο και εν συνεχεία με το Ισραήλ, προκειμένου να καταστεί εκμεταλλεύσιμος ο ορυκτός πλούτος μας αλλά και να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη μέσα από έναν αγωγό μεταφοράς του φυσικού αερίου στην Ευρώπη.
«Η ανακήρυξη των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου θα ενοποιήσει τον θαλάσσιο οικονομικό και ενεργειακό χώρο μέχρι το Ισραήλ, με επόμενο λογικό βήμα τη δημιουργία αγωγού, ο οποίος θα μεταφέρει το φυσικό αέριο στην Ευρώπη».

Πηγή περιοδικό Επίκαιρα, τεύχος 263

πηγή