Υπάρχουν στιγμές στην ιστορία, όταν το αδύνατο γίνεται ξαφνικά το αναπόφευκτο. Οι ευρωπαίοι ηγέτες που συμμετείχαν στην πιο πρόσφατη από μια μακρά σειρά συνόδων κορυφής των Βρυξελλών για τη διάσωση του ευρώ καλά θα έκαναν να το έχουν στο μυαλό τους.
Νωρίτερα φέτος, ο Ivan Krastev, ο λαμπρός φιλόσοφος της Βουλγαρίας και σχολιαστής, συγκέντρωσε μια ομάδα Ρώσων εμπειρογνωμόνων και ιστορικών για την 'αναπαράσταση' των τελευταίων χρόνων της Σοβιετικής υπερδύναμης. Φιλοξενούμενοι στο Ινστιτούτο Επιστημών του Ανθρώπου στη Βιέννη, οι ειδικοί εξήγησαν τη δυναμική της Σοβιετικής αποσύνθεσης σε ένα μικρό αριθμό υπαλλήλων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι απόψεις που ανταλλάχθησαν έδειξαν ότι υπάρχει ένα μάθημα για το ίδιο το ευρώ σε όλο αυτό.
Η πεποίθηση πως ότι και αν συμβεί το κράτος και το σοσιαλιστικό σύστημα θα παρέμενε αμετάβλητο, οδήγησε στην πτώση του πολιτικού κόσμου της Σοβιετικής Ένωσης.
Αν νομίζετε ότι κάτι τέτοιο δεν μπορεί να συμβεί, τότε είναι απίθανο ότι θα λάβετε τα απαραίτητα προληπτικά μέτρα για να το εμποδίσετε. Ο κ. Krastev σημειώνει ότι το λάθος του Mikhail Gorbachev ήταν να πιστεύει στην έμφυτη ανωτερότητα του σοσιαλισμού. Αυτό σήμαινε ότι θα μπορούσε να διατηρηθεί, αλλά όχι και να μεταρρυθμιστεί.
Κατά τη στιγμή της κατάρρευσης το 1992, η ακατανίκητη παρόρμηση για διάλυση προήλθε από το κέντρο - ήταν η Ρωσία και όχι τα περιφερειακά κράτη που αποσχίστηκε. Όπως είπε ο κ. Krastev: «Ήταν απόφαση της Ρωσίας να απαλλαγεί από την Ένωση και όχι η μόνιμη επιθυμία των Βαλτικών Δημοκρατιών να ξεφύγουν αυτό που τελικά σφράγισε την τύχη του σοβιετικού κράτους.»
Ίσως θα έπρεπε εδώ αντί για Σοβιετική Ένωση να διαβάζουμε ευρωζώνη; Και αντί για μια αποσχιστική Ρωσία μια δυσαρεστημένη Γερμανία; Και ναι και όχι.
Όχι, επειδή η ευρωζώνη δεν είναι μια αυτοκρατορία χτισμένη σε ένα καταδικασμένο οικονομικό σύστημα. Όποιες και αν είναι οι αδυναμίες του σχεδιασμού του, το ευρώ στηρίζεται στη σύμπραξη πρόθυμων δημοκρατικών κρατών. Ούτε είναι το ενιαίο νόμισμα η αιτία των οικονομικών δεινών της Ευρώπης. Η παγκόσμια κρίση ήταν ένα προϊόν του αγγλοσαξονικού μοντέλου του φιλελεύθερου χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού. Όσοι κατηγορούν την ευρωζώνη για την κατάσταση, όπως η Ισπανία, θα πρέπει να εξετάσουν τη δεινή κατάσταση χωρών όπως η Βρετανία και η Ουγγαρία που έχουν διατηρήσει τα δικά τους νομίσματα.
Όταν κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση, οι χάρτες της ηπείρου έπρεπε να χαραχθούν εκ νέου ώστε να περιλάβουν τα δώδεκα νέα κράτη που προέκυψαν από τα συντρίμμια. Εθνική ταυτότητα και σύνορα όμως θα έμεναν ανέπαφα, αν οι Γερμανοί γυρνούσαν στο γερμανικό μάρκο, οι Γάλλοι στο φράγκο και οι Έλληνες στη δραχμή.
Η διάλυση της ευρωζώνης δεν είναι αναπόφευκτη.
Η Γερμανία φοβάται ότι αν συμβιβαστεί πολύ σύντομα και συμφωνήσει στην έκδοση ευρωομολόγων, οι εταίροι της θα κάνουν πίσω τόσο από την αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία όσο και την δέσμευση για βαθύτερη ενοποίηση της οικονομικής διαχείρισης. Ιταλοί, Ισπανοί, Πορτογάλοι και οι υπόλοιποι υποστηρίζουν ότι ελλείψει αξιόπιστων μέτρων βραχυπρόθεσμης στήριξης, οι οικονομίες τους θα παραμένουν παγιδευμένες στο φαύλο κύκλο του χρέους και του αποπληθωρισμού. Και οι δύο πλευρές έχουν δίκιο. Αυτό που λείπει είναι η εμπιστοσύνη που να οδηγεί στον ουσιαστικό συμβιβασμό.
Παρόλες τις διαφορές, οι ομοιότητες με την Σοβιετική Ένωση εξακολουθούν να είναι ενδιαφέρουσες. Σκεφτείτε πόσες φορές έχουμε ακούσει ότι το ευρώ θα επιβιώσει, επειδή θα ήταν αδιανόητο να εξετάσουμε καν οποιοδήποτε άλλο ενδεχόμενο. Το κόστος της αποτυχίας, σύμφωνα με αυτό το επιχείρημα, απλά θα ήταν υπερβολικά υψηλό.
Ωστόσο, αυτή η πεποίθηση προσφέρει όλο και λιγότερη σιγουριά απέναντι στις επερχόμενες οικονομικές και πολιτικές καταιγίδες. Οι Σοβιετικοί θεωρούσαν ότι η απραξία θα βοηθούσε να διατηρήσουν τα πράγματα ως είχαν. Έμαθαν στη συνέχεια, ότι η αδράνεια είναι μια απόφαση όπως όλες οι άλλες. Το να λέμε ότι η διάλυση του ευρώ θα φέρει τον όλεθρο στην ευρωπαϊκή και την παγκόσμια οικονομία δεν αρκεί για να την αποτρέψει.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει να αναγνωρίσουν ότι δεν υπάρχει τίποτα το αμετάβλητο στην ευρωζώνη – ούτε καν στην ΕΕ. Οι θεσμοί αυτοί είναι το προϊόν ιστορικών περιστάσεων και πολιτικού οράματος. Ο σημερινός κόσμος δεν είναι αυτός ακριβώς που οραματίστηκαν όμως οι ιδρυτές της ΕΕ ούτε οι αρχιτέκτονες του ενιαίου νομίσματος.
Το τέλος του ψυχρού πολέμου έδρασε καταλυτικά γα τη δημιουργία του ευρώ. Η γιγάντια προσπάθεια της νομισματικής ένωσης είχε συζητηθεί πολλές φορές στο παρελθόν, αλλά η κατάρρευση του κομμουνισμού και η γερμανική επανένωση έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο. Σε αντίθεση με τη Σοβιετική Ένωση, η ευρωζώνη δεν είναι καταδικασμένη να καταρρεύσει υπό το βάρος των δικών της αντιφάσεων, αλλά δεν είναι και η επιβίωση της αναπόφευκτη.
πηγή
Δημοσίευση σχολίου