Το παιχνίδι ισχύος πίσω από την εμφύλια σύρραξη στην Λιβύη είναι κάτι περισσότερο από έντονο. Η Διεθνής Κοινότητα είναι κυριολεκτικά «κομμένη στα δύο». Από τη μια η Δύση από την άλλη η Ανατολή, θυμίζοντας μέρες του ψυχρού πολέμου.
Ή μήπως η υπόθεση της Λιβύης αναδεικνύει με τον ορθότερο στρατηγικά τρόπο πως ο ψυχρός πόλεμος επέστρεψε;
Η Ρωσία παρακολουθεί στωικά, χωρίς υπερβολές και αποφεύγοντας άμεσα να πάρει επίσημη θέση στην κρίση στην χώρα του Μαγκρέμπ, επαναλαμβάνοντας συνεχώς τη φράση που χρησιμοποιούσαν οι υπουργοί εξωτερικών επί Σοβιετικής Ενωσης: «είναι εσωτερική υπόθεση του κράτους».
Ναι μεν υπήρξε ανακοίνωση εκ μέρους του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών για τον εμφύλιο στην αραβική χώρα και την απαγόρευση πώλησης όπλων προς την Λιβύη, αλλά και οι δύο αυτές αποφάσεις ήταν «χλιαρές» όπως ονομάζεται στη διπλωματική γλώσσα, αφού για παράδειγμα έτσι κι αλλιώς η Ρωσία υπό της παρούσες συνθήκες, της είναι αδύνατο να μεταφέρει όπλα στην Λιβύη.
Παράλληλα, στον ΟΗΕ, η Μόσχα δεν συναινεί στο Συμβούλιο Ασφαλείας για τη δημιουργία ζωνών απαγόρευσης πτήσης, θεωρώντας πως αυτό κάθε άλλο παρά θα οδηγήσει στη παύση των εχθροπραξιών, ενώ δεν συζητά καν το ενδεχόμενο να υπάρξει άμεση στρατιωτική παρέμβαση δυνάμεων του ΝΑΤΟ για να ανατραπεί το καθεστώς Καντάφι.
Η διείσδυση της ΕΣΣΔ
Αν επιστρέψουμε στο παρελθόν, θα δούμε πως για τη Μόσχα αυτή η κατάσταση δεν είναι νέα. Μετά τον «μικρό» πόλεμο του Σουέζ το 1953 η ρωσική διπλωματία άρχισε να κάνει ανοίγματα σε πολλές χώρες της Μέσης Ανατολής και της Βορείου Αφρικής που είχαν «αδικηθεί» από την εξωτερική πολιτική της Δύσης. Παράλληλα το γεγονός πως οι περισσότερες από αυτά τα κράτη ήταν κάποτε αποικίες χωρών της Ευρώπης και έτρεφαν ένα «φυσικό μίσος» προς αυτές, καθώς και η δημιουργία του ισραηλινού κράτους το 1948 έκανε εντονότερη την ανάγκη ενός συμμάχου που βρισκόταν σε αντιπαράθεση με τα δυτικά συμφέροντα.
Αυτή η σύσφιξη των σχέσεων έφτασε στην κορύφωσή της στα μέσα της δεκαετίας του ’70 έχοντας προηγηθεί τρεις αραβοϊσραηλινοί πόλεμοι (1967-Πόλεμος των έξι ημερών, 1970-Πόλεμος της Φθοράς, 1973 Πόλεμος του Γιόμ Κιπούρ). Σιγά-σιγά όμως, η αποτυχία των στρατιωτικών επιχειρήσεων των αραβικών χωρών που συμμετείχαν, καθώς και η ολοένα φθίνουσα πορεία της Σοβιετικής Ένωσης, αποδυνάμωσαν αυτές τις σχέσεις οι οποίες κατέληξαν στην κατάρρευση μαζί με το κράτος των Σοβιέτ.
Ακολούθησαν τα «μαύρα χρόνια» όπου η Ρωσία προσπαθούσε να βρει το δρόμο της, μαζί της και οι σύμμαχοί της στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βορείου Αφρικής, αρκετοί από αυτούς να αναζητήσουν και να προσχωρούν στη δυτική σφαίρα επιρροής, όπως για παράδειγμα η Αίγυπτος, η Αλγερία και η Ιορδανία.
Αντίθετα κάποιες άλλες, όπως η Συρία, η Λιβύη και το Ιράν παρέμειναν σταθερά προσηλωμένες στην αντιπαράθεση με την Δύση, αν και αποδυναμωμένες διπλωματικά και στρατιωτικά.
Η «νέα Ρωσία» και η προσέγγιση με την Τουρκία
Τώρα λοιπόν η Μόσχα με αργά αλλά σταθερά βήματα προσπαθεί να ανακτήσει την επιρροή της στην περιοχή και παράλληλα να ξανακερδίσει τους παλιούς της συμμάχους.
Αν στην Ελλάδα δεν έχει δοθεί η δέουσα σημασία, ο Βλαντιμίρ Πούτιν προχωρά στον εκ νέου στρατιωτικό εξοπλισμό αυτών των χωρών. Μαχητικά αεροσκάφη, αντιαεροπορικά/αντιβαλλιστικά πυραυλικά συστήματα, πολεμικά πλοία, άρματα μάχης, ραντάρ τρισδιάστατης απεικόνισης, αντιαρματικά τελευταίας γενιάς και κάθε λογής στρατιωτικό «καλούδι», περιλαμβάνονται στις συμφωνίες που υπογράφονται σωρηδόν μεταξύ της Ρωσίας και των χωρών αυτών. Δεδομένο που έχει προκαλέσει την μήνη κυρίως των ΗΠΑ, που βλέπουν τους Ρώσους να «πατούν πόδι» ξανά σε μια περιοχή που τα τελευταία είκοσι χρόνια θεωρούν πως έχουν υπό τον απόλυτο έλεγχό τους.
Συνάμα, πλοία του ρωσικού στόλου άρχισαν να ξαναβγαίνουν στις θερμές θάλασσες ενώ, συχνές-πυκνές ήταν μέχρι σήμερα οι επισκέψεις τους σε λιμάνια τόσο της Λιβύης όσο και της Συρίας υποδηλώνοντας πως η «αρκούδα βγήκε από τα χιόνια», όπως χαρακτηριστικά είχε δηλώσει ρώσος αξιωματούχος στο ειδησεογραφικό πρακτορείο Reuters.
Εξάλλου δεν είναι τυχαία και η προσέγγιση της Ρωσίας και της Τουρκίας δύο ιστορικών αντιπάλων, τους τελευταίους αιώνες. Η πολιτική αποστάσεων που τηρεί η κυβέρνηση Ερντογάν από τις ΗΠΑ καθώς και το «βίαιο διαζύγιο» της Τουρκίας από το Ισραήλ, προκάλεσε ρήγμα στο γεωπολιτικό άξονα της Ουάσιγκτον στην περιοχή, ρήγμα το οποίο διακαώς θέλει να εκμεταλλευτεί η Μόσχα. Και αυτό επιβεβαιώνεται από τη ρωσική διείσδυση. Συμφωνίες για την κατασκευή νέων αγωγών, κατασκευή των τουρκικών πυρηνικών εγκαταστάσεων στο Ακουγιού, προσφορά ρωσικών οπλικών συστημάτων, παρέμβαση της Μόσχας για το θέμα των σχέσεων Τουρκίας-Αρμενίας και προσπάθειες επίλυσης της αντιπαράθεσης Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν για την επίλυση του καθεστώτος στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Επίσης, το «πάγωμα» των σχέσεων μεταξύ Αθήνας και Μόσχας, που βρίσκονται στο χειρότερο σημείο της τελευταίας εικοσαετίας, δεν έχει να κάνει μόνο με την ελληνική αποξένωση, αλλά και τις απαιτήσεις της Τουρκίας προς την Μόσχα να μειωθεί η υποστήριξή της υπέρ των εθνικών θεμάτων, τα οποία όλως τυχαίως έχουν άμεση σχέση με την… Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Καστελόριζο, Κύπρος, ανακήρυξη Αποκελιστικής Οικονομικής Ζώνης κ.ά.
Η σύγκρουση Λευκού Οίκου-Κρεμλίνου
Υπό την πλήρη καθοδήγηση του Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος ως αξιωματικός της πάλαι ποτέ KGB εργαζόταν σε διεύθυνση που είχε σχέση με τα θέματα της Μέσης Ανατολής και του Μαγκρέμπ, η Ρωσία αργά αλλά σταθερά αρχίσει να κερδίζει την χαμένη της αίγλη, εκμεταλλευόμενη την οργή και τον προβληματισμό που έχει δημιουργήσει η αμερικανική εξωτερική πολιτική στην ευρύτερη περιοχή της Βορείου Αφρικής και της Μέσης Ανατολής. Οι εξεγέρσεις σε πολλές αραβικές χώρες, εκτιμά η Μόσχα πως της δίνουν την ευκαιρία να διεισδύσει ξανά σε αυτές τις χώρες, όχι υπό την σκέπη ενός εξαγόμενου σοσιαλιστικού μοντέλου όπως στο παρελθόν, αλλά έχοντας αποδείξει πως είναι μια «δίκαιη μεγάλη δύναμη» που σέβεται το status quo και το διεθνές δίκαιο στην περιοχή.
Η Μέση Ανατολή-για μια ακόμη φορά-θα αποτελέσει όπως δείχνουν όλες οι ενδείξεις την πρώτο πεδίο αντιπαράθεση μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου. Ο Λευκός Οίκος με άμεσο στρατηγικό τρόπο και το Κρεμλίνο με έμμεσο, θα «κονταροχτυπηθούν» για την απόκτηση του ελέγχου στη Μέση Ανατολή που αλλάζει με βίαιο τρόπο, όπως έχει γίνει εξάλλου πολλές φορές στο παρελθόν.
Αυτή τη φορά όμως η Ρωσία βρίσκεται με αξιώσεις στην σκακιέρα του μεγάλου παιχνιδιού, έχοντας στο τσεπάκι της την αναγνώριση του «πρότερου έντιμου βίου» αφού δεν έχει «βάψει με αίμα τα χέρια της» τα τελευταία είκοσι χρόνια και φυσικά δεν είναι αντιμέτωπη με τις αρτηριοσκληρωτικές αγκυλώσεις του κομμουνιστικού παρελθόντος της. Ουσιαστικά χτυπά με τα ίδια της τα όπλα την Δύση που προσπαθεί να συνέλθει από τις λάθος επιλογές να εμπλακεί άμεσα και χωρίς υψηλή στρατηγική στην Μέση Ανατολή, επιφέροντας ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα από αυτού που επεδίωκε.
Και αυτή τη φορά, η Ρωσία την περίμενε στην γωνία…
ΠΗΓΗ
Δημοσίευση σχολίου