Η Τουρκία παρακολουθεί με συνεχή προσοχή, για να μη πούμε με ανησυχία, τις διαδηλώσεις κατά της αιγυπτιακής εξουσίας. Το καθεστώς της Αγκυρας είναι ο άλλος πυλώνας της αμερικανικής πολιτικής στη Μέση Ανατολή, ιδιαίτερα στην ισραηλινό-παλαιστινιακή διένεξη.
Η Μεγάλη Μέση Ανατολή και η μεγάλη αποτυχία της Δύσης
Θέτοντας το εαυτό της ως μοντέλο της Δημοκρατίας για τον μουσουλμανικό κόσμο, η Τουρκία παρακολουθεί πολύ στενά το κύμα εξεγέρσεων που συνταράσσει τις αραβικές χώρες.
Η τουρκική οικονομία που επηρεάστηκε σχετικά λίγο από την παγκόσμια κρίση δεν ξέφυγε από τον πανικό που έχει κυριεύσει την περιοχή και η διαφυγή του ζεστού χρήματος (εξωτερικές βραχυπρόθεσμες επενδύσεις) ταλαιπωρεί το τουρκικό χρηματιστήριο IMBK, που ήταν μέχρι τώρα πιο αποδοτικό από τα άλλα παρόμοια. Προβλέπεται επίσης μια μείωση των τουρκικών εξαγωγών που είχαν παρουσιάσει τα τελευταία χρόνια μια θεαματική αύξηση προς τις χώρες του Μαγκρέμπ και της Μέσης Ανατολής.
Ο πρωθυπουργός κ. Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν που χαίρει υψηλής δημοτικότητας στις αραβικές χώρες, δεν δίστασε να παροτρύνει "τον φίλο του" Χόσνι Μουμπάρακ «να ικανοποιήσει τις δίκαιες και κατανοητές διεκδικήσεις του λαού του».
Αλλά το σημαντικότερο του μηνύματος του είναι ότι παραπέμπει στις αρχές του Ισλάμ για να υπενθυμίσει στον Μουμπάρακ: « Ο καθένας από μας θα πεθάνει και θα κριθεί από τις ενέργειές του.» Για όλους εμάς τους μουσουλμάνους, η τελική μας περιουσία θα είναι μια τρύπα δύο κυβικών μέτρων στο χώμα. Είμαστε εδώ (στη γη) για να υπηρετούμε τους λαούς μας. Μπροστά στον τάφο μας, ο ιμάμης δεν θα μιλήσει για τον αρχηγό του κράτους, για τον Πρόεδρο, τον Πρωθυπουργό ή τον υπουργό που υπήρξαμε. Ας μ’ ακούσουν και οι πλούσιοι, δεν πρόκειται να μας καλέσει ο ιμάμης να προσευχηθούμε στη μνήμη του «πολυεκατομμυριούχου», αλλά θα ζητήσει να προσευχηθούμε απλώς στη μνήμη του άνδρα ή της γυναίκας που υπήρξαν. Και μόνο πέπλα θα μας συνοδεύσουν."Πρέπει να εκτιμηθεί αυτό το πέπλο στην ορθή του αξία."
Ο τουρκικός τύπος ερμήνευσε το υπονοούμενο αυτού του μηνύματος προς τον κ. Μουμπάρακ, ως υπόδειξη να παραιτηθεί.
Από την έλευση στην εξουσία του ισλαμικού κόμματος AKP (Κόμμα της δικαιοσύνης και της ανάπτυξης) το 2002, η Τουρκία έχει πλέξει στενούς δεσμούς με τις αραβικές χώρες της Μέσης Ανατολής και του Μαγκρέμπ. Χάρις των ισχυρών επιθέσεων του έναντι του Ισραήλ, ο Τούρκος πρωθυπουργός δεν είναι μόνο δημοφιλής ανάμεσα στους λαούς αυτούς, αλλά στέκεται ως ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης των μουσουλμάνων που επιζητούν μια Ισλαμική Δημοκρατία όπως ο ίδιος και το κόμμα του θέσπισαν στην Τουρκία.
Προς την βαλκανοποιήση του Περσικού-Αραβικού κόσμου;
Οι Τούρκοι αναλυτές θεωρούν ότι οι αραβικές εξεγέρσεις θα εξαπλωθούν μεσοπρόθεσμα σε όλες τις μη δημοκρατικές χώρες της Αφρικής και της Ασίας. Μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια, προβλέπουν όχι τον εκδημοκρατισμό, αλλά μια εθνοτική ή θρησκευτική έκρηξη για την καθεμία από αυτές, με την ανάδυση νέων οντοτήτων, όπως στη Γιουγκοσλαβία.
Ορισμένοι κριτικοί αναλυτές προς την κυβέρνηση του AKP, βλέπουν αυτό το κύμα εξεγέρσεων ως παρεπόμενο της επαναμορφοποιήσης της Μεγάλης Μέσης Ανατολής (που επινόησε ο Πρόεδρος George W. Bush και η κυβέρνησή του να ορίσει μια περιοχή που εκτείνεται από το Μαγκρέμπ και την Μαυριτανία μέχρι το Πακιστάν και το Αφγανιστάν, μέσω Τουρκίας, τις χώρες του Μασρέκ και το σύνολο των χωρών της Αραβικής Χερσονήσου), δόγμα που εφαρμόζεται από το 2003. Η πρωτοβουλία για Εταιρική σχέση στη Μέση Ανατολή (Middle East Partnership Initiative) μετατράπηκε έτσι σε πρωτοβουλία για εταιρικές σχέσεις της Μεγάλης Μέσης Ανατολής (Greater Middle East Initiative, GMEI) και αποσκοπεί να μετατρέψει το πολιτικό και οικονομικό τοπίο αυτού του μέρους του κόσμου.
Το δόγμα αυτό επικρίθηκε έντονα, κυρίως στην Ευρώπη: οι επικριτές ισχυρίζονται ότι είναι μια εξαγωγή της Δημοκρατίας με οποιοδήποτε τίμημα, χωρίς να λαμβάνει υπόψη την ανομοιογένεια των κρατών και των διαρθρωτικών κοινωνικών παραγόντων των χωρών. Παρά την Ευρωπαϊκή απροθυμία, το σχέδιο GMEI ήταν ένα από τα μεγάλα θέματα της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ το 2004 στην Κωνσταντινούπολη και ο Τούρκος Πρωθυπουργός κ. Ερντογάν ισχυρίσθηκε αργότερα ότι ήταν "ένας από τους προέδρους του GMEI". Ας μην ξεχνάμε ότι ο κ. Ερντογάν και ο Ισπανός πρωθυπουργός Jose Luis Zapatero μοιράζονται την πρωτοβουλία και την προεδρία της “Συμμαχίας των Πολιτισμών” από το 2007, η οποία έχει σχεδόν τους ίδιους σκοπούς με την εταιρική σχέση Μεγάλη Μέση Ανατολή.
ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ
Γιατί οι τρέχουσες εξεγέρσεις είναι οι παράπλευρες δυσμενείς συνέπειες, επομένως ανεπιθύμητες του σχεδίου GMEI;
Οι Τούρκοι αναλυτές όλων των αποκλίσεων συγκλίνουν για να υπογραμμίζουν ότι οι εξεγέρσεις ξεκίνησαν εκεί που δεν τις περίμεναν. Αντί των λαών του Ιράν ή του Πακιστάν είναι οι Τυνήσιοι που έβαλαν φωτιά στο μπαρούτι και η Αίγυπτος είναι σαφώς η τελευταία χώρα που το σχέδιο GMEI, καθώς και το ΝΑΤΟ, θα ήθελαν να δούνε στη μέση της θύελλας. Τίποτα δεν μας επιβεβαιώνει ότι η Αίγυπτος θα ξεπέσει σε μια κρίση αυταρχισμού και ότι η Μουσουλμανική Αδελφότητα, η μόνη πραγματικά διαρθρωμένη πολιτική αντιπολίτευση της χώρας, θα είναι ο νικητής της αναταραχής. Όσο το Ιράν φαίνεται ώριμο για μια λαϊκή εξέγερση που θα οδηγούσε μεσοπρόθεσμα σε μια δημοκρατία, τόσο απίθανη είναι μια Αιγυπτιακή Δημοκρατία και εξαιρετικά αβέβαιο το μέλλον της χώρας.
Το σχέδιο της Μεγάλης Μέσης Ανατολής προέβλεπε την Αίγυπτο ως το βασικό κλειδί για την περιφερειακή σταθερότητα και την ασφάλεια του Ισραήλ. Από την πρόβλεψη στην εφαρμογή, χάλασε η συνταγή και πραγματοποιείται το αντίθετο.TV5 03.02.2011
Mine G. Kirikkanat, συγραφέας και δημοσιογράφος στην Cumhuriyet
Δημοσίευση σχολίου