Προοίμιο εκλογικής ήττας του Ερντογάν η αλλαγή του εκλογικού νόμου
Γράφει ο Volga KuşçuoğluΌταν η στρατιωτική κυβέρνηση εισήγαγε το όριο του 10 % πριν από τις πρώτες εκλογές σε τρία χρόνια μετά το πραξικόπημα του 1980, ο στόχος ήταν να διασφαλιστεί η “σταθερότητα” με την εξάλειψη των μικρότερων κομμάτων, καθώς καμία κυβέρνηση δεν είχε διαρκέσει περισσότερο από δυόμισι χρόνια την προηγούμενη δεκαετία.
Αυτός ο στόχος επιτεύχθηκε κυρίως δεδομένου ότι ένα μόνο κόμμα κατείχε την κοινοβουλευτική αυτοδυναμία σε 24 από τα τελευταία 38 χρόνια χωρίς να χρειαστεί να πάρει την πλειοψηφία των ψήφων.
Αυτό δεν συνέβη από τότε που η χώρα μετατράπηκε σε προεδρικό σύστημα μετά από δημοψήφισμα του 2017. Το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) έπρεπε να σχηματίσει συμμαχία με το Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος (MHP) καθώς ούτε ήταν σε θέση να εξασφαλίσει κοινοβουλευτική πλειοψηφία ούτε να λάβει το 50 % συν μία ψήφο που απαιτείται για την εκλογή του προέδρου.
Ωστόσο, την περίοδο αυτή ακόμη και οι συνδυασμένες ψήφοι των δύο κομμάτων απέχουν πολύ από το 50 %, σύμφωνα με πρόσφατες δημοσκοπήσεις. Έτσι, εργάζονται για έναν νέο εκλογικό νόμο που θα μεγιστοποιήσει τον αριθμό των εδρών τους στο κοινοβούλιο.
Το μόνο μέρος του νέου νόμου που έχουν αποκαλύψει μέχρι τώρα στο κοινό είναι ότι το εκλογικό όριο εισόδου ενός κόμματος στη βουλή θα μειωθεί από το 10 στο 7 τοις εκατό.
Στις 29 Αυγούστου, ο Πρόεδρος και πρόεδρος του AKP, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, δήλωσε ότι είχαν καταλήξει σε προκαταρκτική συμφωνία με τους συμμάχους τους του ακροδεξιού κόμματος ΜΗΡ για να ορίσουν το όριο στο 7 %. Τρεις ημέρες αργότερα, ο επικεφαλής του MHP Devlet Bahçeli επιβεβαίωσε τη δήλωση του Ερντογάν.
Η αρχική αντίδραση πολλών πολιτικών της αντιπολίτευσης και ειδικών στην κίνηση αυτή ήταν ότι σκόπευε να διασώσει το MHP από την απώλεια της κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης, καθώς οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι θα αγωνιστεί πολύ να πάρει το 10 % των ψήφων στις επόμενες εκλογές.
Ωστόσο, το όριο ισχύει για τις συμμαχίες και όχι για τα κόμματα σύμφωνα με τον εκλογικό νόμο. Ως εκ τούτου, είναι πολύ απίθανο το MHP να μην μπει στο κοινοβούλιο.
Γιατί, λοιπόν, η συμμαχία AKP-MHP αποφάσισε να μειώσει το όριο; Η απάντηση θα είναι σαφής μόλις υποβάλουν την τροποποίηση του νόμου μετά το άνοιγμα του νομοθετικού έτους τον Οκτώβριο, αλλά υπάρχουν διάφορα πιθανά σενάρια σχετικά με τα κίνητρά τους.Τελευταίες δημοσκοπήσεις
Σύμφωνα με επτά δημοσκοπήσεις που πραγματοποιήθηκαν τον Αύγουστο, το ποσοστό ψήφου της κυβερνώντος Λαϊκής Συμμαχίας ανέρχεται στο 40,5% (AKP: 31,57% – MHP: 7,69%), ενώ το μερίδιο της αντιπολιτευόμενης Συμμαχίας του Έθνους είναι στο 40,6% (CHP: 25,8% – Κλό Κόμμα: 14,8%).
Το Κουρδικό Δημοκρατικό Κόμμα (HDP) είναι σε θέση να συγκεντρώσει το 9,98 % των ψήφων, πράγμα που σημαίνει ότι το κόμμα αυτό κρατάει τσα χέρια του τα κλειδιά της πολιτικής σταθερότητας, αφού και οι δύο συμμαχίες θα χρειάζονταν την υποστήριξη του HDP τόσο για κοινοβουλευτική πλειοψηφία όσο και για τη νίκη στις προεδρικές εκλογές.
Όσον αφορά τα δύο κόμματα που πρόερχονται από τη διάσπαση του AKP, το ποσοστό ψήφου του Κόμματος Δημοκρατίας και Προόδου (DEVA) είναι περίπου 3,6 τοις εκατό, ενώ το Κόμμα του Μέλλοντος (GP), το Αχμέτ Νταβούτογλου, μπορεί να πάρει λιγότερο από το 2 τοις εκατό των ψήφων.
Οι επόμενες βουλευτικές και προεδρικές εκλογές είναι προγραμματισμένες για τον Ιούνιο του 2023. Ενώ η αντιπολίτευση ζητάει πρόωρες εκλογές, η κυβερνητική συμμαχία επιμένει ότι οι εκλογές θα διεξαχθούν όπως είχε προγραμματιστεί.
Αφαίρεση του συστήματος συμμαχίας
Ένα σενάριο είναι ότι το σύστημα συμμαχίας κομμάτων θα απαγορευθεί και το MHP θα υποστηρίξει απ’ ευθείας τον Ερντογάν στις προεδρικές εκλογές ενώ θα συμμετέχει ξεχωριστά στις βουλευτικές εκλογές. Το σύστημα συμμαχίας εισήχθη πριν από τις δημοσκοπήσεις του 2018, οι οποίες ήταν οι πρώτες εκλογές μετά τη μετάβαση στο προεδρικό σύστημα, και καθιερώθηκε για την περίπτωση που οι ψήφοι του MHP μειωθούν κάτω από το 10 %.
Δεδομένου ότι είναι πιθανό ότι το MHP θα πάρει περισσότερο από το 7 % των ψήφων και σε κάθε περίπτωση θα υποστηρίξει τον Ερντογάν στις προεδρικές εκλογές, οι συμμαχίες στις βουλευτικές εκλογές μπορεί να θεωρηθούν περιττές μετά τη μείωση του ορίου.
Θεωρείται επίσης πιθανό το AKP, χωρίς τη συμμαχία με το ΜΗΡ, να ανακτήσει μερικές από τις ψήφους των Κούρδων που έχασε λόγω της συμμαχίας του με τους σκληροπυρηνικούς εθνικιστές.
Μπορεί επίσης να αποθαρρύνει τους πολίτες να ψηφίσουν τα κόμματα που προήλθαν από το ΑΚΡ, αφού οι συμμαχίες φαίνεται να είναι ο καλύτερος δυνατός τρόπος για να κερδίσουν έδρες στο κοινοβούλιο και χωρίς τις συμμαχίες τα κόμματα αυτά δεν έχουν τύχη να εκπροσωπηθούν σ’ αυτό.
Σε αυτήν την περίπτωση, τα μέλη τους μπορούν να κατέλθουν στις εκλογές ως υποψήφιοι είτε του CHP είτε του Καλού Κόμματος και να επιστρέψουν στα κόμματά τους μετά τις εκλογές, μια τακτική που έχει χρησιμοποιηθεί από πολλά κόμματα για να ξεπεράσουν το όριο.
Οι παραφυάδες του ΑΚΡ
Το Κόμμα Δημοκρατία και Πρόοδος (DEVA) του πρώην τσάρου της οικονομίας του ΑΚΡ, Αλί Μπαμπατζάν και το Κόμμα του Μέλλοντος, του πρώην πρωθυπουργού Αχμέτ Νταβούτογλου, απέτυχαν μέχρι στιγμής να προσελκύσουν τους ψηφοφόρους που θα ήθελαν.
Σύμφωνα με τον μέσο όρο των έξι δημοσκοπήσεων που πραγματοποιήθηκαν τον Αύγουστο, το ποσοστό ψήφου της DEVA είναι περίπου 3,6 τοις εκατό, ενώ ο Αχμέτ Νταβούτογλου μπορεί να πάρει λιγότερο από το 2 τοις εκατό των ψήφων.
Το ποσοστό ψήφου του κόμματος Saadet (SP), το οποίο έχει επίσης τις ίδιες ισλαμικές ρίζες με το AKP, είναι περίπου 1 %, σύμφωνα με τις ίδιες δημοσκοπήσεις.
Ο Νταβούτογλου και ο Μπαμπατζάν διατηρούν θερμές σχέσεις με τη συμμαχία της αντιπολίτευσης από την ίδρυση των κομμάτων τους, ενώ το SP ήταν ήδη μέρος της στις εκλογές του 2018.
Σύμφωνα με ορισμένους παρατηρητές, ένα χαμηλότερο όριο θα ενθάρρυνε αυτά τα τρία κόμματα να σχηματίσουν μια τρίτη συμμαχία αντί να ενταχθούν στη Συμμαχία του Έθνους, καθώς το 7 % φαίνεται να είναι ένας πιο εφικτός στόχος γι’ αυτούς από το 10 %. Αυτό θα απέτρεπε ένα ενιαίο μπλοκ κομμάτων της αντιπολίτευσης ενάντια στο AKP-MHP, το οποίο ήταν το κλειδί για την επιτυχία της αντιπολίτευσης στις τοπικές εκλογές του 2019.
Ο “βασιλιάς”
Ένας άλλος σκοπός που εξυπηρετούσε το κατώφλι του 10% ήταν να κρατήσει το φιλοκουρδικό πολιτικό κίνημα έξω από το κοινοβούλιο. Αυτό είχε λειτουργήσει μέχρι τις εκλογές του 2007, όπου τα μέλη του Κόμματος Δημοκρατικής Κοινωνίας (DTP) διαγωνίστηκαν ως ανεξάρτητοι υποψήφιοι και εντάχθηκαν στο κόμμα μετά την εκλογή τους. Το Κόμμα Ειρήνης και Δημοκρατίας (BDP), που ιδρύθηκε μετά το κλείσιμο του DTP από το Συνταγματικό Δικαστήριο, χρησιμοποίησε την ίδια τακτική στις εκλογές του 2011.
Στις εκλογές του Ιουνίου 2015, το Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP) ξεπέρασε το όριο λαμβάνοντας πάνω από το 13,5 % των ψήφων. Πήρε το 10,7 % των ψήφων τόσο στις εκλογές του Νοεμβρίου 2015 όσο και του Ιουνίου 2018, καθιστώντας το όριο του 10% κάπως άσκοπο.
Μειώνοντας το όριο του 10% τώρα, η κυβερνητική συμμαχία μπορεί να ελπίζει ότι οι ψήφοι του HDP θα πέσουν ελαφρώς καθώς πολλοί άνθρωποι θεωρείται ότι το ψήφισαν για να παραμείνει στο κοινοβούλιο.
Πριν από τις τελευταίες εκλογές, ορισμένοι πολιτικοί της αντιπολίτευσης και ηγέτες της κοινής γνώμης είχαν ενθαρρύνει ανοιχτά τους ψηφοφόρους να ψηφίσουν το HDP. Αυτό είχε νόημα από την άποψη της αντιπολίτευσης καθώς το ΑΚΡ, το οποίο είναι ένα από τα δύο πιο δημοφιλή κόμματα στις περιφέρειες με πλειοψηφία Κούρδων, θα είχε το μεγαλύτερο όφελος αν το HDP αποτύγχανε να μπει στο κοινοβούλιο.
Τώρα που το όριο θα είναι 7 τοις εκατό, οι «προσωρινοί» ψηφοφόροι του HDP πιθανότατα δεν θα αισθάνονται την ανάγκη να το βοηθήσουν να παραμείνει πάνω από το όριο, οπότε οι ψήφοι του κόμματος ενδέχεται να μειωθούν ελαφρώς. Αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα το HDP να χάσει μερικές έδρες έναντι του AKP.
Ωστόσο, όπως έχουν τα πράγματα τώρα, το HDP πιθανότατα θα είναι ο «βασιλιάς», καθώς καμία συμμαχία δεν είναι σε θέση να εξασφαλίσει την πλειοψηφία για το κοινοβούλιο ή για τις προεδρικές εκλογές.
Ο Πρόεδρος του HDP Mithat Sancar δήλωσε στις 9 Σεπτεμβρίου ότι το κόμμα του είναι “ανοιχτό στην ιδέα ενός κοινού υποψηφίου” εναντίον του Ερντογάν. Ωστόσο, υψηλόβαθμα στελέχη του κόμματος έχουν επίσης πει ότι η αντιπολίτευση δεν πρέπει να θεωρήσει δεδομένη τη στήριξη των ψηφοφόρων του HDP. Περιμένουν από έναν ανοιχτό υποψήφιο να κάνει βήματα για την επίλυση του κουρδικού ζητήματος.
Δημοσίευση σχολίου