Του Αλέξανδρου Δρίβα*
Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στην Τουρκία ήταν εν πολλοίς αναμενόμενο. Το ποσοστό δε, ακόμη περισσότερο. Μετά Χριστόν προφητεία; Δεν τίθεται τέτοιο θέμα. Ένα δημοψήφισμα σαν αυτό (πολιτειακού τύπου) που λαμβάνει χώρα σε μια Τουρκία που βαδίζει εδώ και χρόνια προς μια πολύ διαφορετική κατεύθυνση, εύκολα θα οδηγούσε σε μια πρόβλεψη πως το ποσοστό υπέρ ή κατά της πολιτειακής αλλαγής, θα στηριζόταν σε ποσοστιαίες υποδιαστολές.
Το "Ναι" ήταν πιθανότερο από το "Όχι" καθώς το ΑΚΡ και ο Ερντογάν, εργάζονται εδώ και τουλάχιστον μια δεκαετία για να πετύχουν την πολιτειακή αυτή αλλαγή. Η Τουρκία ουσιαστικά, μπήκε στον δρόμο χωρίς γυρισμό κατά τις προηγούμενες εκλογές και βέβαια, στο παράξενο και αποτυχημένο πραξικόπημα. Το επόμενο ερώτημα που έρχεται φυσιολογικά, είναι: Πού σταματάει αυτή η πορεία της Τουρκίας;
Ο Bernard Lewis και ο Edward Luttwak για την Τουρκία
Στην αρχή (περίπου) της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα, ο Bernard Lewis(από τους πλέον ειδικούς στα ζητήματα της Μέσης Ανατολής) είχε αναφέρει πως η Τουρκία θα εξελιχθεί περίπου, όπως ήταν το Ιράν του Αχμεντινετζάντ. Αναφορές για το μέλλον της Μέσης Ανατολής και της Τουρκίας, υπάρχουν στην τιτλοφορούμενη συνέντευξη " The Tyrannies are Doomed” που είχε παραχωρήσει στην WSJ, 6 χρόνια πριν. Ο Edward Luttwak από την άλλη, (κορυφαίος στρατηγιστής) δεν είχε διστάσει να χρησιμοποιήσει διάφορους χαρακτηρισμούς (αρνητικούς) για το τότε δίδυμο Ερντογάν-Νταβούτογλου. Προειδοποιούσε μάλιστα τις ΗΠΑ πως πρέπει να αλλάξουν συμπεριφορά απέναντι στην Τουρκία.
Εκείνη την περίοδο, οι ΗΠΑ και ο Μπάρακ Ομπάμα πίστευαν ακόμη πως η Τουρκία μπορούσε να εξάγει το κοσμικό Ισλάμ στην περιοχή. Η τραγωδία της πολιτικής έχει στον πυρήνα της τα προβλήματα και τις λύσεις. Η μεγάλη τραγωδία της πολιτικής, είναι πως τα προβλήματα δε λύνονται με την εμφάνιση των συνεπειών τους αλλά προ-λαμβάνονται. Ο Ταγίπ Ερντογάν κέρδισε χρόνο υποστηρίζοντας τη θέση των ΗΠΑ για απομάκρυνση του Άσαντ και από τη στιγμή που κρατούσε τα κλειδιά του προσφυγικού και της αυξημένης πόλωσης μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας, βρήκε τον απαραίτητο χρόνο να δημιουργήσει την Τουρκία που ονειρευόταν όταν ακόμη ήταν δήμαρχος στην Κωνσταντινούπολη.
Γιατί υπάρχει τελικά πρόβλημα με το δημοψήφισμα;
Η Τουρκία θα γινόταν πιο αυταρχική είτε κέρδιζε το "Ναι", είτε κέρδιζε το "Όχι". Ο Ταγίπ Ερντογάν μετά το παράξενο πραξικόπημα του περασμένου Ιουλίου και την αποτυχία ανατροπής του, κατάφερε να φέρει τον στρατό υπό τον έλεγχό του. Ουσιαστικά, η μεταβολή του τουρκικού πολιτειακού συστήματος ήρθε τότε. Αν το "Όχι" υπερίσχυε, ο Ταγίπ Ερντογάν θα το μετέτρεπε σε "Ναι" αφού έχει δείξει πως είναι ικανός να περάσει κάθε νόμο στο τουρκικό κράτος. Οι πολεμικές περιπέτειες που προτίμησε ο Τούρκος ηγέτης, απαιτούσαν τον έλεγχο του στρατού και ταυτόχρονα, ένα πολιτειακό σύστημα που θα του έδινε άφθονο, χαμηλό πολιτικό κόστος.
Η μόνη διάσταση η οποία αξίζει προσοχής για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, αφορά τον διχασμό της τουρκικής κοινωνίας.
Το πρόβλημα το οποίο ο Ερντογάν δημιούργησε φέρεται να είναι πολύ βαθύτερο από αυτά που τελικά αναλύονται. Ποιό είναι; Η οικονομική ανάπτυξη της Τουρκίας και η έξοδος από το πρόγραμμα του ΔΝΤ, αποτέλεσε τον θρίαμβο του Ερντογάν. Σε αυτόν επάνω, προσπάθησε να νομιμοποιήσει την απο-κεμαλικοποίηση της Τουρκίας. Αυτή η οικονομική ανάπτυξη, επηρέασε θετικά το βιοτικό επίπεδο των Τούρκων πολιτών. Αυτή η βελτίωση (ειδικά στη δυτική Τουρκία) είναι πλήρως αντιφατική με την ισλαμοποίησή της. Στην Τουρκία υπάρχει λοιπόν μια έτοιμη βόμβα να εκραγεί και ακούει στο όνομα του κινδύνου να λάβει χώρα ένας εμφύλιος.
Από την ιστορία γνωρίζουμε πως οι εμφύλιοι πόλεμοι (δυστυχώς) παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των οργανωμένων κοινωνιών και στην ανάταξή τους. Υπάρχει στην Τουρκία μια γεωγραφική κατανομή (όχι απόλυτη) του "Ναι" και του "Όχι". Μέσα στους υποστηρικτές του "όχι" βρίσκονται βέβαια και οι αναρίθμητες μειονότητες της Τουρκίας. Ένας πιθανός εμφύλιος στην Τουρκία θα ανοίξει τον ασκό του Αιόλου και θα έχει συνέπειες οι οποίες δύσκολα μπορούν να προβλεφθούν μιας και κάνουμε λόγω για την περιοχή της Μέσης Ανατολής.
Η διεθνής διάσταση, η Ελλάδα και η Κύπρος
Η Τουρκία απομονώνεται και οι σχέσεις της με τη Δύση θα είναι αρκετά δύσκολες. Ο μόνος ίσως που συγκρατημένα χαίρεται με την κατάληξη του τουρκικού δημοψηφίσματος είναι ο Πούτιν ο οποίος γνωρίζει ότι η αυταρχικοποίηση της Τουρκίας θα φέρει πιο έντονες τις προβληματικές σχέσεις της Άγκυρας με τη Δύση. Οφείλουμε όμως και εμείς να δούμε τα οφέλη.
Οι τ/κ στην Κύπρο φαίνεται να προτίμησαν το "Όχι". Αυτό δείχνει αρκετά πράγματα. Η Δύση γνωρίζει πλέον ότι ο Κύριος Ακιντζί θα γίνεται όλο και περισσότερο ο "άνθρωπος του προέδρου" και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί η όποια επίλυση του Κυπριακού, να φέρει από την πίσω πόρτα στην Ε.Ε μια Τουρκία που βαδίζει στη θεοκρατία. Οι τ/κ δεν επιθυμούν μια λύση η οποία θα βολεύει τον Σουλτάνο και ο Κύριος Ακιντζί θα περάσει δύσκολες ώρες αφού από τη μία θα πρέπει να εξηγεί στους τ/κ τους λόγους που συχνά γίνεται φερέφωνο της Άγκυρας και από την άλλη, θα πρέπει να πείσει τον Ερντογάν ότι ο τουρκοκυπριακός λαός έχει άλλη λύση στο μυαλό του.
Η Ελλάδα αυτή τη στιγμή γίνεται (μαζί με την Κύπρο και το Ισραήλ) το σύνορο της δημοκρατίας. Η θέση της θα αναβαθμιστεί αναπόφευκτα καθώς η Τουρκία θα γίνεται και με τη βούλα πλέον, όλο και πιο αυταρχική και αντιδυτική. Ο Τούρκος πρόεδρος άφησε μια παρακαταθήκη για μια 12ετία τουλάχιστον που δύσκολα θα αρνηθεί ακόμη και ένας άλλος, πολύ πιο διαλλακτικός Τούρκος πρόεδρος. Άφησε μια παρακαταθήκη της απόλυτης εξουσίας. Όποιος πρόεδρος και να εκλεγεί στην Τουρκία (τουλάχιστον μέχρι το 2029) θα δύναται να απολαμβάνει εξουσίες "Σουλτάνου". Η Αίγυπτος, το Ισραήλ, η Ελλάδα και η Κύπρος έχουν ακόμη περισσότερους λόγους πλέον να εμβαθύνουν τη συνεργασία τους καθώς η Τουρκία έχει περάσει πλέον τη γραμμή της αναξιοπιστίας. Οι ΗΠΑ και η Ε.Ε και όσοι επένδυσαν στον πάλαι ποτέ "γεωπολιτικό μονόδρομο" που έξυπνα πούλησε η Τουρκία, έχουν πλέον την υποχρέωση να κοιτάξουν με πολύ διαφορετική οπτική την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
* Ο κ. Αλέξανδρος Θ. Δρίβας είναι Συντονιστής Τομέα Ρωσίας Ευρασίας και Νοτιοανατολικής Ευρώπης στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων και Υποψήφιος διδάκτορας Διεθνών Σχέσεων.πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου