του Βασίλη Νέδου
Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η διεξαγωγή ενός πολέμου σε ευρωπαϊκό έδαφος, μάλιστα με τρόπο ο οποίος στην πράξη εμπλέκει τις βασικές δυτικές μεταπολεμικές δομές (ΝΑΤΟ και Ε.Ε.), αποτελεί μια πραγματική ώθηση επιτάχυνσης και των όποιων διαφορών υπήρχαν στο εσωτερικό μιας Ευρώπης με παραδοσιακές διαιρέσεις. Η Γερμανία δεν θα κατορθώσει ποτέ να αντιληφθεί το μέγεθος του γεωπολιτικού παιγνίου στη Μεσόγειο και, αναλόγως, ουδείς εξ ημών δύναται να κατανοήσει τι είδους προκλήσεις αντιμετωπίζει μια χώρα που βρίσκεται κυριολεκτικά στριμωγμένη, χωρίς δικούς της φυσικούς πόρους, ανάμεσα στη Δύση και τη Ρωσία.
Οι αποφάσεις του Βερολίνου για κρατική ενεργειακή πολιτική, ανεξαρτήτως αν (και όταν) θα αποφασιστεί κάτι παράλληλα και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, πρέπει να αντιμετωπίζονται περίπου όπως εκείνες που λαμβάνει η Αθήνα όταν προχωράει σε θωράκιση του οπλοστασίου της. Όπως οι ελληνικές θάλασσες δεν μπορεί να παραμείνουν όπως τις γνωρίζουμε δίχως την αμυντική θωράκιση του κράτους, έτσι και η Γερμανία δεν μπορεί να υφίσταται με τον τρόπο –με διαλείμματα– που είναι γνωστή από την ενοποίηση του 1871. Γερμανία χωρίς βαριά βιομηχανία είναι οριακά μια χώρα υποτελής.
Για τον λόγο αυτό –οποιεσδήποτε αντιδράσεις κι αν υπάρξουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο– το Βερολίνο θα προχωρήσει στη δική του διακριτή ενεργειακή πολιτική και έχοντας πάντα σε μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα τον σχεδιασμό επανεκκίνησης των σχέσεών του με τη Μόσχα. Αυτές οι απλές γεωπολιτικές συνισταμένες δεν μπορεί και δεν πρέπει να αποπροσανατολίζουν από τον στόχο για μια καλύτερη αλληλοκατανόηση ανάμεσα στα κράτη-μέλη της Ε.Ε. Άλλωστε αυτός ήταν εξαρχής ο στόχος οικοδόμησης της ενιαίας Ευρώπης. Να γεφυρώνονται αποστάσεις, με σημείο συνάντησης συνήθως κάπου στη μέση.
Ίσως η πιο σημαντική άσκηση την οποία καλούνται να επιτύχουν οι κυβερνήσεις της Ε.Ε., είναι να την κρατήσουν σε δημοκρατική τροχιά. Ο πόλεμος, οι οικονομικές επιπτώσεις του, η ραγδαία επιδείνωση των κοινωνικών ανισοτήτων, η επιστροφή των πανδημιών (οι περισσότεροι αξιοσέβαστοι επιδημιολόγοι ανά την υφήλιο εκτιμούν ότι η COVID-19 ήταν μόνο η αρχή), η κλιματική κρίση χτυπούν την Ευρώπη στο πιο ευαίσθητο σημείο της: τη μεταπολεμική κοινωνική συνοχή και την παραδοχή ότι η δημοκρατία και ο κοινοβουλευτισμός αποτελούν τις μοναδικές πραγματικές απαντήσεις σε όποια πολιτική πρόκληση κι αν υπάρξει. Για πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια σε τέτοιο βαθμό, τόσο έντονα, η δημοκρατική ραχοκοκαλιά της Ευρώπης λυγίζει δεχόμενη αφόρητη πίεση. Η αντοχή της αφορά άπαντες, είτε τους ηπειρωτικούς βόρειους, όπως οι Γερμανοί, είτε τη δική μας συνοριακή θαλάσσια γειτονιά.
Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η διεξαγωγή ενός πολέμου σε ευρωπαϊκό έδαφος, μάλιστα με τρόπο ο οποίος στην πράξη εμπλέκει τις βασικές δυτικές μεταπολεμικές δομές (ΝΑΤΟ και Ε.Ε.), αποτελεί μια πραγματική ώθηση επιτάχυνσης και των όποιων διαφορών υπήρχαν στο εσωτερικό μιας Ευρώπης με παραδοσιακές διαιρέσεις. Η Γερμανία δεν θα κατορθώσει ποτέ να αντιληφθεί το μέγεθος του γεωπολιτικού παιγνίου στη Μεσόγειο και, αναλόγως, ουδείς εξ ημών δύναται να κατανοήσει τι είδους προκλήσεις αντιμετωπίζει μια χώρα που βρίσκεται κυριολεκτικά στριμωγμένη, χωρίς δικούς της φυσικούς πόρους, ανάμεσα στη Δύση και τη Ρωσία.
Οι αποφάσεις του Βερολίνου για κρατική ενεργειακή πολιτική, ανεξαρτήτως αν (και όταν) θα αποφασιστεί κάτι παράλληλα και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, πρέπει να αντιμετωπίζονται περίπου όπως εκείνες που λαμβάνει η Αθήνα όταν προχωράει σε θωράκιση του οπλοστασίου της. Όπως οι ελληνικές θάλασσες δεν μπορεί να παραμείνουν όπως τις γνωρίζουμε δίχως την αμυντική θωράκιση του κράτους, έτσι και η Γερμανία δεν μπορεί να υφίσταται με τον τρόπο –με διαλείμματα– που είναι γνωστή από την ενοποίηση του 1871. Γερμανία χωρίς βαριά βιομηχανία είναι οριακά μια χώρα υποτελής.
Για τον λόγο αυτό –οποιεσδήποτε αντιδράσεις κι αν υπάρξουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο– το Βερολίνο θα προχωρήσει στη δική του διακριτή ενεργειακή πολιτική και έχοντας πάντα σε μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα τον σχεδιασμό επανεκκίνησης των σχέσεών του με τη Μόσχα. Αυτές οι απλές γεωπολιτικές συνισταμένες δεν μπορεί και δεν πρέπει να αποπροσανατολίζουν από τον στόχο για μια καλύτερη αλληλοκατανόηση ανάμεσα στα κράτη-μέλη της Ε.Ε. Άλλωστε αυτός ήταν εξαρχής ο στόχος οικοδόμησης της ενιαίας Ευρώπης. Να γεφυρώνονται αποστάσεις, με σημείο συνάντησης συνήθως κάπου στη μέση.
Ίσως η πιο σημαντική άσκηση την οποία καλούνται να επιτύχουν οι κυβερνήσεις της Ε.Ε., είναι να την κρατήσουν σε δημοκρατική τροχιά. Ο πόλεμος, οι οικονομικές επιπτώσεις του, η ραγδαία επιδείνωση των κοινωνικών ανισοτήτων, η επιστροφή των πανδημιών (οι περισσότεροι αξιοσέβαστοι επιδημιολόγοι ανά την υφήλιο εκτιμούν ότι η COVID-19 ήταν μόνο η αρχή), η κλιματική κρίση χτυπούν την Ευρώπη στο πιο ευαίσθητο σημείο της: τη μεταπολεμική κοινωνική συνοχή και την παραδοχή ότι η δημοκρατία και ο κοινοβουλευτισμός αποτελούν τις μοναδικές πραγματικές απαντήσεις σε όποια πολιτική πρόκληση κι αν υπάρξει. Για πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια σε τέτοιο βαθμό, τόσο έντονα, η δημοκρατική ραχοκοκαλιά της Ευρώπης λυγίζει δεχόμενη αφόρητη πίεση. Η αντοχή της αφορά άπαντες, είτε τους ηπειρωτικούς βόρειους, όπως οι Γερμανοί, είτε τη δική μας συνοριακή θαλάσσια γειτονιά.
Δημοσίευση σχολίου