Του Βασίλη Κοψαχείλη*
Τον περασμένο Γενάρη, στη συνάντηση της Βρετανίδας πρωθυπουργού Theresa May με τον Αμερικανό Πρόεδρο Donald Trump στην Ουάσιγκτον, πιθανότατα προέκυψε μια σημαντική συμφωνία αμοιβαίας εξυπηρέτησης συμφερόντων που αφορά την ευρύτερη περιοχή μας. Δεδομένης της διαφαινόμενης στρατηγικής αποχώρησης των ΗΠΑ από την Μεσόγειο – αποχώρηση ως φυσική παρουσία αλλά όχι ως συμφέροντα – το κενό που δημιουργείται, η νέα διοίκηση στην Ουάσιγκτον επιθυμεί να το καλύψει η Βρετανία.
Για την Βρετανία, η στήριξη των ΗΠΑ είναι καθοριστική ενόψει της μάχης που καλείται να δώσει στις Βρυξέλλες για ένα πετυχημένο Brexit, στην ουσία τη μάχη που θα δώσει απέναντι στην Γερμανία. Σε αντάλλαγμα της Αμερικανικής στήριξης, η Βρετανία αποδέχεται τον ρόλο (και το κόστος) της αντικαταστάτριας δύναμης των ΗΠΑ στη Μεσόγειο και κυρίως στην ευαίσθητη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Η Βρετανία με τη σειρά της και κατόπιν συνεννόησης με την Ουάσιγκτον, μοιράζει ρόλους σε Άγκυρα και Τελ Αβίβ. Την Τουρκία την ετοιμάζει να παίξει το ρόλο του αμορτισέρ των Γερμανικών και κυρίως των Ρωσικών συμφερόντων στην περιοχή. Το Ισραήλ το προορίζει για το ρόλο του αμορτισέρ απέναντι στην Ιρανική-Σιιτική επιρροή στην περιοχή. Οι νέοι ρόλοι και η όποια φθορά της Τουρκίας και του Ισραήλ θα αντισταθμιστούν από προνομιακές εμπορικές συμφωνίες και σχέσεις μεταξύ των κρατών αυτών με τη Βρετανία. Έτσι, η Βρετανία σκοπεύει να συγκρατήσει την Τουρκία του Ερντογάν από την πλήρη εκχώρησή της στο Ρωσικό στρατόπεδο, ενώ θα «στηρίξει» το Ισραήλ του πρωθυπουργού Νετανιάχου ανοίγοντας μια ευρύτερη συζήτηση για το «Παλαιστινιακό» που πιθανότατα θα περιλαμβάνει και την Ιορδανία!
Μετά το 2015, η εμπλοκή της Ρωσίας στη Συριακή κρίση, ανέδειξε τη Ρωσία σε ρυθμιστή των εξελίξεων και έφερε πολύ κοντά τη Ρωσία με το Ιράν. Ήδη το Ιράν ήλεγχε σε μεγάλο βαθμό το πολιτικό σκηνικό στη Βαγδάτη, ενώ η Σιιτική Hezbollah ουσιαστικά κυβερνά στο Λίβανο. Παράλληλα το καλοκαίρι του 2016, το αποτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία έφερε πολύ κοντά την Μόσχα με την Άγκυρα. Η Ρωσική επιρροή στην Τουρκία και τη Συρία και ο συνεταιρισμός με το Ιράν αποτελούν εκρηκτικό μείγμα για τα Αμερικανικά συμφέροντα στην περιοχή. Για την Ουάσιγκτον, αυτός ο δεσμός πρέπει να σπάσει χωρίς αυτό να σημαίνει ευθεία σύγκρουση συμφερόντων μεταξύ Ουάσιγκτον-Μόσχας. Η λύση της Βρετανίας είναι ιδανική, όπως επίσης η χρησιμοποίηση δύο μη-Αραβικών κρατών της περιοχής ως τοπικών ρυθμιστών είναι σοφή, καθώς δεν διαταράσσει τις ευαίσθητες ισορροπίες των κρατών εντός του Αραβικού κόσμου.
Οι δηλώσεις και οι επαφές αξιωματούχων των τελευταίων ημερών είναι δηλωτικές των νέων ισορροπιών που διαμορφώνονται.
Στα τέλη του περασμένου Γενάρη υπήρξε η συνάντηση Trump-May. Κατόπιν η κα May επισκέφτηκε την Άγκυρα και είχε συνομιλίες με τον Τούρκο πρόεδρο και πρωθυπουργό. Ακολούθως χθες πραγματοποιήθηκε συνάντηση May-Netanyahu στο Λονδίνο, αφού είχε προηγηθεί επίσημο ταξίδι του Ιορδανού μονάρχη στη Βρετανία. Παράλληλα, την ώρα που η Ουάσιγκτον τείνει χέρι φιλίας και συνεργασίας στη Μόσχα, σκληραίνει η ρητορική της Βρετανίας έναντι της Ρωσίας που την κατηγορεί για κυβερνοεπιθέσεις στη Δύση. Ο Ερντογάν καμουφλάρει το άνοιγμα προς τη Βρετανία έναντι της Ρωσίας, στηλιτεύοντας τον ρόλο των ΗΠΑ στην περιοχή μετά την 9/11. Με αφορμή την εκτόξευση-δοκιμή βαλλιστικού πυραύλου του Ιράν, η Ουάσιγκτον επαναφέρει στο προσκήνιο το ζήτημα των κυρώσεων εναντίον της Τεχεράνης και της ανακήρυξης των Φρουρών της Ιρανικής Επανάστασης ως τρομοκρατικής οργάνωσης, ικανοποιώντας έτσι και την κυβέρνηση στο Ισραήλ. Τέλος, σε προχθεσινή ομιλία του ο νέος υπουργός άμυνας των ΗΠΑ, Jim Mattis, δήλωσε πως θεωρεί το Ιράν το μεγαλύτερο κράτος-σπόνσορα της τρομοκρατίας παγκοσμίως.
Η Ρωσία παρακολουθεί προσεκτικά τις εξελίξεις και απαντά με πρόσκληση προς τον Τούρκο Πρόεδρο και τον υπηρεσιακό πρόεδρο της Λιβύης να επισκεφτούν τη Μόσχα για συνομιλίες τον προσεχή Μάρτιο.
Το νέο σκηνικό εν τούτοις διαμορφώνεται και σχηματοποιείται καθημερινά στην ευρύτερη περιοχή μας. Ενδιαφέρον έχει να δούμε πως θα προσδιορίσει τα συμφέροντά της η Αίγυπτος μέσα σε αυτό το νέο σκηνικό, και ποια μορφή θα πάρουν οι εξελίξεις στο «Κυπριακό» και «Παλαιστινιακό» ζήτημα. Η χώρα μας έχει δεσμεύσεις και συμφέροντα στην περιοχή και θα πρέπει να τα ισορροπήσει προσεκτικά στο νέο περιβάλλον.
*Ο κ. Βασίλης Κοψαχείλης είναι Διεθνολόγος, Γεωστρατηγικός Αναλυτής.
Δημοσίευση σχολίου