Πέρα από την τρομοκρατία που ασκείται στους Έλληνες για το ενδεχόμενο «χρεωκοπίας» της Ελλάδας, επιστροφής στη δραχμή κλπ., η ουσία είναι ότι ενώ η στάση πληρωμών αποτελεί ρεαλιστικό ενδεχόμενο, δεν φαίνεται να υπάρχει καμία σοβαρή προετοιμασία της Ελλάδας για να την αντιμετωπίσει, εάν χρειαστεί. Η γενική παραπληροφόρηση – τηλεοπτική και μη – συσκοτίζει την κατάσταση ακόμη περισσότερο. Ο κόσμος ακούει «στάση πληρωμών» ή «χρεωκοπία» και φαντάζεται τα χειρότερα.
Η αλήθεια είναι όμως, ότι ακόμη και εάν ένα κράτος κηρύξει στάση πληρωμών προς τους δανειστές του (αυτό εννοεί ο όρος «χρεωκοπία» κράτους), το κράτος εξακολουθεί να έχει στη διάθεσή του χρήματα από φόρους για πληρωμές των βασικών του λειτουργιών. «Στάση πληρωμών» ή «χρεωκοπία» κράτους στη διεθνή οικονομική αργκό δεν σημαίνει ότι το κράτος δεν έχει καθόλου χρήματα, αλλά ότι το κράτος παύει να εξυπηρετεί τα δάνειά του. Άσχετα από το επιθυμητό ή μη μιας στάσης πληρωμών των ελληνικών δανείων, η Ελλάδα πρέπει να προετοιμαστεί για μια τέτοια περίπτωση, για τον πολύ απλό λόγο ότι το ενδεχόμενο αυτό γίνεται όλο και πιο πιθανό. Πώς όμως θα πρέπει να χειριστεί μια τέτοια κατάσταση;
Αυτό που δεν μας λένε: State of Necessity
Επιμελώς αποκρύπτεται στην Ελλάδα από όλους ότι το διεθνές δίκαιο αναγνωρίζει σε ένα κράτος που βρίσκεται σε κατάσταση δημοσιονομικής αδυναμίας (αγγλ.: State of Necessity) το δικαίωμα να αναστείλει την πληρωμή των δανείων του. Αυτό δεν είναι η γνώμη του ανώνυμου Επώνυμου, αλλά όσα κωδικοποίησε η Διεθνής Νομική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών (International Law Commission) από εφαρμογή αυτού του κανόνα για πάνω από έναν αιώνα στο διεθνές δίκαιο. Δείτε στο ILC-Yearbook του 1980 πόσα ενδιαφέροντα επιχειρήματα μπορεί να χρησιμοποιήσει η Ελλάδα έναντι των δανειστών της (από τη σελίδα 14 και μετά, ειδικά από το σημείο 25 και έπειτα) και αφήστε το ΣΥ.ΡΙ.Ζ.Α. να ζητάει «λογιστικό έλεγχο του χρέους», ενώ η Ελλάδα έχει στο χέρι της τη δυνατότητα να πει ένα νομιμότατο «ελάτε όταν έχω» στους δανειστές της.
Αυτό που αποκρύπτεται ακόμη πιο επιμελώς είναι ότι υπάρχει σήμερα όλο και πιο έντονη διεθνής αμφισβήτηση της δυνατότητας αναστολής των πληρωμών όταν τα δάνεια οφείλονται σε ιδιώτες δανειστές (όχι κράτη) και υπάγονται σε αλλοδαπό δίκαιο. Η σημαντικότερη αμφισβήτηση αυτού του είδους τα τελευταία χρόνια προήλθε από το γερμανικό συνταγματικό δικαστήριο το 2007, σε σχέση με τα χρέη της Αργεντινής, τη στιγμή που άλλα ανώτατα δικαστήρια (όπως της Ιταλίας το 2005) είχαν αναγνωρίσει ότι η Αργεντινή δικαιούται να αναστείλει τις πληρωμές των δανείων προς ιδιώτες πιστωτές, ακόμη και εάν αυτά υπάγονται στο αγγλικό δίκαιο.
Αυτός είναι λοιπόν ο λόγος, για τον οποίο υπάρχει τέτοια πίεση για το αγγλικό δίκαιο και ταυτόχρονα (κάτι που δεν λέγεται τόσο πολύ δημοσίως) για το δικαστήριο που θα κρίνει α) αν η Ελλάδα είναι πράγματι σε state of necessity και β) αν δικαιούται να αναστείλει τις πληρωμές προς ιδιώτες. Είναι η μόνη ελπίδα που έχουν σήμερα οι ιδιώτες πιστωτές να ξεπεράσουν το σημαντικότατο νομικό εμπόδιο της State of Necessity.
Οι δυνατότητες της Ελλάδας σε καθεστώς State of Necessity
Η δυνατότητα να επικαλεστεί η Ελλάδα State of Necessity σε περίπτωση χρηματοδοτικού αδιεξόδου είναι το βασικό της όπλο, που κινδυνεύει με το αγγλικό δίκαιο. Το ελληνικό δίκαιο (άρθρο 31 ν. 1914/1990) προβλέπει ότι οι όροι των ομολόγων (επιτόκιο, χρόνος αποπληρωμής κλπ.) ρυθμίζονται με απλές υπουργικές αποφάσεις. Αυτό σημαίνει ότι, όταν η Ελλάδα επικαλεστεί State of Necessity, μπορεί την άλλη στιγμή με μια απλή υπουργική απόφαση να σταματήσει την τοκογονία των ομολόγων (0% επιτόκιο) και να αναστείλει την πληρωμή τους για όσο διαρκεί η State of Necessity. Με τον τρόπο αυτό, ρίχνει το έλλειμμά της κατά 6% ή περισσότερο (όσο είναι η δαπάνη των τόκων ως ποσοστό του ΑΕΠ) και σταματάει να έχει την πίεση της αποπληρωμής του χρέους. Το σημαντικότερο: Η νομιμότητα μιας τέτοιας ενέργειας θα κριθεί (πλην περιπτώσεων όπου ενεργοποιούνται ρήτρες διεθνούς διαιτησίας) από τα ελληνικά δικαστήρια.
Το ίδιο ακριβώς μπορεί να κάνει και με τα δάνεια του Μνημονίου, με τη διαφορά ότι εδώ θα χρειαστεί νόμος της Βουλής και όχι απλή υπουργική απόφαση. Εδώ η επίκληση της State of Necessity θα είναι όμως πιο ασφαλής, διότι η εφαρμογή της State of Necessity δεν αμφισβητείται έναντι άλλων κρατών ή διεθνών οργανισμών – ασχέτως του ότι η δανειακή σύμβαση του Μνημονίου προβλέπει παραίτηση της Ελλάδας από ασυλίες εθνικής κυριαρχίας: Αυτά δεν ισχύουν όταν υπάρχει State of Necessity, που αποτελεί αναγκαστικό διεθνές δίκαιο. Εδώ η νομιμότητα της State of Necessity θα κριθεί από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που δύσκολα θα αρνηθεί ότι η Ελλάδα βρίσκεται πράγματι σε State of Necessity.
Σε απλή αριθμητική, η επίκληση της State of Necessity σημαίνει για την Ελλάδα αυτόματη μείωση του ελλείμματός της στο 3-4%, το οποίο μπορεί να καλυφθεί (εντός του ευρώ και χωρίς καμία ανάγκη για μετάβαση στη δραχμή) είτε με εσωτερικό δανεισμό, είτε με στοχευμένες περικοπές δαπανών, είτε με δανεισμό από τρίτα κράτη, που θα είχαν ενδιαφέρον ή συμφέρον να δανείσουν την Ελλάδα. Για τους δανειστές της Ελλάδας σημαίνει ότι κρατούν όλο το κεφάλαιό τους, αλλά θα ξεκινήσουν ξανά να εισπράττουν τόκους και να μπορούν να ζητήσουν αποπληρωμή του κεφαλαίου τους, όταν η Ελλάδα δηλώσει ότι έχει ξεπεράσει τη State of Necessity. Αυτό θα συμβεί από τη στιγμή που θα επιτευχθούν τα πρώτα πλεονάσματα και βελτιωθεί η διεθνής χρηματοπιστωτική εικόνα της Ελλάδας, ώστε να μπορεί να απευθυνθεί ξανά στις αγορές χρήματος.
Θεωρίες συνωμοσίας
Εδώ τίθεται το ερώτημα: Αν είναι τόσο απλό και τόσο εύκολο, γιατί δεν θέλουν όλοι να ακολουθήσει η Ελλάδα αυτή την λύση, που αφήνει ευχαριστημένους και την Ελλάδα, που θα ξεφύγει από το Μνημόνιο, και τους δανειστές, που δεν θα πρέπει να υποστούν κανένα haircut;
Πρώτον, διότι από τον Οκτώβριο του 2009 και μετά η ηγεσία της Ελλάδας υπηρετεί οποιαδήποτε άλλα συμφέροντα, εκτός από τα ελληνικά.
Δεύτερον, διότι η ελληνική κρίση προκλήθηκε στα πλαίσια ευρύτερου νομισματικού πολέμου και συντηρείται στα πλαίσια του ίδιου νομισματικού πολέμου.
Τρίτον, διότι η ελληνική κρίση είναι μια θαυμάσια ευκαιρία για πλιάτσικο στην ελληνική δημόσια περιουσία και στο ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα και αυτοί που κινούν τα νήματα δεν θέλουν να αφήσουν τέτοια ευκαιρία να πάει χαμένη.
Αυτά όλα μπορεί να είναι θεωρίες συνωμοσίας, όμως είναι και η μόνη λογική εξήγηση γιατί μέχρι σήμερα δεν έχει διερευνηθεί η προφανής (και νόμιμη) λύση για την Ελλάδα, που είναι η, σε διαπραγμάτευση με τους εταίρους, κήρυξη της Ελλάδας σε προσωρινή State of Necessity (δημοσιονομική αδυναμία), ζητώντας από τους πιστωτές να μην χάσουν κεφάλαιο (όπως στο PSI), αλλά μόνον τόκους για κάποιο χρονικό διάστημα, μέχρι να στρώσει η Ελλάδα τα οικονομικά της.
Κάθε αντίλογος είναι ευχαρίστως δεκτός. Δεδομένα είναι όμως ότι α) η State of Necessity ως κανόνας του διεθνούς δικαίου είναι εκεί και ήταν εκεί πάντα και β) κανείς δεν μιλάει για αυτή τη ρεαλιστικότατη εκδοχή, ενώ διαδεδομένες είναι οι μη ρεαλιστικές συζητήσεις για λογιστικό έλεγχο του χρέους κλπ.
Αν αυτά από μόνα τους δεν μας υποψιάζουν ότι οι θεωρίες συνωμοσίας έχουν κάποια βάση, ας δούμε τουλάχιστον κατάματα την πραγματικότητα μιας ενδεχόμενης ελληνικής χρεωκοπίας: Η Ελλάδα πρέπει να μπορεί να διαχειριστεί μια τέτοια κατάσταση προς το συμφέρον της. Και το καθαρό συμφέρον της είναι, αν χρειαστεί να επικαλεστεί State of Necessity, όπως είναι όλο και πιθανότερο, να το κάνει αυτό με τα ελληνικά ομόλογα υπό το υπάρχον καθεστώς τους.
ΠΗΓΗ
Δημοσίευση σχολίου