Αρεφ Αλομπέιντ *
Η Ρωσία, διαχρονικά, από τον πόλεμο της Κριμαίας το 1853 μέχρι τη μυστική συμφωνία Σάικς και Πικό το 1916, προσπάθησε άκαρπα να φτάσει στα ζεστά νερά της Μεσογείου. Επιπλέον, το δόγμα του Αμερικανού προέδρου Αϊζενχάουερ το 1957, που είχε ως στρατηγικό στόχο τη διαφύλαξη των οικονομικών και αμυντικών ζωτικών συμφερόντων των ΗΠΑ και της Δύσης, κράτησε τους Σοβιετικούς μακριά από τον έλεγχο της Μέσης Ανατολής. Η κατάσταση αυτή παρέμεινε σχεδόν μέχρι το ξέσπασμα της συριακής εξέγερσης το 2011.
Μέχρι το 2013, ο κύριος ρόλος στη συριακή κρίση ανήκε στην κυβέρνηση των ΗΠΑ και αυτό φάνηκε στο θέμα διευθέτησης των χημικών όπλων. Η αδυναμία της Ρωσίας να προστατέψει τον σύμμαχό της Ασαντ σε περίπτωση μη παράδοσης των επικίνδυνων όπλων ήταν εμφανής.
Στην πορεία, η σταδιακή αδιαφορία των Αμερικανών και η «επικίνδυνη» νίκη των ανταρτών κατά των δυνάμεων του προέδρου Ασαντ οδήγησαν στην άμεση στρατιωτική εμπλοκή της ρωσικής αεροπορίας υπέρ των κυβερνητικών δυνάμεων, αλλάζοντας τον χάρτη μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών, με πρόσχημα την καταπολέμηση του ISIS.
Παράλληλα, η άνοδος του αριθμού των θυμάτων στη Συρία, οι τεράστιες καταστροφές, το μεγάλο κύμα προσφύγων και ο αυξημένος ρόλος του Ιράν ήταν λόγοι που ανάγκασαν τα περιφερειακά κράτη να στραφούν προς τη Μόσχα για τον τερματισμό της συριακής τραγωδίας.
Εξαιτίας της αρνητικής στάσης της κυβέρνησης του προέδρου Ομπάμα εις βάρος των ιστορικών συμμάχων των ΗΠΑ, η Τουρκία και η Σαουδική Αραβία αναζήτησαν νέους παίκτες στην περιοχή προκειμένου να καλυφθεί το στρατηγικό κενό που άφησε η διοίκηση Ομπάμα.
Η νέα συνεργασία των προέδρων Πούτιν και Ερντογάν κατέληξε σε συμφωνία τον Αύγουστο το 2016 στην Πετρούπολη για το συριακό ζήτημα. Επίσης, πρωτοφανείς οικονομικές συνεργασίες δισ. δολαρίων υπογράφηκαν για πρώτη φορά στην ιστορία ανάμεσα στη Μόσχα και το Ριάντ, με αντάλλαγμα την εξεύρεση λύσης για το συριακό, αλλά και την έξοδο του Ιράν, «παραδοσιακού αντιπάλου της Σαουδικής Αραβίας», από τη Συρία.
Η εμμονή της ρωσικής κυβέρνησης στον χαρακτηρισμό του συνόλου των Σύρων αντικαθεστωτικών-ανταρτών ως τρομοκρατών, η προσπάθεια υιοθέτησης στην περίπτωση της Συρίας της λύσης που εφαρμόστηκε στην Τσετσενία με την παραμονή του Ασαντ, παρά την ευθύνη του για τον θάνατο τουλάχιστον 500.000 ανθρώπων, ο αργός ρυθμός των Ρώσων στο θέμα περιορισμού του ιρανικού ρόλου και της οργάνωσης του Χεζμπολάχ στη Συρία προκάλεσαν απογοήτευση σε μεγάλη μερίδα του συριακού λαού αλλά και σε γειτονικές χώρες.
Αν και οι περισσότερες αραβικές χώρες αρχικά θεώρησαν θετική τη ρωσική επέμβαση, ωστόσο χώρες όπως η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ άρχισαν να αναθεωρούν την αρχική τους στάση και να αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό τη ρωσική παρουσία στην περιοχή.
Είναι γεγονός ότι η ρωσική κυβέρνηση προσπαθεί να εκμεταλλευτεί το συριακό ζήτημα για την εξυπηρέτηση όσο περισσότερων συμφερόντων μπορεί σε αυτή την αραβική χώρα. Επιπλέον, αυτή η ρωσική στάση χαρακτηρίστηκε ως αρνητική από τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, κυρίως Γερμανία, Γαλλία και Βρετανία.
Το αμερικανικό χτύπημα κατά της Συρίας από τη νέα κυβέρνηση του προέδρου Τραμπ άλλαξε τους κανόνες του παιχνιδιού, αν και δεν προκάλεσε πολλά ανθρώπινα θύματα, λόγω ενημέρωσης των Ρώσων λίγες ώρες νωρίτερα, ωστόσο αυτή η στρατιωτική πράξη θεωρείται ένα σοβαρό πολιτικό μήνυμα με πολλούς αποδέκτες.
Πρώτον, προς τον πρόεδρο Άσαντ, για να αντιληφθεί ότι ο πρόεδρος Τραμπ δεν χαράζει γραμμές σε κινούμενη άμμο.
Δεύτερον, προς το Ιράν, για να περιοριστεί η επεκτατική πολιτική του ειδικά στη Συρία και γενικότερα στη Μέση Ανατολή.
Τρίτον, προς τους συμμάχους των ΗΠΑ στην περιοχή, για να τους δείξει ότι η νέα διοίκηση ενδιαφέρεται ακόμα γι’ αυτούς, παρά την πολιτική της διοίκησης Ομπάμα. Η Σαουδική Αραβία, πρόσφατα, υπέγραψε με τις ΗΠΑ μνημόνια συνεργασίας για τα πέντε επόμενα χρόνια αξίας 200 δισ. δολαρίων.
Τέταρτον, προς τη Ρωσία για την επανεκτίμηση της κατάστασης στη Συρία - επίσης, το μήνυμα αυτό μας δείχνει ότι το ρωσικό μονοπώλιο στη Συρία τελειώνει.
Στην περίπτωση αυτή, οι Αμερικανοί αναγνωρίζουν τις δύο ρωσικές βάσεις στη Συρία, αλλά δεν μπορούν οι Ρώσοι να ελέγχουν όλη τη Συρία. Οι ΗΠΑ δεν θα δεχθούν να μείνουν στο περιθώριο, όπως έγινε στις διαπραγματεύσεις στην Αστάνα. Η χρήση του βέτο στον ΟΗΕ για όγδοη φορά προκάλεσε τη συσπείρωση των αραβικών και των ευρωπαϊκών κρατών κατά της Μόσχας και υπέρ της Ουάσινγκτον.
Τέλος, κατά την περίοδο της απουσίας των ΗΠΑ, η Ρωσία, με την εμμονή της στη στρατιωτική λύση, έχασε τη χρυσή ευκαιρία να αναδειχθεί σε ηγέτιδα δύναμη στην περιοχή και να εξασφαλίσει τον έλεγχο της Συρίας και της Μέσης Ανατολής γενικότερα. Επίσης, ιστορικά η Ρωσία ως πολιτιστικό κράτος έχασε την εμπιστοσύνη των λαών της περιοχής, γιατί δεν κατάφερε να καλύψει το κενό που σχετίζεται με τις αρχές, τις αξίες και το κράτος δικαίου.
* δρος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας, ειδικού σε θέματα Μέσης Ανατολής
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου