του Παντελή Σαββίδη
Τα αποτελέσματα των τοπικών εκλογών στην Τουρκία δείχνουν μέχρι στιγμής τα εξής:
Για δεύτερη φορά (η πρώτη ήταν στις εκλογές που δεν συγκέντρωσε κοινοβουλευτική πλειοψηφία και υπαναχώρησε από την κουρδική πολιτική του) ο Ερντογάν δεν έχει το αποτέλεσμα που επιθυμούσε. Έχασε σε αρκετές σημαντικές πόλεις από τη μείζονα αντιπολίτευση, και κυρίως έχασε την Άγκυρα και την Κωνσταντινούπολη. Η Σμύρνη δεν αποτελεί έκπληξη. Είναι η πόλη που δεν τον συμπαθεί και δεν την συμπαθεί. Η πρωτεύουσα έχει πάντα πολιτικό συμβολισμό. Και η Κωνσταντινούπολη δεν είναι μόνο η οικονομική πρωτεύουσα της χώρας, αλλά και η πόλη από τη δημαρχία της οποίας ξεκίνησε ο ίδιος.
Ο Ερντογάν έχασε μεν πόλεις, αλλά η απώλεια που υπέστη σε αριθμό ψήφων στην τουρκική επικράτεια είναι ελάχιστη. Τις δυνάμεις του σε πολιτικό επίπεδο τις κράτησε.
Έφθασε στο όριο του; Προφανώς ναι. Ενδεχομένως να αρχίζει και μια περίοδος πολιτικής αμφισβήτησης και του ίδιου.
Γιατί έχασε σημαντικούς δήμους ο Ερντογάν και γιατί αρχίζει η φθορά του;
Τούρκοι αναλυτές που γράφουν σε διεθνή ΜΜΕ ή σε διεθνή think tanks εντοπίζουν τις αιτίες στην οικονομία. Τα αποτελέσματα όμως της οικονομικής κρίσης που άρχισε να διαφαίνεται στην Τουρκία δεν είναι, ακόμη, τόσο εμφανή. Η οικονομική κρίση για να έχει εκλογικές επιπτώσεις πρέπει να είναι αρκετά έντονη και να έχει διάρκεια. Στην Τουρκία ούτε το ένα ούτε το άλλο έχουν ακόμη συνειδητοποιηθεί ώστε να προκαλέσουν πολιτική δυσαρέσκεια.
Παρά το γεγονός ότι μεγάλος αριθμός γκιουλενιστών και άλλων κοσμικών Τούρκων βρίσκονται στο εξωτερικό και δεν ψήφισαν στις εκλογές, το εκλογικό σώμα που εμπιστεύθηκε τον Ερντογάν αρχίζει και αντιδρά. Το ερώτημα είναι «γιατί;».
- Πρώτον, γιατί ο Ερντογάν βρίσκεται χρόνια στην εξουσία. Και η διαχείριση της εξουσίας και φθείρει και κουράζει το εκλογικό σώμα.
- Δεύτερον, αρχίζει και γίνεται συνείδηση ο αυταρχικός τρόπος διακυβέρνησης της χώρας. Ακαδημαϊκοί, δημοσιογράφοι, στρατιωτικοί και πολιτικοί του αντίπαλοι βρίσκονται στις φυλακές. Ακόμη και στην Ανατολία, όπου βρίσκονται τα προπύργιά του, εγγράφεται στο υποσυνείδητο της τουρκικής κοινής γνώμης μια αίσθηση ότι ο πρόεδρος το παράκανε.
- Τρίτον, όσο περνούν τα χρόνια και με την οικονομική πρόοδο που σημειώθηκε στην Τουρκία, η νέα γενιά έχει άλλες προσλαμβάνουσες από τον κόσμο. Τα πρότυπά της δεν είναι αυτά που θέλει να αναπαράγει ο Ερντογάν. Μπορεί η πλειοψηφία της τουρκικής κοινωνίας να είναι ισλαμική, αλλά οι κεντρόφυγες τάσεις στη νέα γενιά είναι ορατές. Θα το διαπιστώσετε αν συναντήσετε νεαρής ηλικίας Τούρκους.
- Τέταρτον, θα κούρασε και η επίμονη και μακροχρόνια ρητορική του μίσους από τον Τούρκο πρόεδρο. Ακόμη και το ισλαμικό του ακροατήριο έχει δει να φυλακίζονται γείτονές του και να διαλύονται οικογένειες.
Πώς θα αντιδράσει τώρα ο Ερντογάν;
Ο συμβολισμός της ήττας σε μεγάλες πόλεις είναι οδυνηρός για τον Τούρκο πρόεδρο. Θα απολαύσουμε απαξιωτικές δηλώσεις του είδους «γκιαούρ Ισμίρ» κτλ., όχι μόνο για τη Σμύρνη, αλλά και για την Κωνσταντινούπολη και την Άγκυρα. Στην κεντρική πολιτική προβολή του, όμως, το αποτέλεσμα δεν έχει επιπτώσεις επάνω του. Ο αριθμός των ψήφων προς το κόμμα του είναι ελάχιστα μικρότερος. Βεβαίως, είναι ανεβασμένο το ποσοστό της αξιωματικής αντιπολίτευσης και πολύ πεσμένο το ποσοστό των ακροδεξιών εθνικιστών συμμάχων του, των Γκρίζων Λύκων του Μεβλούτ Μπαχτσελί.
Έχουμε όμως αρκετά χρόνια μέχρι τις επόμενες βουλευτικές και προεδρικές εκλογές, και η πολιτική του φθορά μπορεί να είναι επικίνδυνη αν εμφανιστεί μια συνεχής και μεγάλη οικονομική κρίση, και κυρίως αν τα πολιτικά αποτελέσματα των κινήσεών του τα τελευταία χρόνια δεν αποδώσουν. Η εισβολή στη Συρία, οι σχέσεις με την Ελλάδα, το Κυπριακό σε όλες τις εκφάνσεις του, το Κουρδικό, οι τουρκομαερικανικές σχέσεις, οι τουρκορωσικές σχέσεις.
Ο Ερντογάν με την πολιτική του έχει κάνει τόσο δύσκολα τα πράγματα που μπορεί να γίνουν απειλητικά.
Στην οικονομική κρίση που αντιμετωπίζει σίγουρα έχουν βάλει το χεράκι τους οι Αμερικανοί. Ο Ερντογάν το αντιλαμβάνεται. Πώς θα αντιδράσει; Θα επιμείνει στη συμμαχία του με Ρωσία και Ιράν ή θα αρχίσει σιγά-σιγά να επιστρέφει στις Δυτικές αγκάλες;
Είναι μόνο θέμα Ερντογάν η επιστροφή, ή ο Τούρκος πρόεδρος βρίσκεται αιχμάλωτος ενός βαθέος κράτους με ευρασιατικό –και όχι Δυτικό– προσανατολισμό;
Πόσο εύκολη μπορεί να είναι μια επιστροφή στις Δυτικές αγκάλες; Τι θα γίνει με τους S-400, και κυρίως, τι θα γίνει με τις εξελίξεις και τις διευθετήσεις στη Συρία; Τι θα γίνει με το Κουρδικό; Θα εγκαταλείψουν οι ΗΠΑ εντελώς τους Κούρδους χάριν της επιστροφής του Ερντογάν, ή το Κουρδικό πήρε ένα δρόμο δίχως επιστροφή;
Η αναγκαιότητα σταδιακής δημιουργίας κουρδικού κράτους είναι αδήριτη και για τις ΗΠΑ, μετά την εκδήλωση νέου ενδιαφέροντος για την περιοχή και για το Ισραήλ. Ιδιαιτέρως, σε περίπτωση νίκης του Νετανιάχου στις ισραηλινές εκλογές, ο συνδυασμός Τραμπ-Νετανιάχου δεν θα είναι καθόλου ευνοϊκός για τον Ερντογάν.
Αλλά ακόμη και αν οι ΗΠΑ θελήσουν να ικανοποιήσουν την Τουρκία για την επιστροφή τους στις αγκάλες τους, θα αναλάβει ρόλο η δυσαρεστημένη Ρωσία στην περιοχή. Πώς θα αντιμετωπίσει τη ρωσική οργή ο Ερντογάν; Θα μπορέσει να κρατήσει ήρεμη τη Ρωσία και να επιστρέψει στο Δυτικό μαντρί; Με άλλα λόγια, θα του δώσει η Ρωσία άδεια επιστροφής στη Δύση; Γιατί να το κάνει;
Ο εύκολος παράγων στην περιοχή είναι η Κύπρος και η Ελλάδα. Ακόμη και τώρα, οι ΗΠΑ ασκούν πιέσεις στην Αθήνα και τη Λευκωσία να δώσουν λύσεις στα ζητήματα που μονομερώς εγείρει η Άγκυρα.
Αυτό είναι το θλιβερό αποτέλεσμα μιας πολιτικής που εδώ και χρόνια έχει εγκαταλείψει το ενδιαφέρον της για την ισχυρή αποτροπή. Προχθές ακόμη, παράγων που είναι σε θέση να γνωρίζει μου έλεγε πως υπήρξε ενδιαφέρον για την εξαγορά και επαναλειτουργία της ΕΛΒΟ από επιχειρηματίες, αλλά το υπουργείο Οικονομικών, στο οποίο ανήκει, δεν έδειξε ενδιαφέρον. Ο λόγος; Ισχυρή δύναμη της ΕΕ εκδήλωσε την αντίθεσή της διότι δεν την συνέφερε η παραγωγή των προϊόντων της Ελληνικής Βιομηχανίας.
Με τέτοιες λογικές και τέτοιους πολιτικούς η χώρα δεν πρόκειται να αποκτήσει σοβαρή υπόσταση. Και θα είναι, πάντα, ο εύκολος παράγων στην περιοχή.
Τι συμφέρει την Ελλάδα; Ένας Ερντογάν σε διαρκή σύγκρουση με τις ΗΠΑ και η επαναχάραξη της αμερικανικής πολιτικής στην περιοχή χωρίς την Τουρκία ως καταλυτικό παράγοντα. Διότι η Τουρκία ποτέ δεν θα επανέλθει στη Δύση χωρίς να διεκδικεί από την Ελλάδα.
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου