Του Ζαχαρία Μίχα
Μια εξόφθαλμα δυσμενής εξέλιξη για τις σχέσεις Ελλάδας και Ισραήλ αποτελεί η ακύρωση, την τελευταία κυριολεκτικά στιγμή, της μετάβασης του Ισραηλινού υπουργού Άμυνας, Μπένι Γκαντζ στην Ελλάδα, όπου μαζί με τον Έλληνα ομόλογό του, Νίκο Παναγιωτόπουλο, θα επιθεωρούσαν την πρόοδο των εργασιών στο υπό σύσταση Διεθνές Κέντρο Αεροπορικής Εκπαίδευσης στην Καλαμάτα, το οποίο έχει αναλάβει να υλοποιήσει έναντι μη ευκαταφρόνητου τιμήματος, ο ισραηλινός κολοσσός της αμυντικής βιομηχανίας, Elbit Systems.
Το χειρότερο στην όλη υπόθεση δεν είναι όμως μόνο αυτό. Παρότι δεν είναι η πρώτη φορά που η πλευρά των Ισραηλινών “συλλαμβάνεται” από την ελληνική με μια συμπεριφορά που θα μπορούσε να θεωρηθεί “διπλωματικώς επιλήψιμη”, αυτή τη φορά, ισραηλινές πηγές αναφέρουν ότι ο Γκαντζ θα μεταβεί στην Τουρκία όπου θα συναντήσει τον Τούρκο ομολόγό του Ακάρ.
Σε μια παρόμοια συνάντηση, ελέγχεται για το αν επρόκειτο για την ίδια, φέρεται να έχει προσκληθεί από Τούρκο ΥΠΑΜ και ο Έλληνας υπουργός Νίκος Παναγιωτόπουλος. Πληροφορίες αναφέρουν, ότι η -ορθή κατά τη γνώμη του υπογράφοντος- στάση του υπουργού, ήταν να αρνηθεί να μεταβεί, καθώς το κλίμα που έχει δημιουργηθεί ως συνέπεια της τουρκικής συμπεριφοράς, δεν αντιμετωπίζεται με επικοινωνιακού χαρακτήρα ενέργειες, χωρίς να έχει προηγηθεί διαφοροποίηση της συμπεριφοράς στο πεδίο…
Όπως προαναφέρθηκε, το πρόβλημα που καταγράφεται με τους Ισραηλινούς δεν είναι το πρώτο. Αιφνιδιαστικά και μάλιστα την τελευταία στιγμή είχε ακυρωθεί και η επίσκεψη του Έλληνα αρχηγού ΓΕΕΘΑ, στρατηγού Κωνσταντίνου Φλώρου στο Ισραήλ. Τότε υπήρξε αιτιολόγηση, η οποία είχε κριθεί από τον υπογράφοντα ως ανεπαρκής. Υποκειμενική ασφαλώς εκτίμηση όμως επιχειρήθηκε να στοιχειοθετηθεί, ώστε η άποψη αυτή να καταγραφεί.
Μια εξόφθαλμα δυσμενής εξέλιξη για τις σχέσεις Ελλάδας και Ισραήλ αποτελεί η ακύρωση, την τελευταία κυριολεκτικά στιγμή, της μετάβασης του Ισραηλινού υπουργού Άμυνας, Μπένι Γκαντζ στην Ελλάδα, όπου μαζί με τον Έλληνα ομόλογό του, Νίκο Παναγιωτόπουλο, θα επιθεωρούσαν την πρόοδο των εργασιών στο υπό σύσταση Διεθνές Κέντρο Αεροπορικής Εκπαίδευσης στην Καλαμάτα, το οποίο έχει αναλάβει να υλοποιήσει έναντι μη ευκαταφρόνητου τιμήματος, ο ισραηλινός κολοσσός της αμυντικής βιομηχανίας, Elbit Systems.
Το χειρότερο στην όλη υπόθεση δεν είναι όμως μόνο αυτό. Παρότι δεν είναι η πρώτη φορά που η πλευρά των Ισραηλινών “συλλαμβάνεται” από την ελληνική με μια συμπεριφορά που θα μπορούσε να θεωρηθεί “διπλωματικώς επιλήψιμη”, αυτή τη φορά, ισραηλινές πηγές αναφέρουν ότι ο Γκαντζ θα μεταβεί στην Τουρκία όπου θα συναντήσει τον Τούρκο ομολόγό του Ακάρ.
Σε μια παρόμοια συνάντηση, ελέγχεται για το αν επρόκειτο για την ίδια, φέρεται να έχει προσκληθεί από Τούρκο ΥΠΑΜ και ο Έλληνας υπουργός Νίκος Παναγιωτόπουλος. Πληροφορίες αναφέρουν, ότι η -ορθή κατά τη γνώμη του υπογράφοντος- στάση του υπουργού, ήταν να αρνηθεί να μεταβεί, καθώς το κλίμα που έχει δημιουργηθεί ως συνέπεια της τουρκικής συμπεριφοράς, δεν αντιμετωπίζεται με επικοινωνιακού χαρακτήρα ενέργειες, χωρίς να έχει προηγηθεί διαφοροποίηση της συμπεριφοράς στο πεδίο…
Όπως προαναφέρθηκε, το πρόβλημα που καταγράφεται με τους Ισραηλινούς δεν είναι το πρώτο. Αιφνιδιαστικά και μάλιστα την τελευταία στιγμή είχε ακυρωθεί και η επίσκεψη του Έλληνα αρχηγού ΓΕΕΘΑ, στρατηγού Κωνσταντίνου Φλώρου στο Ισραήλ. Τότε υπήρξε αιτιολόγηση, η οποία είχε κριθεί από τον υπογράφοντα ως ανεπαρκής. Υποκειμενική ασφαλώς εκτίμηση όμως επιχειρήθηκε να στοιχειοθετηθεί, ώστε η άποψη αυτή να καταγραφεί.
Στο νέο επεισόδιο του σίριαλ που κινδυνεύουν να εξελιχθούν οι διμερείς σχέσεις Ελλάδας-Ισραήλ, αιτιολόγηση από ισραηλινής πλευράς δεν υπάρχει, παρότι η εξέλιξη πλήττει, επικοινωνιακά τουλάχιστον, κορυφαία εταιρία της ισραηλινής αμυντικής βιομηχανίας. Κι όλα αυτά σε μια περίοδο που βρίσκεται σε εξέλιξη ο επανεξοπλισμός της Ελλάδας και εκκρεμούν δυνητικά μια σειρά από σημαντικά συμβόλαια που θα μπορούσαν προσεχώς να υπογραφούν.
Υπενθυμίζεται επιπροσθέτως, ότι στην τελευταία πολυεθνική άσκηση «Ηνίοχος», η ισραηλινή συμμετοχή μπορεί να ήταν εντυπωσιακή, όμως στην ημέρα διακεκριμένων επισκεπτών (VIP Day), όμως, ήταν απόντες. Τα ισραηλινά αεροσκάφη είχαν αποχωρήσει μια ημέρα νωρίτερα, οπότε δεν έλαβαν μέρος και στην καθιερωμένη συμβολική υπέρπτηση των συμμετεχόντων αεροσκαφών πάνω από τον ιερό βράχο της Ακρόπολης.
Δικαιολογία είχε προβληθεί από ισραηλινής πλευράς, η οποία και είχε γίνει αποδεκτή ευγενικά από την Ελλάδα. Στην ανάλυση της ακύρωσης της επίσκεψης του Α/ΓΕΕΘΑ σε συνδυασμό με όσα έγιναν στη στρατιωτική άσκηση, ο υπογράφων είχε ασκήσει κριτική και στην ελληνική πλευρά, έχοντας εκτιμήσει τα ακόλουθα:
«Ενώ όμως η διμερής συνεργασία Ελλάδας-Ισραήλ στον στρατιωτικό τομέα δείχνει ισχυρή για λόγους κοινού συμφέροντος, στο διπλωματικό επίπεδο προκύπτει από τα γεγονότα το συμπέρασμα ότι η Τουρκία έχει μεγαλύτερη βαρύτητα σε σχέση με την Ελλάδα στα μάτια των Ισραηλινών. Αυτό δεν είναι ανεξήγητο, αφού και η ελληνική συμπεριφορά έχει βοηθήσει στην εδραίωση αυτής της αξιολόγησης.
»Είναι στο χέρι της Αθήνας να κατανοήσει την κατάσταση ορθά και να λάβει τα απαραίτητα μέτρα που σταδιακά θα αποδομήσουν αυτή την εικόνα, οικοδομώντας μια καινούργια, πολύ πιο κοντά στην πραγματικότητα των διεθνών σχέσεων. Ως πρώτο βήμα, καλό θα ήταν να πραγματοποιηθεί, μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, μια καθαρή συζήτηση μεταξύ των δυο πλευρών όχι μόνο για το συγκεκριμένο θέμα, αλλά και ευρύτερα για το βάθος και την ευστάθεια των διμερών σχέσεων.»
Προφανώς, η ελληνική διπλωματία οφείλει να θέσει με ευθύτητα το ζήτημα στους Ισραηλινούς και να προσαρμόσει αναλόγως τη στάση της. Ποιες είναι οι εξελίξεις που θα μπορούσαν να συνδέονται με την άκομψη ακύρωση της επίσκεψης Γκαντζ στην Ελλάδα; Ρόλο μπορεί να έχει παίξει η εσωτερική πολιτική κατάσταση στο Ισραήλ. Η χώρα βαδίζει προς εκλογές, ενώ η στάση της κυβέρνησης Γιαΐρ Λάπιντ και Μπένι Γκαντζ, είναι διαφορετική από εκείνη της κυβέρνησης του Μπενιαμίν Νετανιάχου, η ολική επαναφορά του οποίου δεν αποκλείεται με βάση τις δημοσκοπήσεις.
Η δεύτερη εξέλιξη αφορά την με αμερικανική μεσολάβηση (Άμος Χόκσταϊν) εξεύρεση λύσης στο πρόβλημα της χάραξης των θαλασσίων συνόρων ανάμεσα στο Ισραήλ και τον Λίβανο. Υπενθυμίζεται, ότι στη συγκεκριμένη περιοχή υπάρχουν κάποια σημαντικά κοιτάσματα υδρογονανθράκων, στην αξιοποίηση των οποίων εμπλέκεται και η ελληνική εταιρία ENERGEAN.
Ωστόσο, εάν κανείς διαβάσει το νέο δόγμα της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ που δόθηκε στη δημοσιότητα πριν από μία περίπου εβδομάδα, αναφέρεται ξεκάθαρα ότι η Ουάσιγκτον θα παρέμβει ενεργά για την αποκλιμάκωση κρίσεων και εντάσεων σε κρίσιμα γεωπολιτικά σταυροδρόμια. Ένα από αυτό είναι της ανατολικής Μεσογείου και αφορά σαφώς και τα ελληνοτουρκικά.
Δεν είναι δε, λίγοι οι αναλυτές που εκτίμησαν, ότι το παράδειγμα της επιτυχούς διαμεσολάβησης ανάμεσα στο Ισραήλ και τον Λίβανο, οι ΗΠΑ θα επιχειρήσουν να το εφαρμόσουν και ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία. Επισημάνθηκε βέβαια από αρκετούς ότι πρόκειται για δυο εντελώς διαφορετικά προβλήματα, καθώς στην πρώτη περίπτωση υπάρχει μια διαφιλονικούμενη θαλάσσια ζώνη, βρέθηκε ένας τρόπος να τη μοιράσουν και λύθηκε επιτυχώς το πρόβλημα.
Μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, υφίσταται το θεμελιώδες πρόβλημα της άρνησης της Άγκυρας να υπαχθεί στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας. Αυτό οδήγησε στη σύναψη των δύο παρανόμων Μνημονίων με τη Λιβύη, παρότι σφετερίζονται το δικαίωμα των νήσων να έχουν θαλάσσιες ζώνες (ΑΟΖ), όπως ρητώς αναφέρεται στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας. Εν ολίγοις, η Τουρκία ζητά από την Ελλάδα να καταστεί συνδιαχειριστής -εάν δεν τις αρπάξει κιόλας- θαλασσίων εκτάσεων και κυριαρχικών δικαιωμάτων που αυτές συνεπάγονται!
Μπορεί οι ΗΠΑ να ξεκαθάρισαν ακόμα και στο επίπεδο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ότι οι τουρκικές ενέργειες είναι παράνομες, μένει όμως να αποδειχθεί πως νομίζει η Ουάσιγκτον ότι τέτοιες θέσεις – τετελεσμένα, μπορούν να οδηγήσουν σε έναν διάλογο ανάμεσα σε φυσιολογικές χώρες του διεθνούς συστήματος, εάν υποτεθεί ότι όντως επιθυμούν να παρέμβουν.
Το Ισραήλ που παγίως αποφεύγει να ανοίγει μέτωπα όπου είναι δυνατόν, θα μπορούσε να επιχειρεί μια έμμεση παρέμβαση στα ελληνοτουρκικά με στόχο να πέσουν οι τόνοι στην ανατολική Μεσόγειο. Είναι λογικό, όταν μεσολαβείς, να επιθυμείς να τηρείς ίσες αποστάσεις ανάμεσα στους εμπλεκόμενους. Όμως, ακόμα κι αν ισχύει αυτή η παρατήρηση, ο χειρισμός της υπόθεσης από ισραηλινής πλευράς συνιστά προσβολή προς την Αθήνα, θέτοντας σε κίνδυνο τις βάσεις της στρατηγικής συνεννόησης ανάμεσα στις δυο χώρες. Είναι σαφές ότι πρέπει να δοθούν διευκρινίσεις.
Υπενθυμίζεται επιπροσθέτως, ότι στην τελευταία πολυεθνική άσκηση «Ηνίοχος», η ισραηλινή συμμετοχή μπορεί να ήταν εντυπωσιακή, όμως στην ημέρα διακεκριμένων επισκεπτών (VIP Day), όμως, ήταν απόντες. Τα ισραηλινά αεροσκάφη είχαν αποχωρήσει μια ημέρα νωρίτερα, οπότε δεν έλαβαν μέρος και στην καθιερωμένη συμβολική υπέρπτηση των συμμετεχόντων αεροσκαφών πάνω από τον ιερό βράχο της Ακρόπολης.
Δικαιολογία είχε προβληθεί από ισραηλινής πλευράς, η οποία και είχε γίνει αποδεκτή ευγενικά από την Ελλάδα. Στην ανάλυση της ακύρωσης της επίσκεψης του Α/ΓΕΕΘΑ σε συνδυασμό με όσα έγιναν στη στρατιωτική άσκηση, ο υπογράφων είχε ασκήσει κριτική και στην ελληνική πλευρά, έχοντας εκτιμήσει τα ακόλουθα:
«Ενώ όμως η διμερής συνεργασία Ελλάδας-Ισραήλ στον στρατιωτικό τομέα δείχνει ισχυρή για λόγους κοινού συμφέροντος, στο διπλωματικό επίπεδο προκύπτει από τα γεγονότα το συμπέρασμα ότι η Τουρκία έχει μεγαλύτερη βαρύτητα σε σχέση με την Ελλάδα στα μάτια των Ισραηλινών. Αυτό δεν είναι ανεξήγητο, αφού και η ελληνική συμπεριφορά έχει βοηθήσει στην εδραίωση αυτής της αξιολόγησης.
»Είναι στο χέρι της Αθήνας να κατανοήσει την κατάσταση ορθά και να λάβει τα απαραίτητα μέτρα που σταδιακά θα αποδομήσουν αυτή την εικόνα, οικοδομώντας μια καινούργια, πολύ πιο κοντά στην πραγματικότητα των διεθνών σχέσεων. Ως πρώτο βήμα, καλό θα ήταν να πραγματοποιηθεί, μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, μια καθαρή συζήτηση μεταξύ των δυο πλευρών όχι μόνο για το συγκεκριμένο θέμα, αλλά και ευρύτερα για το βάθος και την ευστάθεια των διμερών σχέσεων.»
Προφανώς, η ελληνική διπλωματία οφείλει να θέσει με ευθύτητα το ζήτημα στους Ισραηλινούς και να προσαρμόσει αναλόγως τη στάση της. Ποιες είναι οι εξελίξεις που θα μπορούσαν να συνδέονται με την άκομψη ακύρωση της επίσκεψης Γκαντζ στην Ελλάδα; Ρόλο μπορεί να έχει παίξει η εσωτερική πολιτική κατάσταση στο Ισραήλ. Η χώρα βαδίζει προς εκλογές, ενώ η στάση της κυβέρνησης Γιαΐρ Λάπιντ και Μπένι Γκαντζ, είναι διαφορετική από εκείνη της κυβέρνησης του Μπενιαμίν Νετανιάχου, η ολική επαναφορά του οποίου δεν αποκλείεται με βάση τις δημοσκοπήσεις.
Η δεύτερη εξέλιξη αφορά την με αμερικανική μεσολάβηση (Άμος Χόκσταϊν) εξεύρεση λύσης στο πρόβλημα της χάραξης των θαλασσίων συνόρων ανάμεσα στο Ισραήλ και τον Λίβανο. Υπενθυμίζεται, ότι στη συγκεκριμένη περιοχή υπάρχουν κάποια σημαντικά κοιτάσματα υδρογονανθράκων, στην αξιοποίηση των οποίων εμπλέκεται και η ελληνική εταιρία ENERGEAN.
Ωστόσο, εάν κανείς διαβάσει το νέο δόγμα της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ που δόθηκε στη δημοσιότητα πριν από μία περίπου εβδομάδα, αναφέρεται ξεκάθαρα ότι η Ουάσιγκτον θα παρέμβει ενεργά για την αποκλιμάκωση κρίσεων και εντάσεων σε κρίσιμα γεωπολιτικά σταυροδρόμια. Ένα από αυτό είναι της ανατολικής Μεσογείου και αφορά σαφώς και τα ελληνοτουρκικά.
Δεν είναι δε, λίγοι οι αναλυτές που εκτίμησαν, ότι το παράδειγμα της επιτυχούς διαμεσολάβησης ανάμεσα στο Ισραήλ και τον Λίβανο, οι ΗΠΑ θα επιχειρήσουν να το εφαρμόσουν και ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία. Επισημάνθηκε βέβαια από αρκετούς ότι πρόκειται για δυο εντελώς διαφορετικά προβλήματα, καθώς στην πρώτη περίπτωση υπάρχει μια διαφιλονικούμενη θαλάσσια ζώνη, βρέθηκε ένας τρόπος να τη μοιράσουν και λύθηκε επιτυχώς το πρόβλημα.
Μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, υφίσταται το θεμελιώδες πρόβλημα της άρνησης της Άγκυρας να υπαχθεί στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας. Αυτό οδήγησε στη σύναψη των δύο παρανόμων Μνημονίων με τη Λιβύη, παρότι σφετερίζονται το δικαίωμα των νήσων να έχουν θαλάσσιες ζώνες (ΑΟΖ), όπως ρητώς αναφέρεται στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας. Εν ολίγοις, η Τουρκία ζητά από την Ελλάδα να καταστεί συνδιαχειριστής -εάν δεν τις αρπάξει κιόλας- θαλασσίων εκτάσεων και κυριαρχικών δικαιωμάτων που αυτές συνεπάγονται!
Μπορεί οι ΗΠΑ να ξεκαθάρισαν ακόμα και στο επίπεδο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ότι οι τουρκικές ενέργειες είναι παράνομες, μένει όμως να αποδειχθεί πως νομίζει η Ουάσιγκτον ότι τέτοιες θέσεις – τετελεσμένα, μπορούν να οδηγήσουν σε έναν διάλογο ανάμεσα σε φυσιολογικές χώρες του διεθνούς συστήματος, εάν υποτεθεί ότι όντως επιθυμούν να παρέμβουν.
Το Ισραήλ που παγίως αποφεύγει να ανοίγει μέτωπα όπου είναι δυνατόν, θα μπορούσε να επιχειρεί μια έμμεση παρέμβαση στα ελληνοτουρκικά με στόχο να πέσουν οι τόνοι στην ανατολική Μεσόγειο. Είναι λογικό, όταν μεσολαβείς, να επιθυμείς να τηρείς ίσες αποστάσεις ανάμεσα στους εμπλεκόμενους. Όμως, ακόμα κι αν ισχύει αυτή η παρατήρηση, ο χειρισμός της υπόθεσης από ισραηλινής πλευράς συνιστά προσβολή προς την Αθήνα, θέτοντας σε κίνδυνο τις βάσεις της στρατηγικής συνεννόησης ανάμεσα στις δυο χώρες. Είναι σαφές ότι πρέπει να δοθούν διευκρινίσεις.
Δημοσίευση σχολίου