Ο Έρντογαν τόνισε πως στην Τουρκία λειτουργούν ιδιωτικά γερμανικά σχολεία, ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη σχέδια ίδρυσης τουρκογερμανικού πανεπιστημίου στην Πόλη. «Γιατί να μη λειτουργήσουν τουρκικά κολλέγια και στη Γερμανία;» δήλωσε ο Έρντογαν, διατυπώνοντας υπό τη μορφή ερωτήματος ένα σαφές αίτημα προς τη γερμανική πλευρά. Πρόσθεσε μάλιστα πως «Πρέπει κανείς να μαθαίνει πρώτα τη μητρική του γλώσσα, δηλαδή εν προκειμένω την τουρκική».
Η απάντηση της Μέρκελ στο αίτημα του Έρντογαν δεν άργησε να έλθει δια του γερμανικού τύπου. «Δεν υιοθετώ την άποψη του Τούρκου πρωθυπουργού» δήλωσε η Γερμανίδα καγκελάριος, που δήλωσε αντίθετη «επί της αρχής» με το αίτημα. «Τα τουρκικής καταγωγής παιδιά πρέπει να εκπαιδεύονται σε γερμανικά σχολεία» τόνισε.
Πέραν της Μέρκελ, επιφυλάξεις εξέφρασε και ο βουλευτής της ομοσπονδιακής βουλής Σερκάν Τορέν. «Αμφιβάλλω εάν η πρόταση εξυπηρετεί τα συμφέροντα των Τούρκων της Γερμανίας» είπε, προσθέτοντας πως κατά τη γνώμη του πρέπει να ληφθούν μέτρα ώστε να μπορούν τα παιδιά των τουρκόφωνων οικογενειών να διδάσκονται νωρίτερα τη γερμανική, σε προσχολική ηλικία. Άλλοι Τούρκοι βουλευτές στη Γερμανία εκτίμησαν πως η λειτουργία τουρκικών σχολείων δεν πρόκειται να επιλύσει, αλλά να εντείνει, τα προβλήματα αφομοίωσης των παιδιών των Τούρκων μεταναστών.
Στη Γερμανία, το βασικό πρόβλημα των παιδιών των Τούρκων μεταναστών δεν είναι πως δε γνωρίζουν επαρκώς την τουρκική, αλλά πως η γνώση τους της γερμανικής ειναι ατελής, γεγονός που – μεταξύ πολλών άλλων παραγόντων – δυσκολεύει την αφομοίωσή τους ως ισότιμων μελών της γερμανικής κοινωνίας. Το βασικό πρόβλημα της κοινότητας είναι ένα πρόβλημα αφομοίωσης και ισότητας ευκαιριών. Για το λόγο αυτό και ο πρόεδρος της Τουρκικής Κοινότητας Γερμανίας Κενάν Κολάτ δήλωνε πως «εάν ο Έρντογαν εννοούσε πως στα νέα σχολεία θα παρείχετο εκπαίδευση μόνο στην τουρκική, το αίτημα αποτελεί μεγάλο λάθος».
Πέραν της Μέρκελ, ωστόσο, το αίτημα του Έρντογαν του κόστισε τα πυρά της φιλελεύθερης διανόησης της Τουρκίας, κυρίως εξαιτίας της αναφοράς του στην ανάγκη εκμάθησης της τουρκικής γλώσσας. Δεδομένου ότι η Τουρκία δεν αναγνωρίζει παρόμοιο δικαίωμα «εκπαίδευσης στη μητρική» στα δεκαπέντε με είκοσι εκατομμύρια κουρδικού πληθυσμού, η δήλωση του Έρντογαν θεωρήθηκε απλά ένδειξη θράσους και κακής πίστης. Η «εκπαίδευση στη μητρική γλώσσα» αποτελεί πάγιο αίτημα των Κούρδων της Τουρκίας. Ωστόσο, το ζήτημα, όπως επισημαίνουν φιλελεύθεροι διανοητές, «εξετάζεται πάντα στα πλαίσια της επίσημης κρατικής ιδεολογίας». Κατά την πρώτη θητεία της κυβέρνησης Έρντογαν, επιτράπηκε η λειτουργία ιδιωτικών σχολών για την εκμάθηση της κουρδικής, ενώ τονίσθηκε για άλλη μία φορά η απαγόρευση παροχής παιδείας σε οποιαδήποτε άλλη γλώσσα «πέραν της επίσημης γλώσσας του κράτους». Δεδομένου όμως ότι ο πληθυσμός των Κούρδων απαρτίζει τις εισοδηματικά χαμηλότερες τάξεις, τα ιδιωτικά γλωσσικά κέντρα που η κυβέρνηση επέτρεψε να ανοίξουν δεν πέτυχαν.
Μόνο εκείνες από τις θρησκευτικές μειονότητες της Τουρκίας που καλύπτονται από τη Συνθήκη της Λωζάννης, Έλληνες, Αρμένιοι και Εβραίοι, έχουν δικαίωμα να διατηρούν ειδικά σχολεία, όπου οι μαθητές διδάσκονται τα θετικά μαθήματα στη μητρική τους. Ωστόσο, οι κοινωνικές επιστήμες και δη η ιστορία διδάσκονται στην τουρκική και από Τούρκους δασκάλους, ώστε να εναλάσσονται στους μαθητές οι επίσημες θέσεις και κατήχηση του κράτους. Το γεγονός είναι ιδιαίτερα προβληματικό στους Αρμενίους, καθώς ο τρόπος που διδάσκονται τα περί Γενοκτονίας έρχεται σε ευθεία αντίθεση με όσα διδάσκονται στο σπίτι.
Ο ίδιος ο Έρντογαν είχε δηλώσει πως «εάν παραχωρήσουμε το δικαίωμα εκπαίδευσης στους Κούρδους, τότε θα το απαιτήσουν και οι Τσερκέζοι, και οι Λαζοί, και οι Γεωργιανοί». Απηχούσε έτσι τη θέση πως, σε μία χώρα όπου συνυπάρχουν τόσες μητρικές γλώσσες, η εκπαίδευση πρέπει να παρέχεται μόνο στην επίσημη γλώσσα του κράτους. Το αναμάσημα αυτό από τον Έρντογαν των θέσεων του τουρκικού εθνικισμού του είχε στοιχήσει πολλές επικρίσεις από το φιλελεύθερο χώρο.
Μόνη η διατύπωση του αιτήματος για «εκπαίδευση στη μητρική» στη Τουρκία μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για τον αιτούντα. Έτσι, φοιτητές του Πανεπιστημίου της Πόλης που ζήτησαν την παροχή «εκπαίδευσης στη μητρική» (Κουρδική) διεγράφησαν από τις σχετικές σχολές, ενώ ποινές ακόμη και φυλάκισης έχουν επιβληθεί για παρόμοια αιτήματα στις κουρδικές επαρχίες. Σε μία μάλιστα περίπτωση, στο πανεπιστήμιο του Ντιγιάρμπακιρ, επεβλήθη σε 24 φοιτητές ποινή φυλάκισης από μισού έως ενός έτους, εξαιτίας δημόσιας και επίμονης διεκδίκησης της εκπαίδευσης στην Κουρδική.
Αλλά ο περιορισμός της χρήσης της κουρδικής στην Τουρκία είναι πολύ ευρύτερος. Μόλις πριν λίγα χρόνια επετράπη η μετάδοση προγραμμάτων στην Κουρδική από την κρατική τηλεόραση, ενώ πριν λίγες ημέρες καταρτίσθηκε σχέδιο νόμου προς συζήτηση στην Εθνοσυνέλευση, το οποίο θα επιτρέψει τη χρήση της Κουρδικής σε προεκλογικές εκστρατείες, τόσο σε ομιλίες όσο και σε κομματικά φυλλάδια. Ωστόσο, η επίσημη νοοτροπία καλά κρατεί: την περασμένη εβδομάδα επεβλήθη στη γνωστή Κούρδισσα τραγουδίστρια Ροζντά ποινή φυλάκισης 20 ετών επειδή τραγούδησε ένα κουρδικό άσμα κατά τη διάρκεια φεστιβάλ στο Ντιγιάρμπακιρ. Η Ροζντά κατηγορήθηκε ότι προπαγανδίζει υπέρ του ΡΚΚ, και απόδειξη γι΄αυτό θεωρήθηκε το γεγονός ότι παριστάμενοι στο ακροατήριο είχαν πόστερ του Αμπντουλλάχ Όζαλαν. Ο Μεχμέτ Αλτάν, αρχισυντάκτης της εφημερίδας Ταράφ που αποτελεί το όργανο έκφρασης της φιλελεύθερης διανόησης, αρπάχθηκε από τα λεγόμενα του Έρντογαν ότι «πρέπει κανείς πρώτα να διδάσκεται τη μητρική του». Υποστηρίζοντας πως το αίτημα του Τούρκου πρωθυπουργού έχει σημασία, τόνισε πως «σκαλώνει» στο γεγονός ότι στην ίδια την Τουρκία δεν αναγνωρίζεται σχετική ελευθερία στους ίδιους τους πολίτες της, που επιθυμούν την παροχή της βασικής παιδείας στην κουρδική. Ο Αλτάν σημειώνει πως παρόμοιο δικαίωμα των γλωσσικών μειονοτήτων δε συμπεριελήφθη στο πακέτο των συνταγματικών αναθεωρήσεων της κυβέρνησης. Ο Αλτάν και πολλοί άλλοι φιλελεύθεροι τόνισαν την ανακολουθία του να ζητάς ένα δικαίωμα για τους υπηκόους σου στο εξωτερικό ενώ αρνείσαι να τους το παράσχεις στην ίδια τους τη χώρα.
«Ζητούμε για τους δικούς μας ότι αρνούμαστε να παράσχουμε σε άλλους, ακριβώς επειδή δεν τους βλέπουμε ως δικούς μας» διαμαρτυρείται ο Αλτάν, που πιστεύει πως η άρνηση της παροχής εκπαίδευσης στην κουρδική αποτελεί άλλη μία έκφανση της άρνησης της ταυτότητας των Κούρδων από το κράτος, άρνησης που βρίσκεται στην καρδιά του κουρδικού προβλήματος. «Γιατί δεν αναγνωρίζεις στους Κούρδους πολίτες σου ό,τι ζητάς για τους δικούς σου πολίτες στη Γερμανία;» απευθύνει ένα κατηγορώ στον πρωθυπουργό.
Δημοσίευση σχολίου