Η συζήτηση γύρω από μια ενδεχόμενη Ισραηλινο-Παλαιστινιακή Ομοσπονδία* — ένα υβριδικό σχήμα με δύο κράτη, δύο λαούς και κάποιο ισχυρό επίπεδο κοινής διακυβέρνησης — αναδύεται όλο και συχνότερα στη διεθνή δημόσια σφαίρα. Αν και δεν αποτελεί επίσημη πρόταση καμίας κυβέρνησης, η ιδέα κερδίζει έδαφος ως εναλλακτική στο φθαρμένο μοντέλο της «λύσης δύο κρατών», το οποίο πολλοί πλέον θεωρούν πολιτικά ανεφάρμοστο.
Στον αμερικανικό και ισραηλινό Τύπο η συζήτηση ξεκίνησε ως θεωρητική άσκηση, αλλά σταδιακά πήρε τη μορφή σοβαρής αναλυτικής προσέγγισης. Στην Ευρώπη, διανοούμενοι, ΜΚΟ και think tanks εξετάζουν πλέον ανοικτά το ενδεχόμενο συνομοσπονδιακής διευθέτησης, ενώ οι επίσημοι θεσμοί της ΕΕ διατηρούν ακόμη τον κανόνα: «δύο κράτη, βάσει των συνόρων του 1967».
Παρά τις διαφορές, ένα κοινό συμπέρασμα αναδεικνύεται: η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του Όσλο* έχει αποτύχει να παράξει πολιτική λύση και η διεθνής κοινότητα αναζητά νέα μοντέλα θεσμικής οργάνωσης.
Τι γράφεται στον αμερικανικό Τύπο: “Το status quo είναι μη βιώσιμο”
Στις New York Times, Washington Post και στα μεγάλα αμερικανικά think tanks καταγράφεται μια σταδιακή μετατόπιση: το αφήγημα της λύσης δύο κρατών αντιμετωπίζεται περισσότερο ως διπλωματική φόρμουλα παρά ως ρεαλιστική προοπτική. Με την επέκταση των εποικισμών, τη ρευστότητα της Παλαιστινιακής Αρχής και τον κατακερματισμό των παλαιστινιακών εδαφών, πολλοί αναλυτές θεωρούν ότι “η γεωγραφία πλέον δεν επιτρέπει καθαρή διαίρεση”.
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, η ιδέα μιας ομοσπονδιακής δομής — όπου οι δύο πλευρές θα διαθέτουν κρατική υπόσταση αλλά κοινή αγορά, κοινές υποδομές και πλαίσιο ασφάλειας, υπό κυρίαρχη κυβέρνηση — παρουσιάζεται ως ρεαλιστικότερο σενάριο από την κλασική λύση τωνν δύο κρατών.
Τα αμερικανικά επιχειρήματα εστιάζουν:
στη δημογραφική πραγματικότητα: Εβραίοι και Άραβες ζουν ήδη σε έναν σύνθετο, αλληλοεξαρτώμενο χώρο·στα μοντέλα συγκυριαρχίας (Βέλγιο, Βοσνία, προτασεις για την Κύπρο) που προσφέρουν παραδείγματα προς μελέτη·
στο ζήτημα της ασφάλειας, που παραμένει ο σκληρός πυρήνας της συζήτησης: ποιος ελέγχει τα σύνορα, την τρομοκρατική απειλή, τις κρίσεις.
Η ιδέα δεν προωθείται ως «λύση ειρήνης», αλλά ως ενδιάμεσο μοντέλο πολιτικής διαχείρισης ενός χώρου που δεν μπορεί πλέον να διαχωριστεί με σαφήνεια.
Πώς το συζητά ο ισραηλινός Τύπος: μεταξύ φόβου και αναγκαιότητας
Η ισραηλινή δημόσια συζήτηση είναι πιο πολωμένη.
Το Προοδευτικό ρεύμα: Η Haaretz και οι προοδευτικοί αναλυτές θεωρούν την ομοσπονδία ίσως τη μόνη εναλλακτική για να αποφευχθεί η διεθνής απομόνωση του Ισραήλ και η διολίσθηση σε ένα μοντέλο «μόνιμης κατοχής». Προβάλλεται έντονα η πρωτοβουλία “A Land for All”, Ισραηλινών και Παλαιστινίων, που προτείνει:
δύο κράτη, μία ομοσπονδία, ελεύθερη μετακίνηση μεταξύ τους, κοινό καθεστώς στην Ιερουσαλήμ, θεσμικές εγγυήσεις ασφάλειας, αναγνώριση δικαιωμάτων προσφύγων.
Το Συντηρητικό ρεύμα. Στο Jerusalem Post και σε δεξιές εφημερίδες, η ομοσπονδία αντιμετωπίζεται ως: ουτοπία που «θα ακυρώσει τα σύνορα», μοντέλο που ενδέχεται να επιτρέψει τρομοκρατικές υποδομές εντός του ισραηλινού χώρου, απειλή για τον εθνικό χαρακτήρα του κράτους.
Παρά τις αντιδράσεις, μια νέα γενιά διπλωματών, στρατιωτικών και ειδικών ασφαλείας βλέπει την ομοσπονδία ως αναγκαστική προσαρμογή: “Αν δεν γίνει, το Ισραήλ οδηγείται σε ένα ενιαίο κράτος με δύο έθνη — και πλήρη διεθνή σύγκρουση.”
Η ευρωπαϊκή συζήτηση: ανάμεσα στην επίσημη γραμμή και τις νέες ιδέες
Η ΕΕ ως θεσμός δεν έχει μετακινηθεί από τη λύση δύο κρατών. Οι επίσημες θέσεις, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και η Κομισιόν επαναλαμβάνουν πως στόχος είναι «δύο κράτη στη βάση των συνόρων του 1967». Ωστόσο, η ευρωπαϊκή δημόσια σφαίρα βρίσκεται σε διαφορετική καμπύλη.
1. Think tanks και διανοούμενοι: προς μοντέλο confederation.
Γαλλικά, γερμανικά και βρετανικά ιδρύματα πολιτικής ανάλυσης αρχίζουν να επεξεργάζονται ολοκληρωμένα σενάρια συνομοσπονδίας*, αλλά όχι ομοσπονδίας. Δύο κράτη με:
κοινή οικονομική ζώνη,
κοινά δίκτυα ενέργειας/υποδομών,
κοινή θεσμική επιτροπή ασφάλειας.
Το αφήγημα της “μία πατρίδα — δύο κράτη” κερδίζει υποστηρικτές, ιδίως μετά τη δημοσίευση άρθρων γνώμης σε μεγάλες ευρωπαϊκές εφημερίδες.
2. ΜΚΟ και κοινωνία πολιτών: πίεση για νέες προσεγγίσεις
Οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ευρωπαϊκές συλλογικότητες επισημαίνουν ότι η κλασική διπλωματία έχει αποτύχει και ζητούν:
επανεξέταση της ευρωπαϊκής σχέσης με το Ισραήλ, δικλείδες λογοδοσίας, επένδυση σε νέες πολιτικές λύσεις, μεταξύ των οποίων και η συνομοσπονδία.
3. Εθνικές κυβερνήσεις: προσεκτική ουδετερότητα
Κανένα κράτος-μέλος δτης ΕΕ δεν έχει υιοθετήσει επίσημα την ομοσπονδία ως σενάριο.
Κυριαρχεί η πεποίθηση ότι χωρίς ισχυρή ισραηλινή και παλαιστινιακή βούληση, η Ευρώπη δεν μπορεί να προωθήσει νέο μοντέλο.
Πού συγκλίνουν οι τρεις συζητήσεις (ΗΠΑ–Ισραήλ–ΕΕ)
1. Η λύση δύο κρατών θεωρείται — είτε ήπια είτε σαφώς — παγωμένη. Η γεωγραφία, οι εποικισμοί και η πολιτική διάλυση καθιστούν το μοντέλο δύσκολα εφαρμόσιμο.
2. Η ομοσπονδία δεν είναι ώριμη πολιτική πρόταση αλλά “εργαλείο σκέψης”. Δεν αποτελεί επίσημη διπλωματική πρωτοβουλία, αλλά αναδύεται ως νέο πλαίσιο θεωρητικής μελέτης.
3. Η ασφάλεια είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο. Κοινός φόβος: ποιος θα εγγυηθεί τη σταθερότητα σε ένα διπλό κράτος με κοινά σύνορα και ελεύθερη μετακίνηση.
4. Η δημογραφία πιέζει για αναζήτηση νέων μοντέλων. Με την ισραηλινή και παλαιστινιακή παρουσία να αλληλοδιεισδύουν, η διεθνής κοινότητα προσεγγίζει πλέον την περιοχή ως ενιαίο χώρο.
Συμπέρασμα: ένα σενάριο που αντικατοπτρίζει το αδιέξοδο του σήμερα
Η ιδέα μιας Ισραηλινο-Παλαιστινιακής Ομοσπονδίας (για άλλους, Συνομοσπονδίας) δεν είναι έτοιμη να μετατραπεί σε πολιτική πραγματικότητα. Δεν υπάρχει συναίνεση εντός Ισραήλ, δεν υπάρχει ενιαία παλαιστινιακή αρχή, και η διεθνής κοινότητα δεν έχει διαμορφώσει ενιαία γραμμή.
Ωστόσο, το γεγονός ότι η συζήτηση έχει περάσει από τα πανεπιστημιακά σε διεθνή μέσα ενημέρωσης, ευρωπαϊκά think tanks, ισραηλινές οργανώσεις και αμερικανικά άρθρα γνώμης σηματοδοτεί μια ουσιαστική αλλαγή:
Η διεθνής σκέψη για το Παλαιστινιακό απομακρύνεται από την απλή διχοτόμηση και εξετάζει για πρώτη φορά σε δεκαετίες ένα μοντέλο συνύπαρξης, όχι απλώς διαχωρισμού.
πηγή
Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του Ellada simera.
Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του Ellada simera.
Δημοσίευση σχολίου