Η ειρωνεία της ιστορίας ήταν το ραντεβού στη σύνοδο κορυφής της ΕΕ στις 24 και 25 Μαρτίου. Αυτή η σύνοδος έπρεπε να θέσει τέλος στη δυσπιστία προς το δημόσιο χρέος των ευάλωτων χώρων της ζώνης του ευρώ. Την ίδια στιγμή, ωστόσο έπεσε η πορτογαλική κυβέρνηση μετά την απόρριψη του τέταρτου σχεδίου λιτότητας από το Κοινοβούλιο. Ετοιμάζονται εκλογές τη στιγμή που το κράτος θα πρέπει να αναχρηματοδοτήσει 7 δισ. ευρώ χρεών μέχρι το τέλος του Ιουνίου και αρνήθηκε τη βοήθεια του ΔΝΤ και της ΕΕ.
Παρά το πικρό ποτήρι που σερβίρεται στους πολίτες της, το δημοσιονομικό έλλειμμα της Πορτογαλίας έχει ξεφύγει το 2010 και εμφανίζεται να βρίσκεται στο επίπεδο του 8,6% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της (ΑΕΠ), αντί του 7,3% που είχε σχεδιαστεί. Η κυβέρνηση πρέπει να δανειστεί με τόκο περισσότερο από 8%, είτε για πέντε είτε για δέκα χρόνια.
Για να επιτύχει μόνο τη σταθεροποίηση του χρέους της προς το 100% του ΑΕΠ θα έπρεπε η χώρα να συνδυάσει με επιτυχία, από το 2013, ανάπτυξη 3%, πλεόνασμα του προϋπολογισμού (εκτός από έξοδα από τόκους) 3% και να πληρώνει επιτόκιο κάτω από 6%, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της ING .
Τι να κάνουμε; Η χρηματοδοτική ενίσχυση που τέθηκε για τις ευάλωτες χώρες θα διατηρηθεί μόνιμα από το Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ) από το 2013. Η Ιρλανδία, η οποία ανακοίνωσε την Πέμπτη, 31 Μαρτίου, ότι τέσσερις από τις τράπεζες της χρειάζονται για την ανακεφαλαιοποίηση τους 24 δισ. ευρώ, θα μπορέσει να εισπράξει το κονδύλι των 85 δισ. ευρώ από τη χρηματοδότηση που διαπραγματεύτηκε το Νοέμβριο του 2010 με την ΕΕ και το ΔΝΤ.
Το ευρωπαϊκό πακέτο συνοδεύεται από την ενίσχυση της δημοσιονομικής πειθαρχίας και των μισθών - το Σύμφωνο για το ευρώ - προκειμένου να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητα. Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) είναι έτοιμη να αυξήσει τα επιτόκια της την Πέμπτη 7 Απριλίου, (έγινε ήδη σήμερα αύξηση κατά ο,25 μονάδες) η οποία θα στηρίξει την τιμή του ήδη υπερτιμημένου ευρώ και θα βαρύνει στην ανάπτυξη.
Η εξίσωση, όλο και πιο δύσκολη, ενθαρρύνει τη σκέψη για αλλαγή πορείας.
Επέλεξε η ζώνη του ευρώ τη σωστή στρατηγική; Με την συμφωνία των Βρυξελλών στις 24 και 25 Μαρτίου, το Ευρωπαϊκή σχέδιο μεταφέρει στο μέλλον το πρόβλημα της χρηματοδότησης των ευάλωτων χωρών, ώστε να μπορέσουν να αποκαταστήσουν τις φορολογικές και εμπορικές ισορροπίες τους, συμπιέζοντας τη εσωτερική ζήτηση, τις δημόσιες δαπάνες και τη κατανάλωση , συνεπώς τις εισαγωγές.
Κατά την περίοδο αυτή, τους παρέχονται κεφάλαια με επιτόκιο χαμηλότερο από εκείνο των χρηματοπιστωτικών αγορών (4,2% για την Ελλάδα).
«Στην αρχή της επόμενης δεκαετίας, το σύνολο σχεδόν του χρέους που κατέχουν οι ιδιώτες επενδυτές θα έχει επιστραφεί, και σχεδόν όλο το δημόσιο χρέος των χωρών που αντιμετωπίζουν προβλήματα θα είναι στα χέρια των δημόσιων δανειστών (Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΕΤΧΣ) και οι διάδοχοι του, Ευρωπαϊκή Ένωση, ΔΝΤ )» προβλέπει ο Patrick Artus , οικονομολόγος της Natixis , σε ένα σημείωμα με ημερομηνία 24 Μαρτίου.
Αλλά το σύστημα είναι εύθραυστο, γιατί θεωρεί ότι οι υπογραφές της Γερμανίας, Γαλλίας, Κάτω Χώρων, Αυστρίας ή της Φινλανδίας, οι οποίες εγγυώνται το ΕΤΧΣ, και τον διάδοχό σχήμα, το ΕΜΣ θα παραμείνουν φερέγγυοι. Αυτό φαίνεται «δυνατό» αν πρόκειται μόνο για τα χρέη της Πορτογαλίας, της Ελλάδας και της Ιρλανδίας, αλλά «πιο δύσκολο», αν η Ισπανία και το Βέλγιο θα βρεθούν σε δυσκολία. Και «ο μηχανισμός θα εκραγεί βέβαια αν η Γαλλία χάσει μια μέρα τον βαθμό ΑΑΑ της (υψηλότερη βαθμολογία πιστοληπτικής ικανότητας που εκδίδεται από τους οίκους αξιολόγησης)», συμπληρώνει ο κ. Artus.
Αλλά η δημοσιονομική, κοινωνική και μισθολογική δίαιτα που επιβάλλεται στη ζώνη του ευρώ, η εκτίναξη των τιμών των πρώτων υλών και η υπερτίμηση του ευρώ είναι πιθανόν να σφραγίσουν καθε δραστηριότητα. «Το να εγγραφεί η αυστηρότητα στην πέτρα οδηγεί σε αδιέξοδο δεδομένου ότι , όπως καθίσταται σαφές στην Ελλάδα, την Ιρλανδία και τη Μεγάλη Βρετανία, η αυστηρότητα αυξάνει το δημόσιο έλλειμμα παρά το μειώνει. Και δεν θα εμποδίσει την αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους των χωρών της ζώνης του ευρώ μέχρι το 2014», προειδοποιεί ο Gaël Giraud , ερευνητής στο CNRS, μέλος Σχολής Οικονομικών του Παρισιού και Αναπληρωτής Καθηγητής στο ESCP-Europe.
Επιπλέον, λέει, «ένα κράτος που δανείζεται με τα πραγματικά επιτόκια (αφαιρείται ο πληθωρισμός), υψηλότερα από τους ρυθμούς ανάπτυξής του δεν θα είναι τελικά σε θέση να εξυπηρετήσει το χρέος τους, παρά μόνο αν δημιουργηθούν πλεονάσματα του προϋπολογισμού, πράγμα αμφίβολο για την επόμενη δεκαετία. Έτσι δημιουργείται ένα φαινόμενο χιονοστιβάδας», που είναι πιθανό να χτυπήσει πέρα από την Ελλάδα την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και την Ισπανία .
«Πέρα από τις περιφερειακές χώρες, προσθέτει ο κ. Giraud, το σύνολο της ζώνης του ευρώ έχει πάρει μια πορεία αύξησης των δημοσίων χρεών, που μπορεί να γίνει αναστρέψιμη, μόνο να φανταστούμε ότι η Γερμανία θα συμφωνήσει να χρηματοδοτήσει τα ελλειμμάτων των άλλων εξ ολοκλήρου από την δική της ανάπτυξη και μόνο». Η κατάλληλη απάντηση περνά κατά συνέπεια πρώτα μέσα από μια μετατόπιση της νομισματικής πολιτικής της Ευρωζώνης. Οι κανόνες αυτοί καταδικάζουν τα κράτη και το ΕΤΧΣ να αναχρηματοδοτηθούν από αγορές με δανεισμό από επενδυτές, ή ελλείψει αυτών, από την αύξηση της φορολογίας.
Ως εκ τούτου, λέει ο κ. Giraud, «δεν υπάρχει άλλη επιλογή από το να επιτραπεί στα ευρωπαϊκά κράτη να αναχρηματοδοτηθούν, τουλάχιστον εν μέρει, απευθείας από την ΕΚΤ, που συνεπάγεται την αναθεώρηση της Συνθήκης της Λισαβόνας.
Καλύτερα είναι να προκριθεί αυτή η επιλογή από τώρα παρά να βρεθούμε κολλημένοι στο τοίχο από την αδυναμία πληρωμής ενός εύθραυστου κράτους, που θα μπορούσε να προκαλέσει μια άλλη οικονομική κατάρρευση, όπως αυτή που ακολούθησε την πτώχευση της Lehman Brothers το 2008».
Με διαπραγμάτευση σε κοινοτικό επίπεδο, η χρηματοδότηση από την κεντρική τράπεζα, όπως στις Ηνωμένες Πολιτείες, θα επιτρέψει τη διατήρηση των κοινωνικών δαπανών και την επένδυση σε πράσινες βιομηχανίες». Μια τέτοια διαφορετική επιλογή θα μείωνε το ευρώ - όπως οδήγησε κάτω το δολάριο - η οποία θα ενθάρρυνε τις εξαγωγές. Ο οικονομολόγος Antoine Brunet, πρόεδρος της ΑΒ Markets, υπενθυμίζει ότι η μέθοδος της ισοτιμίας των αγοραστικών δυνάμεων είναι "η αναφορά για τις δίκαιες νομισματικές ισοτιμίες» και δίνει 1€=1,18 δολάρια και 1€=4,67 γιουάν.
«Δεν μπορούμε να λύσουμε το πρόβλημα του ελλείμματος του προϋπολογισμού χωρίς την επίλυση του εμπορικού ελλείμματος. Σε μη-βιομηχανικές και γεωργικές χώρες όπως η Ελλάδα και η Πορτογαλία, η επανόρθωση του ελλείμματος του προϋπολογισμού χωρίς την επανόρθωση του εμπορικού ισοζυγίου είναι μια ανέφικτη αποστολή», λέει ο Μ. Brunet . Κατά τη γέννηση της ζώνης του ευρώ, προβλεπόταν ότι η Πορτογαλία θα γινόταν το εργοστάσιο της Ευρώπης. Δεν συνέβη. Είναι η Κίνα η οποία, με άτιμο τρόπο, έγινε το εργοστάσιο της Ευρώπης εις βάρος της Πορτογαλίας, Ισπανίας, Ιταλίας, αλλά και των χωρών του Μαγκρέμπ ..», προσθέτει.
«Τι περιμένει η ΕΚΤ να παρέμβει; Αν είχε μπλοκάρει την ισοτιμία του ευρώ στα 1,20 δολάριο, με το οποίο επέστρεψε την άνοιξη του 2009, θα είχε βοηθήσει σημαντικά τις χώρες της Νότιας Ευρώπης. Η ΕΚΤ είναι τώρα η μόνη κεντρική τράπεζα που συνεχίζει να αποτρέψει ή να περιορίσει την ανατίμηση του νομίσματός της. Οι επενδυτές το ξέρουν και πολύ συχνά μεσολαβούν με την πώληση ασθενών νομισμάτων έναντι του ευρώ. Η ίδια η στάση της ΕΚΤ συμβάλλει σε ευρώ ολοένα και πιο ισχυρό», κατήγγειλε ο κ. Brunet. Με την απουσία υποτίμησης του ευρώ, ο κ. Giraud προσθέτει, «μια εναλλακτική δυνατότητα θα ήταν να επιτραπεί στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες να κυκλοφορήσουν ένα ασθενές νόμισμα, μη μετατρέψιμο, επιτρέποντάς τους να διεξάγουν μια εσωτερική υποτίμηση». Αλλά αυτή η λύση του «εσωτερικού χαμηλού ευρώ» - που υποστηρίζεται επίσης από τον Δημήτριο Τσομόκο , καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης - θα ήταν περισσότερο περίπλοκη να εφαρμοστεί.
Για να αποφευχθούν η οικονομική και κοινωνική στασιμότητα, και η αύξηση των εξτρεμισμών, θα πρέπει να μελετηθεί μια πολιτική αλλαγή στην Ευρώπη. «Η πραγματική έξοδος από τη κρίση της ζώνη του ευρώ θα είναι να συνδυαστούν ένας ευρωπαϊκός τελωνειακός προστατευτισμός με παρεμβάσεις στις αγορές συναλλάγματος από την ΕΚΤ. Έτσι, το εμπόριο θα ανάκαμπτε, γεγονός που θα ενίσχυε τη δραστηριότητα και θα επέτρεπε στις δημοσιονομικές προσπάθειες τελικά να μεταφραστούν σε πραγματική εξυγίανση της δημοσιονομικής πειθαρχίας», εκτιμά ο κ. Brunet.
Μια τέτοια πολιτική θα έπρεπε να είναι πιο ανεκτική για το πληθωρισμό, που μειώνει το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους, επιδιώκοντας παράλληλα να διατηρηθεί η αγοραστική δύναμη των μισθών. Μέτρα προστατευτισμού, όπως προβλέπονται στις ΗΠΑ, θα στόχευε τις χώρες που συσσωρεύουν μεγάλα πλεονάσματα από το νομισματικό ντάμπινγκ, όπως η Κίνα. Η ζώνη του ευρώ, παρά να τιμωρεί τα «κακά παιδιά» του, καλά θα έκανε να θέσει υπό αμφισβήτηση τα δόγματα της.
LE MONDE''
ΠΗΓΗ
Δημοσίευση σχολίου