H εικόνα που έχουν σχηματίσει οι διεθνείς αγορές για την προοπτική της ελληνικής οικονομίας είναι παγιωμένη. Την αποκατάσταση της αξιοπιστίας της δεν έχουν επιτύχει ούτε το Πρόγραμμα Σταθερότητας αλλά ούτε οι επιεικείς ή αρνητική «χρησμοί» των διεθνών οίκων αξιολόγησης.
«Σκουπίδια». Αυτός είναι ο όρος των αγορών για τα υψηλού κινδύνου ομόλογα, όσα δηλαδή εκδίδονται από χώρες ή επιχειρήσεις για τις οποίες η πτώχευση είναι μια ρεαλιστική προοπτική. Κι όμως, ακόμα και μετά την -ομολογουμένως επώδυνη- υποβάθμιση της Ελλάδας από τον οίκο πιστοληπτικής αξιολόγησης Fitch Ratings, τα ελληνικά ομόλογα διατήρησαν το status των τίτλων «επενδυτικής διαβάθμισης» (σ.σ. investement grade) και απέφυγαν το στίγμα του «σκουπιδιού».
Μόνον στους τύπους, αλίμονο. Διότι κατ’ ουσίαν η αγορά έχει προ πολλού κατατάξει τα ελληνικά ομόλογα στα «σκουπίδια» χωρίς να περιμένει τους εκάστοτε χρησμούς των οίκων αξιολόγησης. Στο εσωτερικό μέτωπο, η υποβάθμιση από την Fitch αντιμετωπίστηκε μέσα από το γνώριμο πρίσμα των θεωριών συνωμοσίας: ως κίνηση υπονομευτική, που βάζει φωτιά στα επιτόκια δανεισμού της χώρας και την εξωθεί στον μηχανισμό στήριξης.
Θεωρίες συνωμοσίας
Το βασικό επιχείρημα ήταν ότι η Fitch υποβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας κατά δυο βαθμίδες στο «BBB-» από «BBB+» προηγουμένως, την ώρα που οι άλλοι δυο μεγάλοι οίκοι δίνουν στη χώρα πολύ υψηλότερη βαθμολογία: η Standard & Poor’s διατηρεί αξιολόγηση ΒΒΒ+, ενώ η Moody’s δίνει «Α2», δηλαδή κατά 4 βαθμίδες υψηλότερη από την αντίστοιχη της Fitch!
Μια άλλη αλήθεια, όμως, αποκαλύπτεται όταν συγκρίνει κανείς το πιστοληπτικό προφίλ της Ελλάδας με εκπροσώπους των αναδυόμενων αγορών: Παρόλο που η αξιολόγηση «ΒΒΒ-» της Fitch αποτελεί το τελευταίο σκαλοπάτι πριν χαρακτηριστούν τα ελληνικά ομόλογα «σκουπίδια» (σ.σ. junk bonds), τα τελευταία διατηρούν το status της «επενδυτικής διαβάθμισης». Κι όμως, τα επιτόκιά τους αποδεικνύονται στην πράξη υψηλότερα από τα... «σκουπίδια» χωρών με πολύ χαμηλότερη αξιολόγηση. Δεν χρειάζεται να κοιτάξουμε πολύ μακριά. Τα ομόλογα της Τουρκίας αξιολογούνται ως «σκουπίδια» κι από τους τρεις μεγάλους οίκους. Κι όμως, η διαφορά απόδοσης (spread) των 10ετών ομολόγων της σε σχέση με τα αντίστοιχα γερμανικά κινείται στα επίπεδα των 200 μονάδων βάσης, την ώρα που στα ελληνικά ομόλογα είναι υπερδιπλάσια (πάνω από 400 μ.β.)!
Δηλαδή, ενώ η Ελλάδα όταν απευθύνεται στις αγορές κεφαλαίων βρίσκει δανεικά με επιτόκιο 7%-8%, η Τουρκία απολαμβάνει επιτόκια της τάξης του 4,5%-5%! Όμοια, η Moody’s δίνει status «σκουπιδιών» στα ομόλογα της Βραζιλίας. Η τελευταία, όμως, δανείζεται με 10ετές επιτόκιο 4,7%-5%. Η Moody’s χαρακτηρίζει «σκουπίδια» και τα ομόλογα της Ινδίας, με τους 10ετείς τίτλους να έχουν επιτόκιο 7,8%.
Οι χρησμοί κι εμείς...
Όμως, σε αντίθεση με την Ελλάδα, η Ινδία έχει ρυθμούς ανάπτυξης της τάξης του 8% και πληθωρισμό που τρέχει με 16%. Τι σημαίνουν τα παραπάνω; Ότι οι αγορές έχουν ήδη σχηματισμένη άποψη για την ελληνική οικονομία και τις προοπτικές της κι ότι το έλλειμμα στην αξιοπιστία της χώρας είναι τόσο μεγάλο ώστε δεν πείθει όχι μόνο το Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης της κυβέρνησης αλλά ούτε καν οι χρησμοί των διεθνών οίκων αξιολόγησης είτε είναι επιεικείς, όπως για την ώρα η Moody’s, είτε... «τσεκουρώνουν», όπως η Fitch. Kι αυτή είναι μια αλήθεια, όντως ενοχλητική...
Οι φόβοι των αγορών
Και μετά το πακέτο, τι
Οταν Ρωσία και Αργεντινή κατέφυγαν στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), στα τέλη της δεκαετίας του ’90, είδαν τις αγορές κεφαλαίων να κλείνουν για τα ομόλογά τους επί μακρόν. Μπορεί άραγε η Ελλάδα να αποτελέσει εξαίρεση; Το πακέτο οικονομικής στήριξης της Ελλάδας που συμφωνήθηκε το προηγούμενο Σαββατοκύριακο επαρκεί για φέτος κι ενδεχομένως για άλλα δυο χρόνια, αν κι εφόσον οι Ευρωπαίοι εταίροι και κυρίως η Γερμανία, δεν κάνουν πίσω στις δεσμεύσεις τους. Μετά σε τι μπορεί να ελπίζει η Ελλάδα; Ο μεγάλος κίνδυνος για τη χώρα είναι αυτό που δείχνουν για την ώρα να πιστεύουν και οι αγορές, ότι δηλαδή η ελληνική κυβέρνηση θα επαναπαυτεί στο πακέτο στήριξης και δεν θα προωθήσει άμεσα τις οδυνηρές και με μεγάλο πολιτικό κόστος αλλαγές στην οικονομία. Αν επαληθευτεί αυτό το σενάριο, όταν τελειώσουν τα χρήματα του πακέτου, η Ελλάδα κινδυνεύει να βρει τις αγορές ερμητικά κλειστές. Και ποιος θα τις αδικήσει; Όσοι επενδυτές έσπευσαν να αγοράσουν ελληνικά ομόλογα τον Ιανουάριο έχουν μέχρι τώρα καταγράψει απώλειες 9%. Επιπλέον, υπάρχει ένας ακόμα λόγος ανησυχίας: Αν η Ελλάδα κάνει χρήση του μηχανισμού στήριξης, τότε σε περίπτωση στάσης πληρωμών της θα υποχρεούται να εξοφλήσει πρώτα το χρέος της προς Ε.Ε. και ΔΝΤ και μετά στους υπόλοιπους πιστωτές της. Γι'αυτό η προοπτική ενεργοποίησης του μηχανισμού στήριξης δεν κατάφερε να ρίξει τα ελληνικά spread.
Οπως με τη Lehman Brothers;
Στην αρχή της περιπέτειάς της η Ελλάδα θεωρούνταν «πολύ μικρή για να πετύχει». Πλέον, όμως, αντιμετωπίζεται ως «πολύ μεγάλ για να αποτύχει». Σας θυμίζει κάτι αυτό; Η επιχείρηση διάσωσης της Wall Street, μετά την κατάρρευση της επενδυτικής τράπεζας Lehman Brothers το 2008, επαναλαμβάνεται στην περίπτωση της Ελλάδας. Η απότομη αύξηση στο κόστος δανεισμού της χώρας τρόμαξε αρκετές ευρωπαϊκές τράπεζες και κινητοποίησε τους εταίρους να συμφωνήσουν στο περίφημο πακέτο στήριξης. Έτσι, η Ελλάδα δεν έγινε η νέα Lehman αλλά μια νέα Bear Stearns, Citigroup ή Merrill Lynch, οι οποίες διασώθηκαν με χρήματα του Αμερικανού φορολογούμενου. Μόνο που μόλις οι αμερικανικές τράπεζες ενώ πήραν τα κρατικά χρήματα, δεν άλλαξαν καθόλου τις πρακτικές εκείνους που προκάλεσαν εξαρχής τη διεθνή κρίση. Άραγε η Ελλάδα Θα πάρει τα λεφτά και μετά θα αδρανήσει, πατώντας στο ότι είναι πολύ μεγάλη για να πτωχεύσει; Αυτό δείχνει να απασχολεί πάνω από όλα τους βασικούς χρηματοδότες του πακέτου, τους Γερμανούς, κι εξηγεί εν πολλοίς την αμφιθυμία τους γύρω από τη διάσωση της Ελλάδας.
ΗΜΕΡΗΣΙΑ
Δημοσίευση σχολίου