Tου Μάκη ΑποστόλουΟι ξένοι επενδυτές, οι οποίοι μέχρι και λίγες ημέρες μετά τις εκλογές αγόραζαν μαζικά ελληνικές μετοχές της μεγάλης κυρίως κεφαλαιοποίησης, άλλαξαν... ξάφνου τακτική, μόλις είδαν το φως της δημοσιότητας τα πραγματικά μεγέθη της ελληνικής οικονομίας. Η απώλεια της... αξιοπιστίας της Ελλάδας αποτέλεσε μία πρώτης τάξης ευκαιρία για τους μεγάλους επενδυτικούς οίκους να «στήσουν» ένα οργανωμένο και... βίαιο υποτιμητικό κερδοσκοπικό παιχνίδι στις εγχώριες αγορές μετοχών και ομολόγων....... Τα spreads των δεκαετών ελληνικών ομολόγων έφθασαν την προηγούμενη εβδομάδα σε νέα υψηλά οκταμήνου (257 μονάδες βάσης), ενώ στο Χ.Α. οι έντονες πιέσεις του τελευταίου διμήνου έχουν κοστίσει περισσότερα από 25 δισ. ευρώ στην αξία της αγοράς.
Τα σήματα κινδύνου, οι υποβαθμίσεις και οι μειώσεις θέσεων
Ρόλο-«κλειδί» στις πρόσφατες εξελίξεις έπαιξε, σύμφωνα με χρηματιστηριακούς παράγοντες, η Goldman Sachs, η οποία έχει σημαντική επιρροή και στις δύο αγορές.
Ο αμερικανικός οίκος, μέσω σχετικής έκθεσης που άφηνε ανοιχτό το ενδεχόμενο αυξημένης φορολόγησης των τραπεζών και αφού είχαν προηγηθεί καθοδικές αναθεωρήσεις των τιμών-στόχων για τις μετοχές όλων των μεγάλων εγχώριων τραπεζών, δημιούργησε ένα αρνητικό κλίμα στο Χ.Α. προσπαθώντας να δώσει το... «μήνυμα» στη νέα κυβέρνηση για λήψη αυστηρών μέτρων.
Τα «καμπανάκια»
Παράλληλα, οι υποβαθμίσεις της ελληνικής οικονομίας ή τα «καμπανάκια» που χτύπησαν για τις άσχημες προοπτικές της από τους οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης (Fitch, S&P) έδωσαν το... σήμα των πωλήσεων και στα άλλα κορυφαία επενδυτικά «σπίτια», όπως π.χ. τη Citigroup, την JPMorgan, τη Morgan Stanley, τη BoA/Merrill Lynch, τη Deutsche Bank, την UBS, την Capital, τη Fidelity και την Blackrock σε σημαντικές μειώσεις των θέσεών τους, κυρίως στις μεγάλες τράπεζες. Η αλλαγή στρατηγικής υιοθετήθηκε και από άλλους ευρωπαϊκούς ομίλους, με μικρότερη συμμετοχή στο Χ.Α., όπως είναι π.χ. η βρετανική HSBC, οι γαλλικές BNP Paribas, Societe Generale και Credit Agricole, η ισπανική Santander, η ιταλική Unicredito και οι ολλανδικές ING και Fortis.
Ήδη από τον περασμένο μήνα φάνηκαν οι προθέσεις των ξένων επενδυτών, καθώς οι εκροές από τα θεσμικά χαρτοφυλάκια ανήλθαν σε 153,55 εκατ. ευρώ, φαινόμενο που συνεχίστηκε με ακόμη μεγαλύτερη ένταση τον Δεκέμβριο.
Οι τραπεζικές μετοχές δέχθηκαν τις μεγαλύτερες πιέσεις, αφενός επειδή το... «άνοιγμα» των spreads επηρεάζει άμεσα την κερδοφορία των ομίλων, αφετέρου λόγω των εκτιμήσεων που θέλουν την επόμενη χρονιά ακόμη δυσκολότερη για τις τράπεζες μετά το κλείσιμο της στρόφιγγας του χρήματος από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Ολοι έχασαν
Οι... αθρόες ρευστοποιήσεις από όλους σχεδόν τους μεγάλους ξένους επενδυτές έγιναν χωρίς... δεύτερη σκέψη και το κυριότερο χωρίς να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη οι αποτιμήσεις των μετοχών στο ταμπλό, καθώς οι μέσες τιμές-κτήσης ήταν πολύ χαμηλότερες από τις τρέχουσες. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, άλλωστε, τα υψηλά κέρδη που αποκόμισαν (ή πρόκειται να αποκομίσουν) οι μεγάλοι οίκοι από τις άλλες αγορές στις οποίες δραστηριοποιούνται (ομολόγων, παραγώγων).
Η ανάκαμψη θα αργήσει να επιστρέψει...
Εκτός από τα διάφορα κερδοσκοπικά παιχνίδια που στήθηκαν γύρω από τη? χρεοκοπία της ελληνικής οικονομίας, θα πρέπει να επισημανθεί ότι αρκετά funds αποφάσισαν την οριστική τους... «φυγή» από το Χρηματιστήριο Αθηνών, φοβούμενοι ότι η ανάκαμψη θα αργήσει να έρθει στη χώρα μας. Στις δύο πρώτες εβδομάδες του Δεκεμβρίου όλοι οι μεγάλοι επενδυτικοί οίκοι προχώρησαν σε αναθεώρηση επί τα χείρω των προβλέψεών τους για τις προοπτικές των ελληνικών τραπεζών την επόμενη διετία, ρίχνοντας, παράλληλα, σημαντικά τον πήχυ για τις μετοχές, με εξαίρεση των κυπριακών.
Ειδικότερα, η Citi στάθηκε στο υψηλότερο κόστος χρηματοδότησης για τις τράπεζες την επόμενη χρονιά (λόγω της ανόδου των spreads), το οποίο ευελπιστεί ότι θα καλυφθεί σε μεγάλο ποσοστό από τα υψηλότερα επιτοκιακά περιθώρια τόσο του 2009 όσο και το 2010. Ο αμερικανικός οίκος εκτιμά ότι η Ελλάδα από εκεί που εμφάνιζε την υψηλότερη ανάπτυξη στην Ευρωζώνη, την επόμενη διετία θα βρεθεί... ουραγός.
Αναχρηματοδότηση
Ειδικότερα σε ό,τι αφορά στις ανάγκες αναχρηματοδότησης των ελληνικών τραπεζών, το υψηλότερο κόστος θα κοστίσει περίπου 2% των καθαρών εσόδων από τόκους σε Alpha Bank και Eurobank και περίπου 3% στην Τράπεζα Πειραιώς, ενώ η Εθνική Τράπεζα, η οποία έχει σχεδόν μηδενικό κοινοπρακτικό δανεισμό, αναμένεται να πληγεί στα ιδία κεφάλαια λόγω της μεγάλης έκθεσής της στην αγορά των ελληνικών ομολόγων.
Σε ό,τι αφορά στις μετοχές, για την Εθνική η Citi θέτει νέα τιμή-στόχο τα 25 ευρώ (από 30 ευρώ προηγουμένως), για την Alpha Bank τα 10 ευρώ (από 14), για την Eurobank τα 9 ευρώ (από 12) και για την Πειραιώς τα 10 ευρώ από 13 ευρώ πριν.
Εκτός από την Citi, αρνητική ήταν για τις ελληνικές τράπεζες και η τελευταία έκθεση της Natixis την περασμένη εβδομάδα, η οποία έριξε τον πήχυ για τη μετοχή της Εθνικής Τράπεζας στα 25 ευρώ (από 36 ευρώ πριν), για την Alpha Bank στα 10 ευρώ (από 15,7 ευρώ), για την Eurobank στα 8,1 ευρώ (από 10) και για την Τράπεζα Πειραιώς στα 8,6 ευρώ από 10 ευρώ πριν. Θυμίζουμε ότι στις αρχές του μήνα είχαν προηγηθεί οι υποβαθμίσεις των ελληνικών τραπεζών από Goldman Sachs και UBS.
Με έκθεση
Η πρώτη, με έκθεση που είχε τίτλο... «οι προηγούμενες αποδόσεις δεν εγγυώνται τις μελλοντικές» (κάτι που συναντάμε στα ενημερωτικά φυλλάδια των αμοιβαίων κεφαλαίων), σημειώνει ότι οι πιέσεις στα δημοσιονομικά μεγέθη της Ελλάδας αλλά και οι χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης του δανεισμού θα επηρεάσουν αρνητικά τους ισολογισμούς των εγχώριων τραπεζικών ομίλων. Για το λόγο αυτό η Goldman Sachs έριξε τον πήχυ για τη μετοχή της Εθνικής Τράπεζας στα 22,8 ευρώ (από 24,7 ευρώ πριν), της Alpha Bank στα 8,9 ευρώ (από 12,1 ευρώ), της Eurobank στα 10 ευρώ (από 10,9) και της Τράπεζας Πειραιώς στα 8,1 ευρώ από 9,2 ευρώ πριν.
Από την πλευρά της, η ελβετική UBS άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο αύξησης της φορολόγησης των τραπεζών (από το 25% που είναι σήμερα μέχρι και στο 30%) -κάτι το οποίο ερμηνεύθηκε από παράγοντες της αγοράς και ως έμμεση πίεση στην κυβέρνηση για λήψη σκληρών μέτρων- για την αντιμετώπιση του μεγάλου δημοσιονομικού ελλείμματος της χώρας. Μάλιστα, στα μοντέλα αποτίμησης χρησιμοποίησε υψηλότερους φορολογικούς συντελεστές, γεγονός που δικαιολογεί τις μειώσεις των τιμών-στόχων για την Εθνική (στα 23 ευρώ από 31 ευρώ), για την Alpha Bank (στα 12,8 ευρώ από 14,1 ευρώ), για την Eurobank (στα 13,5 ευρώ από 16,5 ευρώ) και για την Τράπεζα Πειραιώς (στα 11 ευρώ από 16 ευρώ).
Μείωση πιέσεων
Αναφορικά με το προσεχές μέλλον της αγοράς, η εικόνα των τελευταίων συνεδριάσεων και κυρίως η πτωτική συναλλακτική δραστηριότητα προϊδεάζει για μείωση των πιέσεων, δεδομένου ότι η κυβέρνηση θα προχωρήσει στα πρώτα μέτρα προκειμένου να αμβλύνει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα τις δημοσιονομικές ανισορροπίες.
Οι διεθνείς οίκοι (π.χ. JPMorgan, BNP Paribas κ.α.) παρότι εξέφρασαν τις ανησυχίες τους για ενδεχόμενη αναβολή κάποιων μέτρων από τη νέα κυβέρνηση, θεωρούν δεδομένο ότι θα γίνουν κάποιες αλλαγές, ενώ δεν αποκλείουν νέα οικονομική στήριξη από την Ε.Ε.
Το χρονικό των... υποβαθμίσεων
22/10 Η Fitch υποβαθμίζει την μακροπρόθεσμη πιστοληπτική ικανότητα της ελληνικής οικονομίας σε Α- από Α προηγουμένως λόγω της εκτίμησης ότι το έλλειμμα του προϋολογισμού θα ανέλθει σε 12,5% το 2009. Ο οίκος αξιολόγησης αναμένει για το χρέος της Ελλάδας ότι θα ανέλθει σε 115% επί του ΑΕΠ το 2009 και σε 120% το 2010.
23/10 Η Fitch προχωρά στην υποβάθμιση των εγγυημένων δανείων από το κράτος προς τις ελληνικές τράπεζες (Εθνική, Eurobank, Alpha Bank, Πειραιώς, Αγροτική).
29/10 Η Moody’s προειδοποιεί για πιθανή υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της ελληνικής οικονομίας. Ο οίκος, θέτει υπό αναθεώρηση τις αξιολογήσεις «Α1» για την ξένη και την εγχώρια ισοτιμία και διατηρεί αμετάβλητες τις αντίστοιχες για ομόλογα και τραπεζικές καταθέσεις στο «ΑΑΑ», όπως και της υπόλοιπης ευρωζώνης.
3/11 Υπό αναθεώρηση για πιθανή υποβάθμιση θέτει η Moody's τις πιστοληπτικές αξιολογήσεις της Εθνικής Τράπεζας, της Eurobank και της Alpha Bank λόγω του ότι έθεσε υπό αναθεώρηση για πιθανή υποβάθμιση την αξιολόγηση του ελληνικού δημοσίου. Η ενέργεια αυτή αντανακλά την πιθανότητα μείωση στην πιστοληπτική αξιολόγηση της Ελλάδας να οδηγήσει σε υποβάθμιση των αξιολογήσεων των εν λόγω τραπεζών.
23/11 Παρότι η Merrill Lynch εφανίζεται θετική τόσο για την ελληνική οικονομία όσο και για την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, εντούτοις προειδοποιεί ότι ίσως είναι πολύ αργά για να αποφευχθούν περαιτέρω υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής της αξιολόγησης.
2/12 Την αρνητική της στάση διατηρεί για τις ελληνικές τράπεζες η Goldman Sachs, ενώ προχωρά σε καθοδικές αναθεωρήσεις των τιμών-στόχων σε έκθεσή της η οποία τιτλοφορείται «Οι προηγούμενες αποδόσεις δεν εγγυώνται τις μελλοντικές».
4/12 Η UBS προχωρά σε υποβάθμιση των ελληνικών τραπεζών σε έκθεσή της με τίτλο «Δημοσιονομικές αναταράξεις». Παράλληλα, ο οίκος αναφέρεται στο ενδεχόμενο αύξησης της φορολόγησης των τραπεζών τα επόμενα χρόνια, λόγω της ανάγκης της ελληνικής κυβέρνησης να μειώσει το δημοσιονομικό έλλειμμα. Μάλιστα, θέτει υψηλότερους φορολογικούς συντελεστές στα μοντέλα αποτίμησης των τραπεζών, κάτι που οδηγεί και στη μείωση των τιμών-στόχων.
7/12 Η S&P έθεσε τη μακροπρόθεσμη πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας (Α-) υπό παρακολούθηση (credit watch) με πιθανές αρνητικές συνέπειες. Ο διεθνής οίκος έθεσε επίσης σε credit watch με αρνητικές συνέπειες κυβερνητικά εγγυημένα τραπεζικά χρεόγραφα.
8/12 Η Fitch προχώρησε σε υποβάθμιση της πιστοληπτικής αξιολόγησης της Ελλάδας σε «ΒΒΒ+» από «Α-» προηγουμένως, ενώ παράλληλα, ο οίκος υποβάθμισε το βραχυπρόθεσμο IDR σε «F2» από «F1».
Δημοσίευση σχολίου