Χαρακτήρα πολέμου προσλαμβάνουν οι απανωτές υποβαθμίσεις της ελληνικής οικονομίας από τους ξένους οίκους αξιολόγησης -αυτούς που έχουν συμπράξει διεθνώς στα τραπεζικά κερδοσκοπικά παιχνίδια με τα "τοξικά" ομόλογα και οδήγησαν στην παγκόσμια κρίση. Χοντραίνει το παιχνίδι της διεθνούς κερδοσκοπίας εις βάρος της ανοχύρωτης ελληνικής οικονομίας, καθώς η νεοφιλελεύθερη ορθοδοξία στις Βρυξέλλες εμποδίζει οποιαδήποτε έμπρακτη ευρωπαϊκή αλληλεγγύη στις χώρες που βάλλονται....... Η ελληνική κυβέρνηση περιφέρεται ικέτις στις αγορές, υπόσχεται σε κυβερνήσεις μπίζνες με όπλα και ουσιαστικά αποδέχεται μια κατάσταση οιονεί συγκυβέρνησης", διαπιστώνει η Αυγή στο κύριο άρθρο της. Με τις ίδιες αφορμές, αρθρογράφοι στον τύπο του σαββατοκύριακου, πιάνουν το νήμα των υπέρογκων και ακριβών δανεισμών της Ελλάδας στις διεθνείς χρηματαγορές από το 1821, δείχνουν πόσα παλιά είναι τα πρόσφατα οικονομικά μας προβλήματα και εξηγούν πώς και ποιοί τα εκμεταλλεύονται."Οι μόνιμοι εφιάλτες του νεοελληνικού κράτους – Οι κερδοσκόποι πάντα παρόντες"
"Το τελευταίο διάστημα στις καθημερινές συζητήσεις έχει εισβάλει, εκτός των άλλων οικονομικών «γρίφων», και το spread. Η άγνωστη στους μη ειδικούς ορολογία, που εκφράζει τις διαφορές στις αποδόσεις των ομολόγων και τα επιτόκια δανεισμού, δεν είναι τόσο κακόηχη, όσο, ας πούμε, η τοκογλυφία. Περί συνωνύμου, όμως, πρόκειται... Ετσι κι αλλιώς, οι καταστάσεις που σηματοδοτεί o ξενικός όρος, έχουν την ηλικία του νεοελληνικού κράτους. Αφού είναι συνυφασμένες με τη χρέωση και υπερχρέωση της Ελλάδας από τα χρόνια ακόμη της Επανάστασης του 1821.
Ο Τρικούπης ναυαγός και απελπισμένος σε κύματα αγριεμένα από την οικονομική πολιτική του. Ουδείς ξένος ή εγχώριος δανειστής έσπευσε προς βοήθεια. Ισως φαίνεται περίεργο σε μερικούς, αλλά η φύση των διεθνών χρηματαγορών, από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα, δεν άλλαζε ουσιαστικά. Λίγο-πολύ διατηρήθηκε η ίδια ολόκληρο τον 20ό αιώνα και τα χρόνια της παγκοσμιοποίησης. Οπως η επιδίωξη των κεφαλαιούχων-δανειστών κάθε εποχής για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κέρδος.
Στο πλαίσιο αυτό καταγράφεται ένα ελληνικό ιστορικό παράδοξο. Παρά τις στάσεις πληρωμών της Ελλάδας, κατά καιρούς, οι ξένοι δανειστές έτρεφαν ιδιαίτερη προτίμηση στα «ελληνικά χαρτιά». Αυτός... ο φιλελληνισμός των ξένων δανειστών οφείλεται, βεβαίως, στις μεγαλύτερες αποδόσεις κεφαλαίων. Στην Ελλάδα ήταν συνήθως υψηλότερες από κάθε άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Το φαινόμενο έχει τεκμηριωθεί στατιστικά από τους εγκυρότερους Ελληνες οικονομολόγους του περασμένου αιώνα, όπως ο Α. Ανδρεάδης και ο Α. Αγγελόπουλος.
Πτώχευση
Το «παράδοξο» έχει φυσικά τις εξηγήσεις του, τόσο στη σφαίρα της πολιτικής όσο και της οικονομίας. Ανασκοπώντας τα κάθε είδους εξωτερικά δάνεια από συστάσεως του ελληνικού κράτους μέχρι και την πτώχευση του 1932 ο Α. Αγγελόπουλος, στο κλασικό έργο του «Το δημόσιο χρέος της Ελλάδος», συμπεραίνει: «Η εκ μέρους των ξένων κεφαλαιούχων τακτική, κατά τα πρώτα ιδία συναφθέντα εξωτερικά δάνεια, εδημιούργησε την αδυναμίαν της χώρας όπως εκπληρώση τας εκ των εξωτερικών δανείων υποχρεώσεις της. Εάν κατεβάλλετο ολόκληρον το προϊόν των πρώτων δανείων, διαφορετική θα ήτο η οικονομική και δημοσιονομική κατάστασις και αλλοία θα απέβαινεν η όλη εξέλιξις της πολιτικής ζωής της χώρας...»
Στην κατηγορία αυτή ανήκουν όλα σχεδόν τα δάνεια πριν από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Αλλά και την κατοπινή περίοδο έως τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. «Εάν η έκδοσις των μεταπολεμικών δανείων ήτο ανάλογος προς τας αντιστοίχους εκδόσεις των αγγλικών και γαλλικών δανείων, ιδία εάν οι τόκοι ήσαν χαμηλότεροι και αι τιμαί εκδόσεως ανώτεραι, η δε απόσβεσις βραδυτέρα, το Ελληνικόν κράτος δεν θα περιήρχετο τόσον ταχώς εις την δυσχερή θέσιν...» προσθέτει ο Αγγελόπουλος. Ισως, θεωρήσει κάποιος ότι τούτες οι διαπιστώσεις ισχύουν αποκλειστικά για ένα μακρινό παρελθόν. Λάθος! Ο καθηγητής Γ. Β. Δερτιλής στην πρόσφατη «Ιστορία του ελληνικού κράτους» διαπιστώνει ότι δεν υπάρχουν και μεγάλες διαφορές μεταξύ των αιώνων στη λογική των αγορών: «Αυτό δεν είναι περίεργο. Περίεργο είναι ότι από το 1879 (όταν άρχισε ο μαζικός δανεισμός της Ελλάδας από το εξωτερικό) έως το 2000, παρά τις εν τω μεταξύ παύσεις πληρωμών του ελληνικού Δημοσίου, η επενδυτική διάθεση των αλλοδαπών κεφαλαιούχων για ελληνικά κρατικά χρεόγραφα ανανεωνόταν κάθε φορά αμείωτη. Τα αίτια αυτής της σταθεράς ευμένειας ήταν πολλά...» Πρόθυμοι δανειστές για να εκμεταλλευτούν τις ανάγκες πάντα υπήρχαν και θα υπάρχουν. Οσο, τουλάχιστον, υπάρχουν διεθνείς χρηματαγορές και κερδοσκοπικά κεφάλαια. Το ζήτημα είναι οι όροι των δανείων, πώς διαμορφώνονται και ο προορισμός των δανείων."
Γελοιογραφία από το "Νέο Αριστοφάνη" που σατιρίζει την πολιτική Τρικούπη. Ο γάιδαρος - λαός φορτωμένος με φόρους και δάνεια, δεν τραβάει, Πηγή: εφημερίδα Έθνος "Από τον «μαύρο» Δεκέμβριο του 1893 στον «μαύρο» Απρίλιο του 1931" "Το ίδιο «έργο» σε κάθε μεγάλη κρίση"
"Η Ελλάδα μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1870 ήταν ουσιαστικά αποκλεισμένη από τις διεθνείς χρηματαγορές. Λόγω διεθνών συγκυριών επιτεύχθηκε «συμβιβασμός» προς το τέλος της για τους όρους αποπληρωμής των παλιών δανείων της. Θεωρητικά ο δανεισμός αποσκοπούσε στη χρηματοδότηση της ελληνικής ανάπτυξης, όπως εννοούνταν εκείνη την περίοδο (κρατικός μηχανισμός και ιδιαίτερα ο στρατός, κατασκευή ορισμένων μεγάλων έργων υποδομής κ.ά.)
Ο καθηγητής Γ. Β. Δερτιλής συμπεραίνει συνολικά για την περίοδο: «Οι ελληνικές κυβερνήσεις βρέθηκαν μπροστά σε μια πρωτόγνωρη κατάσταση: απέκτησαν τη δυνατότητα να δανειστούν ποσά πρωτοφανή για την Ελλάδα, σε μια παγκόσμια αγορά κεφαλαίων, της οποίας τους όρους σχεδόν αγνοούσαν. Παρ’ όλη την άγνοια ίσως και λόγω αυτής, οι διαπραγματεύσεις άρχισαν ταχύτατα μετά τον συμβιβασμό. Και οι ελληνικές κυβερνήσεις ενέδωσαν πρόθυμα στις χρυσοφόρες σειρήνες. Το συνολικό δημόσιο χρέος της χώρας, από περίπου 168.000.000 που ήταν τα 1876, είχε σχεδόν διπλασιαστεί έως τα 1884, είχε τετραπλασιαστεί έως το 1887, είχε επταπλασιαστεί έως το 1893...»
Φορολόγηση
Επειδή το τελευταίο διάστημα συνηθίζεται η «μετάφραση» του δημόσιου χρέους σε κατά κεφαλήν ετήσιο χρέος, αυτά τα νούμερα σημαίνουν: από 5 δραχμές για κάθε Ελληνα το χρέος έφτασε στις 30. Για να καλυφθούν οι δαπάνες του δημόσιου χρέους ακολουθήθηκε ο εύκολος δρόμος της φορολόγησης. Υπερδιπλασιάστηκε ανάμεσα στα 1875 και 1890. Από 18 δραχμές έφθασε περίπου στις 30 τον χρόνο για κάθε πολίτη!
Μοιραία στις αρχές της δεκαετίας του 1890 τα φορολογικά έσοδα είχαν σχεδόν εξαντληθεί, τουλάχιστον ως προς τους έμμεσους φόρους. Τα έσοδα δεν επαρκούσαν για την κάλυψη των αναγκών εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους. Η χώρα μπήκε σ΄ έναν ατέρμονα φαύλο κύκλο δανεισμού. Τα τοκοχρεολύσια πληρώνονταν με νέα δάνεια κ.ο.κ.
Επιπλέον, στο πλαίσιο νέων εξάρσεων της διεθνούς οικονομικής κρίσης επιδεινώθηκαν δραματικά οι όροι του δανεισμού. Ολα αυτά σε συνδυασμό με μια ακόμη σταφιδική κρίση γύρω στο 1892, που ήταν η βάση του εξαγωγικού εμπορίου, τις συνεχείς μειώσεις ισοτιμίας της δραχμής και την απροθυμία δανειστών έφεραν το «δυστυχώς επτωχεύσαμεν» του Χ. Τρικούπη τον «μαύρο» Δεκέμβριο του 1893.
Τέσσερις δεκαετίες αργότερα η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας έχει αρκετές ομοιότητες. Ο Ελ. Βενιζέλος «έπαθε» περίπου ό,τι και ο Τρικούπης. Μόνο που τότε «μαύρος» ήταν ο Απρίλιος του 1932 κι όχι ο Δεκέμβριος. Ολη την προηγούμενη δεκαετία η Ελλάδα είχε συνάψει από εξωτερικό δανεισμό ονομαστικής αξίας 15,5 εκατ. δραχμές. Το πραγματικό ποσό που εισπράχτηκε ήταν 13,5 εκατ. και το μέσο πραγματικό επιτόκιο έφτανε το 8% για 33 χρόνια (μέσος χρόνος). Οι όροι ήταν από τους χειρότερους που ίσχυαν παγκοσμίως για κυρίαρχα κράτη. Ενας από τους βασικούς λόγους του χρεοστασίου της εποχής ήταν ακριβώς αυτός...
Το ελληνικό... χρυσωρυχείο
Εχει υπολογιστεί από οικονομολόγους και ιστορικούς της οικονομίας ότι οι αποδόσεις των ελληνικών χρεογράφων-ομολόγων μέχρι το 1932 ήταν πάντα υψηλότερες μέχρι πολύ υψηλότερες από αντίστοιχες άλλων χωρών. Η φύση του ελληνικού δανεισμού (συνήθως για κάλυψη δαπανών κι όχι για ανάπτυξη), οι πιεστικές και επείγουσες πάντα ανάγκες του ελληνικού δημοσίου και οι πολιτικές εξάρτησης της χώρας την έκαναν ελκυστική για κεφαλαιούχους και κερδοσκόπους. Τη στιγμή που οι αποδόσεις στ’ άλλα ευρωπαϊκά κράτη κυμαίνονταν στο 1-6% και οι ευρωπαϊκές τράπεζες πρόσφεραν τόκο 1,5-2,5%, η Ελλάδα πλήρωνε, τελικά, μέχρι και 15%!"
"Μετά την αποκάλυψη του υπουργού Οικονομικών κ. Γ. Παπακωνσταντίνου για παραποίηση των στατιστικών οικονομικών στοιχείων από την προηγούμενη κυβέρνηση, τα κερδοσκοπικά παιχνίδια που παίχτηκαν εις βάρος της ελληνικής οικονομίας και την αντιμετώπισή τους με τις συντεταγμένες κινήσεις του οικονομικού επιτελείου, το «στοίχημα» μεταφέρεται τώρα στη μείωση του ελλείμματος κάτω του 3% ως το τέλος της θητείας της παρούσας κυβέρνησης. Εν τω μεταξύ η απόδοση των προσπαθειών για την αποκατάσταση της αξιοπιστίας της χώρας θα ελέγχονται από την ΕΕ «μέρα με τη μέρα», ενώ στο εσωτερικό της χώρας θα υπάρχουν αντιδράσεις λόγω των σκληρών μέτρων που θα λαμβάνει η κυβέρνηση, η οποία θα αγωνιά για το ξέσπασμα νέων κερδοσκοπικών παιχνιδιών εις βάρος της ελληνικής οικονομίας. Συνεπώς η Ελλάδα βρίσκεται ενώπιον «εκτάκτων αναγκών» ενώ από τον Φεβρουάριο θα τεθεί σε στενή, αυστηρή επιτήρηση, η οποία έχει αρχίσει ουσιαστικά από τώρα. Πώς βρεθήκαμε όμως σε αυτή την κατάσταση;
Οι «ρίζες του κακού» ξεκινούν από το 2004, όταν η ΝΔ ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας. Ο τότε υπουργός Οικονομίας κ. Γ. Αλογοσκούφης προχώρησε σε «απογραφή» της ελληνικής οικονομίας που διήρκεσε ένα έτος και κατά τη διάρκεια του οποίου κατάφερε να δείξει το έλλειμμα στο 7,8% του ΑΕΠ, οδηγώντας τη χώρα σε επιτήρηση της οικονομίας της. Το λάθος του ήταν διττό. Από τη μια εμφάνισε πολύ υψηλό το έλλειμμα με τη δήθεν απογραφή και από την άλλη βάπτισε την πολιτική που ακολούθησε «ήπια δημοσιονομική πολιτική».
Και αυτό ενώ αρκετοί συνάδελφοί του υποστήριζαν ότι είναι ευκαιρία να παγώσουν οι μισθοί στο Δημόσιο και οι προσλήψεις αλλά και τα τιμολόγια των δημοσίων οργανισμών για να επιτευχθεί η πολυπόθητη δημοσιονομική εξυγίανση. Η συνέχεια είναι περισσότερο γνωστή. Η πολιτική του κ. Αλογοσκούφη απέτυχε παταγωδώς και η «ταφόπετρα» τοποθετήθηκε ήδη από πέρυσι, το φθινόπωρο, κατά τη διάρκεια του οποίου χαλάρωσαν πλήρως οι εισπρακτικοί μηχανισμοί και βούλιαξαν τα φορολογικά έσοδα.
Τον Φεβρουάριο του 2009, στην έκθεσή του για τη Νομισματική Πολιτική ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Γ. Προβόπουλος προειδοποιεί για τον εκτροχιασμό των δαπανών και την ανάγκη καταπολέμησης της φοροδιαφυγής. Το ίδιο πράττει και στην έκθεσή του που κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 2009. Ωστόσο η κακή διαχείριση συνεχίστηκε και τους επόμενους μήνες ως τις ευρωεκλογές. Εν τω μεταξύ τα ηνία της διαλυμένης οικονομίας τα έχει αναλάβει ο κ. Ι. Παπαθανασίου, ο οποίος αντιλαμβάνεται ότι μετά τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών οι εθνικές εκλογές δεν θα αργήσουν.
Αμέσως μετά το καλοκαίρι και ενώ ολόκληρος ο δημόσιος τομέας είναι αδρανοποιημένος, οι ομόλογοι του κ. Παπαθανασίου στο Εurogroup και στο Εco/Fin είναι ιδιαίτερα αυστηροί για το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν εφαρμόζει ουσιαστικά μέτρα για τη μείωση του ελλείμματος. Στο περιθώριο των Συμβουλίων της 2ας και της 3ης Σεπτεμβρίου ο διοικητής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κ. Ζακ-Κλοντ Τρισέ χρησιμοποιεί αυστηρή γλώσσα και καλεί τον έλληνα υπουργό να περιορίσει τη σπατάλη στο Δημόσιο με τη λήψη άμεσων και σκληρών μέτρων.
Το spread (διαφορά ελληνικών και γερμανικών επιτοκίων) των 10ετών τίτλων βρισκόταν στις 126 μονάδες βάσης τη Δευτέρα 5 Οκτωβρίου. Ωστόσο διατηρούνται οι επιφυλάξεις και στις 6 Οκτωβρίου η Fitch Ratings προειδοποιεί τη νέα κυβέρνηση ότι σε περίπτωση που διαπιστώσει πως τα δημοσιονομικά μεγέθη της Ελλάδας είναι σε χειρότερη κατάσταση από αυτήν που αρχικώς έχει εκτιμηθεί, θα προχωρήσει σε υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας. Το spread ανέρχεται στις 130 μονάδες βάσης. Και ενώ η Ελλάδα δεν έχει υποβάλει έκθεση, ως όφειλε, στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τα μέτρα που έχει λάβει και την αποτελεσματικότητά τους στις 21 Οκτωβρίου, ο πρόεδρος του Εurogroup κ. Ζ. Κ. Γιούνκερ δηλώνει ότι «το παιχνίδι τελείωσε, θέλουμε σοβαρά στατιστικά στοιχεία από την Ελλάδα». Το spread διαμορφώνεται τώρα στις 133 μονάδες βάσης.
Την επομένη 22 Οκτωβρίου, οι νέες δυσμενείς προβλέψεις για τα δημοσιονομικά μεγέθη δείχνουν ραγδαία επιδείνωση και η Fitch Ratings υποβαθμίζει την πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας, αλλά η κατάσταση ισορροπεί διότι το spread παραμένει στις 132 μονάδες, ενώ είχαν εκφρασθεί φόβοι ότι θα φθάσουν τις 140 μονάδες βάσης.
Λίγες ημέρες μετά, στις 29 Οκτωβρίου, ο γνωστός διεθνής οίκος αξιολόγησης Μoody΄s, λόγω της επιδείνωσης των δημοσιονομικών της χώρας, θέτει την Ελλάδα στον προθάλαμο της υποβάθμισης και το spread αυξάνεται στις 142 μονάδες. Στις 6 Νοεμβρίου, η Μoody΄s επανέρχεται και κρούει τον κώδωνα του κινδύνου στην Ελλάδα, καθώς εκφράζει τις έντονες ανησυχίες της για τον ρυθμό ανάπτυξης και την επίτευξη της δημοσιονομικής προσαρμογής σε βάθος δεκαετίας. Το spread διατηρείται σε υψηλά επίπεδα, των 138 μονάδες. Στις 9 Νοεμβρίου ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κ. Ζαν-Κλοντ Τρισέ δηλώνει: « Η προσφυγή στο ΔΝΤ δεν είναι ούτε πιθανή ούτε λογική. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι μία χώρα-μέλος της ευρωζώνης δεν μπορεί να περάσει σε μία πολύ προσεκτική επιτήρηση από όλα τα κοινοτικά όργανα. Το ίδιο ακριβώς θα γινόταν εάν η χώρα αυτή, ζητούσε βοήθεια από το ΔΝΤ ». Το spread στις 138 μονάδες. Στις 11 Νοεμβρίου, ο αρμόδιος επίτροπος για τις οικονομικές και νομισματικές υποθέσεις της ΕΕ κ. Χοακίν Αλμούνια δηλώνει ότι«τα προβλήματα στην ελληνική οικονομία ανησυχούν όλη τη ζώνη του ευρώ». Το spread εξακολουθεί να διατηρείται στα υψηλά επίπεδα των 138 μονάδων βάσης και σημειώνει ελαφρά μείωση την επομένη στις 133 μονάδες.
Στις 13 Νοεμβρίου κυκλοφορούν φήμες για περιορισμό της φθηνής ρευστότητας από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το spread από τις 134 μονάδες εκτινάσσεται στις 153 μονάδες, τη Δευτέρα 16 Νοεμβρίου. Οπως ήταν φυσικό, ο κ. Τρισέ δηλώνει ότι «η δημοσιονομική κατάσταση σε μερικές ευρωπαϊκές χώρες είναι τόσο κακή που υπάρχει κίνδυνος να χάσουν την εμπιστοσύνη των αγορών» . Το βλέμμα όλων στρέφεται πρωτίστως στην Ελλάδα και το spread στις 149 μονάδες βάσης. Λίγες ημέρες μετά, στις 23 Νοεμβρίου, η Μerrill Lynch προειδοποιεί ότι ίσως είναι πολύ αργά για να αποφευχθούν περαιτέρω υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής αξιολόγησης της Ελλάδας και το spread εκτινάσσεται 171 μονάδες.
Την επομένη, 24 Νοεμβρίου, «σκάει νέα βόμβα» με τον διοικητή της Τράπεζας τη Ελλάδος κ. Προβόπουλο να λέει στη Βουλή ότι «το κλίμα στις ξένες αγορές για την Ελλάδα είναι κακό και σταδιακά επιδεινώνεται. Διαμορφώνεται μία ισορροπία τρόμου και είναι άμεσος ο κίνδυνος να μη γίνονται δεκτά τα κρατικά ομόλογα όπως και τα ομόλογα των τραπεζών». Το spread εκτινάσσεται στις 174 μονάδες.
Οι πιέσεις και η «έξωθεν» καλή μαρτυρίαΚαι ενώ η κυβέρνηση επιχειρεί την αποκατάσταση της αξιοπιστίας της χώρας στις Βρυξέλλες, σε έκθεση της Deutsche Βank αναφέρεται ότι «αν η Ελλάδα σε κάποια φάση δεν καταφέρει να βρει δανειστές και βρεθεί ενώπιον χρεοκοπίας, οι ευρωπαϊκές αρχές θα συμβουλέψουν τη χώρα να προσφύγει στο ΔΝΤ». Παράλληλα, οι «Financial Τimes» δημοσιεύουν αρνητικά σχόλια για την ελληνική οικονομία. Το spread ανεβαίνει στις 184 μονάδες βάσης και ανέρχεται τελικά στις 205 μονάδες, στις 26 Νοεμβρίου. Την επομένη και λόγω των εξελίξεων στο Ντουμπάι, το spread του δεκαετούς ομολόγου ανέρχεται εκ νέου σε 219 μονάδες. Η κατάσταση κρίνεται ιδιαίτερα σοβαρή και στις 27 Νοεμβρίου εκδηλώνεται συντονισμένη παρέμβαση από τον Γ. Παπακωνσταντίνου και το Γ. Προβόπουλο, οι σχέσεις των οποίων δεν ήταν οι καλύτερες μετά τις δηλώσεις του δευτέρου στη Βουλή, όπως προαναφέρθηκε. Ο υπουργός Οικονομικών δηλώνει «οι αναταράξεις είναι απόρροια της χαμένης αξιοπιστίας της οικονομίας αλλά και κερδοσκοπικών κινήσεων», ενώ ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος υποστηρίζει ότι «το ελληνικό τραπεζικό σύστημα είναι υγιές και σταθερό και οι δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας υψηλοί και βελτιούμενοι».
Χρειάζεται όμως και μια «έξωθεν» καλή μαρτυρία η οποία έρχεται από την Κίνα, όπου βρίσκονται οι κκ. Αλμούνια και Γιούνκερ. Ο πρώτος δηλώνει ότι «η Ελλάδα δεν πρόκειται να χρεοκοπήσει ποτέ διότι έχει τη στήριξη της ΕΕ», ενώ ο δεύτερος, ότι «καμία χώρα της ευρωζώνης δεν αντιμετωπίζει κίνδυνο χρεοστασίου ή έστω προοπτική αναδιάρθρωσης χρεών αντίστοιχη με αυτή του Ντουμπάι». Πρόσθετη ενίσχυση και από τον κ. Τρισέ ο οποίος δηλώνει ότι είναι «απολύτως σύμφωνος» με τις θέσεις του κ. Γιούνκερ. Στις 30 Νοεμβρίου, το spread υποχωρεί στις 188 μονάδες βάσης και την 1η Νοεμβρίου στις 167 μονάδες, μετά την ανακοίνωση της Εθνικής Τράπεζας ότι έχει προχωρήσει σε αγορές ελληνικών ομολόγων ύψους 1,8 δισ. ευρώ κατά τη διάρκεια του Νοεμβρίου. Στις 2 Δεκεμβρίου, το spread στις 163 μονάδες.
Εν τω μεταξύ ο υπουργός Οικονομικών διαμηνύει στους ομολόγους του στην ΕΕ, στο Εco/Fin που πραγματοποιήθηκε στις 1-2 Δεκεμβρίου στις Βρυξέλλες, ότι η Ελλάδα παίρνει μέτρα περιορισμού του ελλείμματος, θα πάρει και άλλα με το Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης και κερδίζει χρόνο για την αποκατάσταση της αξιοπιστίας. Πάντως ο κ. Γιούνκερ δηλώνει στις 2 Δεκεμβρίου ότι «έρχονται σκληρά μέτρα, οι Ελληνες να κάνουν υπομονή», ενώ ο κ. Τρισέ λέει αναφερόμενος στην Ελλάδα ότι «έχω εμπιστοσύνη ότι θα ληφθούν οι κατάλληλες αποφάσεις». Το spread στις 166 μονάδες.
Η συνέχεια; Τον Ιανουάριο οπότε θα υποβληθεί στην ΕΕ το Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης και τον Φεβρουάριο οπότε θα τεθούμε υπό την αυστηρή επιτήρηση, αλλά και τους επόμενους μήνες που θα ελεγχόμεθα αν τηρούμε τις δεσμεύσεις μας."
"Τα σήματα κινδύνου, οι υποβαθμίσεις και οι μειώσεις θέσεων"
"Οι ξένοι επενδυτές, οι οποίοι μέχρι και λίγες ημέρες μετά τις εκλογές αγόραζαν μαζικά ελληνικές μετοχές της μεγάλης κυρίως κεφαλαιοποίησης, άλλαξαν... ξάφνου τακτική, μόλις είδαν το φως της δημοσιότητας τα πραγματικά μεγέθη της ελληνικής οικονομίας. Η απώλεια της... αξιοπιστίας της Ελλάδας αποτέλεσε μία πρώτης τάξης ευκαιρία για τους μεγάλους επενδυτικούς οίκους να «στήσουν» ένα οργανωμένο και... βίαιο υποτιμητικό κερδοσκοπικό παιχνίδι στις εγχώριες αγορές μετοχών και ομολόγων. Τα spreads των δεκαετών ελληνικών ομολόγων έφθασαν την προηγούμενη εβδομάδα σε νέα υψηλά οκταμήνου (257 μονάδες βάσης), ενώ στο Χ.Α. οι έντονες πιέσεις του τελευταίου διμήνου έχουν κοστίσει περισσότερα από 25 δισ. ευρώ στην αξία της αγοράς.
Ρόλο-«κλειδί» στις πρόσφατες εξελίξεις έπαιξε, σύμφωνα με χρηματιστηριακούς παράγοντες, η Goldman Sachs, η οποία έχει σημαντική επιρροή και στις δύο αγορές. Ο αμερικανικός οίκος, μέσω σχετικής έκθεσης που άφηνε ανοιχτό το ενδεχόμενο αυξημένης φορολόγησης των τραπεζών και αφού είχαν προηγηθεί καθοδικές αναθεωρήσεις των τιμών-στόχων για τις μετοχές όλων των μεγάλων εγχώριων τραπεζών, δημιούργησε ένα αρνητικό κλίμα στο Χ.Α. προσπαθώντας να δώσει το... «μήνυμα» στη νέα κυβέρνηση για λήψη αυστηρών μέτρων.
Τα «καμπανάκια»
Παράλληλα, οι υποβαθμίσεις της ελληνικής οικονομίας ή τα «καμπανάκια» που χτύπησαν για τις άσχημες προοπτικές της από τους οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης (Fitch, S&P) έδωσαν το... σήμα των πωλήσεων και στα άλλα κορυφαία επενδυτικά «σπίτια», όπως π.χ. τη Citigroup, την JPMorgan, τη Morgan Stanley, τη BoA/Merrill Lynch, τη Deutsche Bank, την UBS, την Capital, τη Fidelity και την Blackrock σε σημαντικές μειώσεις των θέσεών τους, κυρίως στις μεγάλες τράπεζες. Η αλλαγή στρατηγικής υιοθετήθηκε και από άλλους ευρωπαϊκούς ομίλους, με μικρότερη συμμετοχή στο Χ.Α., όπως είναι π.χ. η βρετανική HSBC, οι γαλλικές BNP Paribas, Societe Generale και Credit Agricole, η ισπανική Santander, η ιταλική Unicredito και οι ολλανδικές ING και Fortis.
Ήδη από τον περασμένο μήνα φάνηκαν οι προθέσεις των ξένων επενδυτών, καθώς οι εκροές από τα θεσμικά χαρτοφυλάκια ανήλθαν σε 153,55 εκατ. ευρώ, φαινόμενο που συνεχίστηκε με ακόμη μεγαλύτερη ένταση τον Δεκέμβριο. Οι τραπεζικές μετοχές δέχθηκαν τις μεγαλύτερες πιέσεις, αφενός επειδή το... «άνοιγμα» των spreads επηρεάζει άμεσα την κερδοφορία των ομίλων, αφετέρου λόγω των εκτιμήσεων που θέλουν την επόμενη χρονιά ακόμη δυσκολότερη για τις τράπεζες μετά το κλείσιμο της στρόφιγγας του χρήματος από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Ολοι έχασαν
Οι... αθρόες ρευστοποιήσεις από όλους σχεδόν τους μεγάλους ξένους επενδυτές έγιναν χωρίς... δεύτερη σκέψη και το κυριότερο χωρίς να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη οι αποτιμήσεις των μετοχών στο ταμπλό, καθώς οι μέσες τιμές-κτήσης ήταν πολύ χαμηλότερες από τις τρέχουσες. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, άλλωστε, τα υψηλά κέρδη που αποκόμισαν (ή πρόκειται να αποκομίσουν) οι μεγάλοι οίκοι από τις άλλες αγορές στις οποίες δραστηριοποιούνται (ομολόγων, παραγώγων)."
"Θρίλερ με «πρωθυπουργό» τη Moody’s"
"Διαστάσεις διεθνούς χρηματοοικονομικού θρίλερ λαμβάνει το υποτιμητικό παιχνίδι με τα ελληνικά ομόλογα, καθώς με παρέμβαση του στα διεθνή δίκτυα ο κολοσσιαίος αμερικανικός χρηματοπιστωτικός όμιλος Goldman Sachs διατυπώνει τις ενστάσεις του στα περιθώρια που η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αφήνει στους οίκους όπως η Moody's να καθορίσουν την τύχη της ελληνικής οικονομίας. «Το απίθανο σενάριο να μη δεχτεί η ΕΚΤ τα ελληνικά ομόλογα ως ενέχυρο έχει γίνει ένας υπολογίσιμος κίνδυνος που ελέγχεται αποκλειστικά από τη Moody's, η οποία καθίσταται de facto το κέντρο αποφάσεων για τα ελληνικά ομόλογα», αναφέρει η Goldman Sachs.
Ο αμερικανικός οίκος, που είναι ο μεγαλύτερος διαχειριστής του ελληνικού δημόσιου χρέους, με παρέμβασή του ζητά να σταματήσει η ομηρία της Ελλάδας από τον διεθνή οίκο αξιολόγησης, αλλά και η ΕΚΤ να αλλάξει στο σύνολο τους τους κανόνες που σχετίζονται με τις προϋποθέσεις των χρηματοδοτήσεων με ενέχυρο τα ομόλογα των κρατών, ώστε οι οίκοι αξιολόγησης να πάψουν να έχουν το «ακατάλληλο» αυτό πλεονέκτημα του βέτο, όπως το χαρακτηρίζει. Η ίδια η Goldman Sachs φαίνεται να ανακρούει πρύμναν, καθώς ήταν αυτή που πριν από μερικές εβδομάδες έδωσε το έναυσμα για πτώση του χρηματιστηρίου με σχετική έκθεση της.
Με αφορμή το ελληνικό χρέος, ακόμα και πιθανά συμφέροντα που συσχετίζονται με όσους έχουν αγοράσει ελληνικά ομόλογα, στους οποίους περιλαμβάνονται ακόμη και συνταξιοδοτικά ταμεία από όλη την υφήλιο, μία από τις μεγαλύτερες χρηματοπιστωτικές τράπεζες του κόσμου αμφισβητεί ευθέως τα κριτήρια με τα οποία η ΕΚΤ παίρνει τις αποφάσεις της, αλλά και την εγκυρότητα των διεθνών οίκων αξιολόγησης. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι η Moody's από την πρώτη επαφή της με την ελληνική πραγματικότητα έχει εκπλαγεί δυσάρεστα, απαιτώντας να αυξηθούν δραστικά οι περικοπές δαπανών. Ωστόσο, τα συμφέροντά της στην ελληνική αγορά που συσχετίζονται με την τιτλοποίηση του δημόσιου χρέους αναμένεται να λειτουργήσουν ως έναν βαθμό εξισορροπητικά όσον αφορά στην αυστηρότητα του τελικού πορίσματος.
Πηγές διεθνών επενδυτικών κύκλων, όπως της Morgan Stanley, εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για τις εξαγγελίες του κ. Γιώργου Παπακωνσταντίνου στους θεσμικούς επενδυτές την εβδομάδα που πέρασε, αποτιμώντας θετικά τη στάση που υιοθέτησε ο υπουργός όσον αφορά στα προσδοκώμενα έσοδα από μετοχοποιήσεις, αλλά και την πρόθεση να κατεβάσει το έλλειμμα κάτω από 9%. Στις κατ' ιδίαν συναντήσεις ο υπουργός Οικονομικών έδωσε συγκεκριμένο στίγμα με δεσμεύσεις για τολμηρές τομές που θα ανακοινωθούν τον Ιανουάριο. Με έκθεσή της η ΒΝΡ Ρaribas υπογράμμισε ότι ο πρωθυπουργός άλλαξε την ατζέντα στον προσανατολισμό της οικονομικής πολιτικής, έδωσε καινοτόμα μηνύματα προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά αναμένει δύο πράγματα. Τη συγκεκριμενοποίηση και εκτέλεση των μέτρων και την αντίδραση των συνδικάτων, στοιχείο για το οποίο ερωτήθηκε και ο κ. Παπακωνστανίνου στο Bloomberg. Για τον λόγο αυτό αποτιμήθηκε θετικά το γεγονός ότι η απεργία της ΓΣΕΕ δεν προχώρησε την περασμένη Πέμπτη, καθώς τα διεθνή κεφάλαια αμφιβάλλουν αν τα συνδικάτα θα προσαρμοστούν στις επίπονες, όπως τις χαρακτηρίζουν, μεταρρυθμίσεις που ετοιμάζει η κυβέρνηση. Το χρηματιστήριο δείχνει προς το παρόν να αντιδρά λελογισμένα στις νέες υποβαθμίσεις παρά το γεγονός ότι οι μετοχές των ελληνικών τραπεζών αποτελούν την κατηγορία με τις μεγαλύτερες απώλειες -περί το 30%- για τους διεθνείς επενδυτές το τελευταίο δίμηνο. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι μεγάλο fund της Αμερικής απορροφά διαμέσου της Goldman Sachs την προσφορά στη μετοχή της Εθνικής. Ομως οι short θέσεις μεγάλων funds, όπως του Braven Howard, που καταγράφαμε την προηγούμενη εβδομάδα στα ελληνικά CDS (Credit Default Swaps) παραμένουν και οι αποκλίσεις στους στόχους περικοπής του ελλείμματος μπορεί να έχουν επώδυνες συνέπειες, ανεβάζοντας ακόμα περισσότερο το κόστος δανεισμού του Ελληνικού Δημοσίου."
Δημοσίευση σχολίου