Εξωτερική Πολιτική: Η διπλωματία... των επόμενων μηνών. Η Ελλάδα στις συμπληγάδες Τουρκίας -Ισραήλ.

Του Σωτήρη Σιδέρη
Ο ΥΠΕΞ Γιώργος Γεραπετρίτης δεν έχει καταφέρει ούτε για μια φορά να φέρει εις πέρας μια πρωτοβουλία, μια συγκεκριμένη πολιτική με μετρήσιμα αποτελέσματα. Οι μόνιμες εκκρεμότητες της Ελλάδας, από τα βαλκάνια, μέχρι την Τουρκία και την Ανατολική Μεσόγειο παραμένουν ανέγγιχτες. Ερωτώμενος, σε συνέντευξή του στον Σκάι σχετικά με την μη πραγματοποίηση του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας -Τουρκίας, ο ΥΠΕΞ είπε ότι “θα γίνει τους επόμενους μήνες”. Αυτό το λέει εδώ και δύο χρόνια. Και αν ερωτηθεί και πάλι μετά από λίγους μήνες, πιθανόν,να επαναλάβει το ίδιο.

 
Την ίδια απάντηση έδινε για το περίφημο ηλεκτρικό καλώδιο που θα συνέδεε Ελλάδα και Κύπρο. Παρέπεμπε την επανέναρξη των εργασιών “τους επόμενους μήνες” . Μετά , έκανε λόγο για “ γεωπολιτικές συνθήκες”. Αλλά οι σχέσεις Ελλάδας -Τουρκίας δεν είναι μια υπόθεση γραφικών. Είναι μια υψηλού επιπέδου στρατηγική σκακιέρα,. Οι διμερείς σχέσεις επηρεάζονται από πλήθος γεγονότων σε μια ολόκληρη Περιφέρεια, από το Ιράν μέχρι το Γιβραλτάρ και από τα βαλκάνια μέχρι το Αιγαίο, την οποία ο Γεραπετρίτης δεν κατάφερε ποτέ να “διαβάσει”, αλλιώς δεν θα έλεγε διαρκώς αερολογίες.

 
Χωρίς στόχους

Το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας -Τουρκίας δεν γίνεται γιατί στο πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου των δύο χωρών, όπου από ελληνικής πλευράς ηγείται η σιωπηλή Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου , δεν έχει καταφέρει να μετακινηθεί ούτε κατά ένα εκατοστό σχετικά με τα μείζονος σημασίας ζητήματα των δύο χωρών. Από τη μια , έχει εξαφανιστεί , έστω και ως δήλωση προθέσεων η παραπομπή των διαφορών στη Χάγη και από την άλλη, δεν υπάρχει εναλλακτική οδός. Ούτε παρατηρείται βούληση για πρόοδο στον διάλογο που θα μπορούσε να αλλάξει την εικόνα καθήλωσης και να δημιουργήσει θετική ατμόσφαιρα.

Οι σχέσεις Ελλάδας -Τουρκίας διακρίνονται πλέον από έναν ανελέητο ανταγωνισμό στους εξοπλισμούς , με τη διπλωματία να έχει ατονήσει. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την κυριαρχία Τραμπ στην διεθνή διπλωματική σκηνή , η κρίση που περιλαμβάνει την Συρία, την Παλαιστίνη, τον Λίβανο, την Λιβύη,το Ιράν, την κινητικότητα για την ενέργεια και την πολεμική ατζέντα του Ισραήλ, έχουν υποβαθμίσει σημαντικά την ανάγκη για εξελίξεις στις διμερείς ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Υπό αυτή την οπτική, τα “ήρεμα νερά” προκύπτουν από επιλογές που δεν αφορούν αυστηρά τις διμερείς σχέσεις, αλλά ότι οι προτεραιότητες αλλάζουν. Αν η Τουρκία αποφασίσει αύριο να δοκιμάσει την συνοχή της συνεργασίας Ελλάδας -Ισραήλ ή τον ρόλο των ΗΠΑ στην περιοχή, θα προκαλέσει ένταση. Οπότε τα υποτιθέμενα μηνύματα της τριμερούς Ελλάδας -Κύπρου -Ισραήλ, μάλλον ευνοούν το σχέδιο του Ισραήλ να απωθήσει την Τουρκία στα εδάφη της, παρά τις διμερείς ελληνοτουρκικές σχέσεις. Αλλά δεν είναι καθόλου εύκολο.

Ας σημειωθεί αυτό. Τα κράτη που έχουν σχέδιο δεν πτοούνται από δήθεν μηνύματα και η Τουρκία δεν είναι Γάζα. Σίγουρα είναι θετικό να νοιώθει η Τουρκία την διεθνή πίεση, αλλά η λύση δεν μπορεί να είναι στρατιωτική γιατί η Ελλάδα θα κάνει πόλεμο. Πόλεμος Τουρκίας -Ισραήλ δεν θα γίνει γιατί δεν συμφέρει την Δύση. Τουρκία και Ισραήλ γίνονται πολύ ανταγωνιστικές, θέλουν νέο χάρτη υπό την επιρροή τους και οι μικρότερες χώρες, ή οι χώρες που δεν έχουν δικό τους σχέδιο, αυτοτέλεια στην λήψη των αποφάσεων και ειδικό διεθνές βάρος, θα θυσιαστούν, αν τα πράγματα ξεφύγουν.

 
Η λογική ανάγνωση

Έτσι, ο ΥΠΕΞ Γιώργος Γεραπετρίτης, έχει την πολυτέλεια να δίνει συνεντεύξεις και να μην λέει απολύτως τίποτα. Στα ελληνοτουρκικά χρησιμοποιεί το συνηθισμένο λεξιλόγιο που δείχνει μια Ελλάδα σε διπλωματικό οργασμό , ενώ είναι καθηλωμένη σε όλα τα μέτωπα. Η μοναδική παράμετρος που λειτουργεί, είναι στο πλαίσιο στήριξης του Ισραήλ και της πολιτικής των ΗΠΑ στην περιοχή, άνευ εξηγήσεων και ορίων.
Στις 20 και 21 Ιανουαρίου θα γίνει ένας ακόμη γύρος ελληνοτουρκικών συνομιλιών , στο πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου. Επειδή ήδη γνωρίζουμε ότι και οι δύο πλευρές δεν έχουν τίποτα να παρουσιάσουν στα διμερή ζητήματα, μάλλον ούτε θέλουν, θα επαναληφθούν οι στερεότυπες εκφράσεις και από τις δύο πλευρές, χωρίς πρόσθετο ενδιαφέρον.

Η φράση του Γ. Γεραπετρίτη ότι τα “ήρεμα νερά” είναι επιλογή παραπέμπει αναγκαστικά στην δραματική υποχώρηση της Ελλάδας δύο φορές, με κρίσιμες παρενέργειες. Πρώτη , η ταπεινωτική περιοδεία του Ουρούτς Ρέις για έρευνες και η δεύτερη, η ακύρωση του ηλεκτρικού καλωδίου, που συνοδεύτηκε από απειλές από την Άγκυρα, μετά ήρθαν τα εξευτελιστικά επεισόδια μεταξύ Αθήνας και Λευκωσίας για τα οικονομικά και μετά η σιωπή....

Αν λοιπόν τα ήρεμα νερά είναι ειρηνική υποχώρηση της χώρας , τότε έχουμε ενδοτισμό και όχι στιβαρή εξωτερική πολιτική όπως προσποιείται ότι ασκεί ο ΥΠΕΞ. Επίσης, η άλλη αναφορά του υπουργού ότι «οι δίαυλοι επικοινωνίας μεταξύ των δύο χωρών δεν έκλεισαν ποτέ» και ότι «είναι εξαιρετικά σημαντικό να υπάρχουν οι δίαυλοι αυτοί, έτσι ώστε να μπορούμε να προλαμβάνουμε, αντί να τρέχουμε πίσω από τα γεγονότα», αποτελεί την επιβεβαίωση της ανυπαρξίας στρατηγικού σχεδίου. Οι δίαυλοι εννοείται ότι πρέπει να είναι ανοιχτοί και είναι δεκαετίες τώρα, όπως είναι και μεταξύ Ουκρανίας -Ρωσίας και Ιράν -ΗΠΑ κλπ, αλλά οι ανοιχτοί δίαυλοι δεν μπορούν να υποκαταστήσουν μια σχεδιασμένη και με στόχους εξωτερική πολιτική. Πιο απλά, ούτε τα ήρεμα νερά, ούτε οι ανοιχτοί δίαυλοι είναι εθνικοί στόχοι, είναι απλά δύο παράμετροι που πρέπει να συμπληρώνουν ένα σχέδιο και όχι να το υποκαθιστούν….

Η Τουρκία έχει χάσει έδαφος στο παζάρι των εντυπώσεων ως χώρα που μεσολαβεί για την λήξη του πολέμου Ρωσίας -Ουκρανίας, καθώς όλο το βάρος το έχουν επωμιστεί απευθείας ο Πούτιν και ο Τραμπ και οι συνεργάτες τους. Στην Συρία και το Ιράκ έχει παρέμβει το Ισραήλ στηρίζοντας τους Κούρδους με στόχο την αναχαίτιση της τουρκικής επιρροής. Όλα αυτά είναι σε εξέλιξη με άγνωστη συνέχεια. Οι δημόσιες απειλές μεταξύ Ερντογάν -Νετανιάχου, δεν προοιωνίζονται ήρεμο μέλλον.

Προς κλιμάκωση των εντάσεων

Ακόμη και οι μεγάλες ευρωπαικές χώρες τρέχουν ασθμαίνουσες να ανατρέψουν τα αρνητικά για τις ίδιες δεδομένα και να μπουν στο μεγάλο κάδρο, αλλά μέχρι τώρα είναι εκτός παιχνιδιού. Στην Ανατολική Μεσόγειο κυριαρχεί το πολεμικό μένος του Ισραήλ έναντι όλων . Η διάσπαση και η υποταγή του αραβικού κόσμου στα σχέδια του, μέσω των ΗΠΑ και της ΕΕ διευκολύνει πάρα πολύ το Τελ Αβίβ να εμφανίζεται ως κυρίαρχη δύναμη στην περιοχή και να απειλεί συνεχώς.

Η Τουρκία που έπαιξε ρόλο στην Συρία, την διαμόρφωση της Χαμάς και την Λιβύη έχει αναδιπλωθεί κάπως, αλλά διαθέτει αρκετή ισχύ για να πρωταγωνιστεί. Το Ισραήλ δεν θέλει ούτε ισχυρό Ιράν , το οποίο ξεδόντιασε προς το παρόν, ούτε ισχυρή Τουρκία και φαίνεται ότι παίρνει το πάνω χέρι ί, καθώς η ΕΕ και οι ΗΠΑ παραμένουν αταλάντευτα στο πλευρό του, διαφορετικά, το Τελ Αβίβ θα είχε πρόβλημα. Αλλά η κατάσταση είναι τόσο ρευστή και τόσο επικίνδυνη που κανείς δεν μπορεί να μιλήσει για νέα αρχιτεκτονική και για εμπέδωση ενός νέου χάρτη. Κάθε άλλο, όσο ο ανταγωνισμός Τουρκίας -Ισραήλ εντείνεται, τόσο πιο επικίνδυνος θα γίνεται .

Και όσον αφορά τις ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι φανερό πως όσο οι δύο χώρες κυριαρχούνται από την εξοπλιστικοί φρενίτιδα, επιδιώκουν την δημιουργία ανταγωνιστικών αξόνων, αντί να διαμορφώνουν το αύριο μέσω της διπλωματίας. Όσο επικρατεί αυτή η τάση, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες για μια σύγκρουση. Η Ελλάδα και η Τουρκία συζητούν, αλλά δεν λύνουν προβλήματα. Το διεθνές σκηνικό είναι άκρως απειλητικό για τις μικρότερες χώρες και κυρίως για χώρες που δεν έχουν δικό τους εθνικό σχέδιο, αλλά ακολουθούν και στοιχίζονται πίσω από τα σχέδια άλλων χωρών, όπως κάνει η Ελλάδα.

Είναι πρωτοφανές π.χ. το γεγονός ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη, αντί να εφαρμόσει ένα δικό της εθνικό σχέδιο για το μέλλον των σχέσεων με την Συρία, μια χώρα κλειδί για την περιοχή, άγεται και φέρεται πίσω από τα σχέδια του Ισραήλ και έχει περιοριστεί σε μια ρητορική στήριξης των Χριστιανών, λες και πρόκειται για θρησκευτική σύγκρουση και όχι για γεωπολιτική ανατροπή. Τόσο υποβαθμισμένος είναι ο ρόλος της Αθήνας..
Υπό αυτή την οπτική, όσο η εξωτερική της χώρας δεν γίνεται ελληνοκεντρική, αλλά με σταθερό και αναγνώσιμο περιφερειακό σχέδιο, με ισχυρές συμμαχίες και όχι πρόθυμος δορυφόρος, τόσο πιο ασταθής θα γίνεται εν μέσω των ανταγωνισμών των άλλων χωρών,.
Και αυτός ο κίνδυνος δεν κατανοείται από τον Γεραπετρίτη και τον Μητσοτάκη, ούτε από την αντιπολίτευση.

πηγή


Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του Ellada simera.