τoυ Ανδρέα Θεοφάνους*
Ενώ έχει ήδη λεχθεί ότι η πρόσφατη δήλωση του Προέδρου της Δημοκρατίας «εάν θα υπάρχει Κύπρος» αγγίζει τα όρια της ηττοπάθειας, ταυτόχρονα υποδηλεί με τον πιο δραματικό τρόπο ότι στη συνείδηση του πολίτη όντως η Κύπρος αντιμετωπίζει υπαρξιακό πρόβλημα. Κατά καιρούς όταν κατατίθετο η εν λόγω θέση η απάντηση ήταν ότι αυτό ήταν υπερβολή. Πρέπει να σημειωθεί ότι σε διάφορες περιπτώσεις,
Κύπριοι και ξένοι πολιτικοί, διπλωμάτες, ακαδημαϊκοί και αναλυτές εξέφρασαν παρόμοιες απόψεις. Οι προβληματισμοί αυτοί κατατίθενται συνήθως από άτομα τα οποία δεν θεωρούν τη διακοινοτική διάσταση του Κυπριακού ως την πλέον σημαντική.
Προφανώς υφίσταται υπαρξιακό πρόβλημα επιβίωσης καθώς η Τουρκία δεν αναγνωρίζει δικαίωμα ύπαρξης στην Κυπριακή Δημοκρατία ενώ παράλληλα προσπαθεί να νομιμοποιήσει και να μονιμοποιήσει τον στρατηγικό της έλεγχο επί της Μεγαλονήσου. Είναι η Κυπριακή Δημοκρατία που αντιμετωπίζει τα εμπάργκο της Τουρκίας (π.χ. απαγόρευση της χρήσης του τουρκικού εναέριου χώρου και των τουρκικών λιμανιών για τα κυπριακά αεροπλάνα και πλοία) καθώς και τα βέτο από την Άγκυρα για την ένταξη της χώρας μας σε Ευρωπαϊκούς και διεθνείς οργανισμούς (στους οποίους προς το παρών δεν συμμετέχει). Επιπρόσθετα, η πολιτική του εποικισμού, ο σφετερισμός των ελληνοκυπριακών περιουσιών και η συστηματική καταστροφή της ελληνοχριστιανικής πολιτιστικής κληρονομιάς και ταυτότητας της κατεχόμενης Κύπρου επιβεβαιώνουν δυστυχώς του λόγου το αληθές.
Πέραν της Τουρκίας όμως η βάση των συνομιλιών είναι τέτοια που αν επιτευχθεί λύση η Κυπριακή Δημοκρατία θα παραμερισθεί για να αντικατασταθεί με ένα πολιτειακό μόρφωμα το οποίο παρά τις περί του αντιθέτου επίσημες διαβεβαιώσεις θα είναι ένα νέο κράτος στο οποίο καμιά σημαντική απόφαση δεν θα λαμβάνεται χωρίς τη συγκατάθεση της τουρκικής πλευράς.
Γι’ αυτό (ο Πρόεδρος Χριστόφιας και όλοι οι Κύπριοι) θα πρέπει να προβληματισθούμε κατά πόσον η φιλοσοφία των δύο συνιστώντων κρατών και μιας χαλαρής κεντρικής οντότητας διαφυλάττει ή καταστρέφει την Κυπριακή Δημοκρατία. Πρέπει επίσης να ξεκαθαρισθεί κατά πόσον η διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία έστω και με το σωστό περιεχόμενο μπορεί να είναι βιώσιμη. Υπογραμμίζεται επίσης ότι υπάρχει και η σχολή σκέψης που θεωρεί ότι είναι δευτερευούσης σημασίας η ενασχόληση με την κρατική υπόσταση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Και αυτό θα πρέπει να συζητηθεί και να λήξει μια για πάντα.
Το δεύτερο ζήτημα είναι κατά πόσον αντιμετωπίζει υπαρξιακό πρόβλημα και ο κυπριακός Ελληνισμός. Μεταξύ άλλων, μπορεί να τεθεί το ερώτημα κατά πόσον η διαφοροποίηση των δημογραφικών δεδομένων στην Κύπρο (δεν) θεωρείται πρόβλημα. Δια μέσου των αιώνων ο κυπριακός Ελληνισμός αποτελούσε τη συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων της Μεγαλονήσου. Για αιώνες οι Έλληνες της Κύπρου ήταν περίπου το 80% και ζούσαν σε ολόκληρη την επικράτεια του νησιού. Άλλο είναι να σεβόμαστε τις άλλες εθνοτικές κοινότητες/μειονότητες και ομάδες στα πλαίσια των Ευρωπαϊκών αρχών και άλλο να δεχθούμε ότι η κατ’ εξοχήν συντριπτική ελληνική παρουσία στην Κύπρο θα διαφοροποιηθεί για πάντα.
Πραγματικά, το δημογραφικό ζήτημα πρέπει να αξιολογηθεί σοβαρά. Κατ’ αρχήν θεωρούμε πρόβλημα εάν ο ελληνικός πληθυσμός της Κύπρου καθηλωθεί στο 40% του συνόλου τα επόμενα 20 χρόνια; Εάν ναι τι πράττουμε για να το αποτρέψουμε; Μεταξύ άλλων, θα πρέπει να προβληματισθούμε για τα υφιστάμενα κοινωνικοοικονομικά δεδομένα (π.χ. ανεργία νέων και μετανάστευση) καθώς και για το αξιακό σύστημα (π.χ. θεσμός της οικογένειας) που αναπόφευκτα επηρεάζουν καθοριστικά τους δημογραφικούς δείκτες.
Επιπρόσθετα επειδή πολλές φορές τίθεται το ζήτημα της πολυπολιτισμικής κοινωνίας και άλλα συναφή θέματα είναι καθοριστικό να κατανοήσουμε ότι άλλο ο σεβασμός της διαφορετικότητας και άλλο ο αυτοευνουχισμός. Άλλο είναι να νιώθουν καλά οι ξένοι που εργάζονται ή/και διαβούν στην Κύπρο και άλλο εμείς να υποβαθμίζουμε τα ιερά μας σύμβολα και την ταυτότητά μας για να μην μας πουν εθνικιστές. Επί τούτου να σημειωθεί επίσης ότι άλλο εθνικισμός και άλλο εθνισμός. Άλλωστε κάποιος που δεν σέβεται τον εαυτό του και την ταυτότητά του δεν μπορεί πραγματικά να σεβασθεί τον συνάνθρωπό του και την ταυτότητά του.
Την Κύπρο που μερικοί από μας οραματιζόμαστε δεν την θέλουμε μόνο να υπάρχει, την θέλουμε να ακμάζει.
*Ο Ανδρέας Θεοφάνους είναι Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας και Διευθυντής του Κυπριακού Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων.
Δημοσίευση σχολίου