από την οποία είναι υποχρεωμένη να προμηθεύεται πετρέλαιο, αποκτά πολύ μεγάλη σημασία, ικανή να επιδράσει καταλυτικά σε γεωπολιτικές και οικονομικές ισορροπίες, διεθνώς.
Η τρέχουσα εβδομάδα έχει ανυπολόγιστες επιπτώσεις, όχι μόνο εξαιτίας των εκτεταμένων καταστροφών και του ανθρώπινου πόνου, αλλά και γιατί η Ιαπωνία συνειδητοποίησε βίαια ότι κανείς δεν μπορεί να αποφύγει τα όρια που του θέτει η γεωγραφία, όπως αναφέρει σε σχετική ανάλυση η αμερικανική εταιρία Stratfor Global Intelligence, που κατέχει κορυφαία θέση διεθνώς σε γεωπολιτικά θέματα.
Η Ιαπωνία είναι η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, λίγο πίσω από την Κίνα. Είναι επίσης η τρίτη μεγαλύτερη βιομηχανική οικονομία στον κόσμο, πίσω από τις ΗΠΑ και την Κίνα. Το πρόβλημα της Ιαπωνίας είναι ότι οι τεράστιες βιομηχανικές της μονάδες είναι κατασκευασμένες σε ένα έδαφος με ελάχιστο ορυκτό πλούτο, τονίζει η ανάλυση της Stratfor.
Η χώρα είναι αναγκασμένη να εισάγει όλα τα μέταλλα και την ενέργεια που χρησιμοποιεί για την παραγωγή των βιομηχανικών της προϊόντων. Διαθέτει εφεδρικά ορυκτά αποθέματα, αλλά εάν αυτά τελειώσουν και δεν εισαχθούν νέα, η Ιαπωνία θα σταματήσει να είναι βιομηχανική δύναμη.
Η Γεωγραφία του Πετρελαίου
Ο Περσικός Κόλπος είναι η μόνη περιοχή που μπορεί να καλύψει τις ανάγκες της Ιαπωνίας σε πετρέλαιο. Υπάρχουν σίγουρα και άλλες περιοχές που μπορούν να καλύψουν ένα μέρος των ενεργειακών αναγκών της Ιαπωνίας, αλλά δίχως το αραβικό πετρέλαιο δεν επαρκούν.
Οποιαδήποτε μείωση στην ροή της παραγωγής στην αραβική χερσόνησο, πόσο μάλλον το κλείσιμο των στενών του Χορμούζ, θα είχε τεράστιες επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία.
Για την Ιαπωνία όμως, η εξέλιξη αυτή θα σήμαινε κάτι περισσότερο από αύξηση των τιμών. Θα της απαγόρευε την προμήθεια πετρελαίου σε οποιαδήποτε τιμή, σημειώνει η Stratfor. Η κίνηση των τάνκερ, τα όρια στην διαθεσιμότητα των λιμανιών και τα μακροχρόνια συμβόλαια που εξασφαλίζουν προμήθεια πετρελαίου σε άλλες χώρες, είναι δεδομένα που μπορεί να μην επιτρέψουν στην ιαπωνική βιομηχανία την λήψη του πετρελαίου που έχει ανάγκη.
Και είναι προφανές, ότι η επιβράδυνση της παραγωγής στην τρίτη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, θα έχει δραματικές και σύνθετες επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία.
Το 1973, οι αραβικές χώρες επέβαλαν ένα παγκόσμιο πετρελαϊκό εμπάργκο. Η Ιαπωνία, πλήρως εξαρτημένη από το εισαγόμενο πετρέλαιο, δεν είχε να αντιμετωπίσει μόνο την άνοδο των τιμών αλλά και την έλλειψη καυσίμων για την τροφοδότηση της οικονομίας. Παρόλο που το εμπάργκο διήρκησε μόνο πέντε μήνες, η πετρελαϊκή κρίση, όπως την αποκαλούν οι Ιάπωνες, χτύπησε την βιομηχανική της παραγωγή και της υπενθύμισε με τραυματικό τρόπο την ενεργειακή της εξάρτηση.
Ο λόγος για τον οποίο η Ιαπωνία χρησιμοποιεί δύο εναλλακτικά καύσιμα, είναι γιατί θέλει να αποφύγει τους κινδύνους που δημιουργεί η εξάρτηση μόνο από το πετρέλαιο. Είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας κάρβουνου από τη θάλασσα και έχει γίνει ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός ηλεκτρικού ρεύματος από πυρηνικούς αντιδραστήρες, πίσω μόνο από την Γαλλία και τις ΗΠΑ.
Το ένα τρίτο της εγχώριας παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος προέρχεται από τις πυρηνικές της μονάδες. Η πυρηνική ενέργεια έχει τεράστια στρατηγική σημασία για την βιομηχανική παραγωγή και την εθνική ασφάλεια της Ιαπωνίας.
Δεν καθιστά την Ιαπωνία ανεξάρτητη ενεργειακά, καθώς χρειάζεται την εισαγωγή κάρβουνου και πυρηνικού καυσίμου, αλλά η πρόσβαση σε αυτές τις πηγές ενέργειας της δίνει το πλεονέκτημα να εξαρτάται από χώρες όπως η Αυστραλία, που δεν έχει επικίνδυνα στενά όπως το Χορμούζ.
Υπό το πρίσμα αυτό πρέπει να σκεφτούμε την δήλωση του πρωθυπουργού της Ιαπωνίας ότι η χώρα του είναι αντιμέτωπη με την μεγαλύτερη κρίση από το Β΄ παγκόσμιο πόλεμο. Πρώτον, ο σεισμός και οι επακόλουθες καταστροφές στους πυρηνικούς αντιδραστήρες, δημιούργησε ένα ενεργειακό κενό που σε συνδυασμό με τις άλλες καταστροφές θα προκαλέσει τεράστια προβλήματα στην ιαπωνική οικονομία. Αλλά και οι εξελίξεις στον Περσικό Κόλπο ανασύρουν εφιαλτικές μνήμες για τους Ιάπωνες . Ενδεχόμενα προβλήματα στην ροή πετρελαίου από τον κόλπο θα πολλαπλασίαζαν τα προβλήματα της ιαπωνικής οικονομίας.
Ο παραλληλισμός της σημερινής κατάστασης με τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο από τον Ιάπωνα πρωθυπουργό, Ν. Καν, δεν ήταν τυχαίος, καθώς και τότε η χώρα αντιμετώπισε μια σοβαρή ενεργειακή κρίση.
Ένας από τους λόγους- ίσως ο πιο σημαντικός- που οι Ιάπωνες έκαναν την επίθεση στο Περλ Χάρμπορ, ήταν γιατί οι Αμερικάνοι τους απέκοπταν από κάθε ενεργειακή πηγή, αγοράζοντας όλο το πετρέλαιο που λάμβαναν από τις ανατολικές Ινδίες. Μετά από αυτό οι επιλογές των ιαπώνων ήταν είτε να αναδιπλώσουν την επιθετική τους στρατηγική, είτε να την κλιμακώσουν σε βάρος των ΗΠΑ.
Το πυρηνικό δίχτυ ασφαλείας της Ιαπωνίας
Η Ιαπωνία βρίσκεται ακόμα αντιμέτωπη με τις συνέπειες της οικονομικής της αποδυνάμωσης στις αρχές του 1990. Η απότομη ανάπτυξη και τα χαμηλά ποσοστά επιστροφής κεφαλαίου δημιούργησαν μια γιγαντιαία οικονομική κρίση. Επιλέγοντας να μην οδηγηθεί σε μια ύφεση που θα προκαλούσε μεγάλη ανεργία, η κυβέρνηση της Ιαπωνίας προτίμησε να στηρίξει την παραδοσιακή πολιτική πλήρους και μακροχρόνιας απασχόλησης.
Για να το επιτύχει αυτό έπρεπε να κρατήσει το επιτόκιο εξαιρετικά χαμηλά και να αποδεχθεί την μείωση των ρυθμών ανάπτυξης. Επέτυχε τους στόχους της αλλά πλήρωσε το τίμημα με ένα εξωφρενικά μεγάλο δημόσιο χρέος και χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης.
Αυτό που είναι σίγουρο είναι πως η κρίση στον Περσικό Κόλπο, η καταστροφή των πυρηνικών αντιδραστήρων και η αύξηση της ραδιενέργειας προστίθενται σε ένα ήδη ζοφερό οικονομικά τοπίο και πλήττουν την πίστη του ιαπωνικού λαού πως θα το ξεπεράσει αλώβητος.
Η πυρηνική ενέργεια προσέφερε στους Ιάπωνες το δίχτυ ασφάλειας που χρειάζονταν, ένα δίχτυ περισσότερο ψυχολογικό. Η πυρηνική καταστροφή δεν θέτει σε κίνδυνο μόνο τις ζωές των ιαπώνων αλλά επαναφέρει και το τραύμα του Β΄ παγκοσμίου πολέμου και της πετρελαϊκής κρίσης του 1973.
Το ερώτημα που απομένει είναι πως θα αντιδράσει το πολιτικό σύστημα της Ιαπωνίας σε αυτήν την μεγάλη πρόκληση. Από τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο και ύστερα η Ιαπωνία αντιμετώπιζε την ενεργειακή της εξάρτηση αποφεύγοντας τις συγκρούσεις και επενδύοντας στις σχέσεις της με τις ΗΠΑ.
Στις παρούσες συνθήκες, θα συνεχίσει η Ιαπωνία να ακολουθεί τις ΗΠΑ ή θα χαράξει έναν δικό της δρόμο; Αν κοιτάξει κανείς την ιστορία αυτής της χώρας θα διαπιστώσει ότι πολλές φορές αντιμετώπισε τις κρίσεις σαν έναυσμα για κάτι καλύτερο.
Αν θέλει να το επιτύχει και σήμερα θα πρέπει να προσδιορίσει εκ νέου το εδώ και πολλά χρόνια αμετάβλητο πολιτικό της σύστημα, καταλήγει η ανάλυση της Stratfor Global Intelligence.
πηγη
Δημοσίευση σχολίου