Γιώργος Σκαφιδάς
Αν και πολύ διαφορετικές μεταξύ τους για μια σειρά από πολύ συγκεκριμένους λόγους (ιστορικούς, γεωγραφικούς, πολιτικούς, στρατιωτικούς), οι μάχες σε Ουκρανία και Γάζα θέτουν, από κοινού πια, το μεγαλύτερο μέρος της Ευρασίας σε κατάσταση πολεμικού συναγερμού.
Οι εστίες της έντασης είναι σαφώς προσδιορισμένες γεωπολιτικά, καθώς Ισραηλινοί και Ουκρανοί προετοιμάζουν τις επόμενες κινήσεις τους με την επερχόμενη τρίτη εβδομάδα πολέμου των μεν να συμπίπτει χρονικά με το επερχόμενο τρίτο έτος πολέμου των δε.
Αν και διαφορετικά, αυτά τα δύο πολεμικά μέτωπα έρχονται να ενταχθούν σε ένα κοινό πλαίσιο υποθέσεων που καταρρέουν από τη μια πλευρά και αβεβαιοτήτων που αναδύονται από την άλλη.
«Η Γάζα θα αλλάξει το μέλλον του πολέμου», έγραφαν οι Χάραλντ και Πίπα Μάλμγκρεν (πατέρας και κόρη, πρώην σύμβουλοι σειράς Αμερικανών προέδρων αμφότεροι) προ ημερών στον ιστοχώρο Unherd.
Κάτι ανάλογο ωστόσο, έγραφε και ο Economist τον περασμένο Ιούλιο για τον πόλεμο στην Ουκρανία («How the conflict in Ukraine is shaping the future of war»).
Προς το παρόν, αυτό που έχει όντως συμβεί είναι ότι υπήρξαν υποθέσεις ή παραδοχές (ή αυταπάτες) που λογίζονταν μεν ως βάσιμες, δεδομένες ή υλοποιήσιμες και κατέρρευσαν μέσα στην αχλή των εξελίξεων.
Ο επικεφαλής διπλωματικός ανταποκριτής των New York Times στην Ευρώπη, Στίβεν Ερλάνγκερ, ξεχωρίζει τέσσερις τέτοιες «βολικές παραδοχές» («comforting assumptions») που συνεθλίβησαν στη σκιά του νέου πολέμου μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς:το ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να αγνοήσουν τη Μέση Ανατολή (και την Ευρώπη, προσθέτουμε εμείς, με φόντο την Ουκρανία)·
το ότι η Χαμάς θα μπορούσε να κρατηθεί υπό περιορισμό (και η Ρωσία προσθέτουμε εμείς, με φόντο το Ουκρανικό)· το ότι ο αραβικός κόσμος θα μπορούσε να προχωρήσει μπροστά χωρίς τους Παλαιστινίους· και το ότι το Ισραήλ είναι ανίκητο (και η Ρωσία προσθέτουμε εμείς, με φόντο το Ουκρανικό).
Ειδικά για τους Αμερικανούς, η πρόκληση πλέον είναι μεγάλη καθώς εκείνοι προσπαθούν να επιτύχουν τουλάχιστον τέσσερα πράγματα παράλληλα στο μέτωπο της Μέσης Ανατολής, όπως γράφει ο Μπράιαν Κατούλις του Middle East Institute:να στηρίξουν στρατιωτικά το Ισραήλ·
να εξασφαλίσουν την ασφαλή απελευθέρωση και επιστροφή των ομήρων και των λοιπών Αμερικανών πολιτών που έχουν παγιδευτεί στη Λωρίδα της Γάζας·
να αποτρέψουν έναν ευρύτερο περιφερειακό πόλεμο (στον οποίο θα μπορούσαν να μπουν το Ιράν, η Χεζμπολάχ του Λιβάνου, οι Χούθι της Υεμένης κ.ά.)
και να προλάβουν την επιδείνωση της ανθρωπιστικής κρίσης στη Γάζα.
Παράλληλα βέβαια, στη στάση των ΗΠΑ ο καλούμενος Παγκόσμιος Νότος βλέπει δύο μέτρα και δύο σταθμά (για «double standard in West’s actions in Gaza and Ukraine» κάνουν χαρακτηριστικά λόγο οι New York Times): την ανάσχεση της ρωσικής επιθετικότητας από τη μια πλευρά και την καταγγελλόμενη «ενθάρρυνση» της ισραηλινής επιθετικότητας από την άλλη.
Το μεγάλο ζητούμενο, βέβαια, και στα δύο μέτωπα είναι άλλο: το εάν θα μπορέσει στις εν λόγω περιοχές την επόμενη μέρα, όταν και όποτε τελειώσουν οι μάχες, να υπάρξει μια βιώσιμη και κοινά αποδεκτή νέα τάξη πραγμάτων, ένα νέο στάτους κβο.
Ο Στίβεν Γουόλτ (του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ) εκφράζει αμφιβολίες. «Το Ισραήλ θα μπορούσε να κερδίσει αυτήν τη μάχη στη Γάζα αλλά να χάσει τον πόλεμο», γράφει στο περιοδικό Foreign Policy, προσεγγίζοντας το εκεί περιφερειακό στάτους κβο ως μη-βιώσιμο.
Η πολεμική ένταση έχει πάντως έρθει για να μείνει και στα δύο μέτωπα.
Ο Πολ Σάλεμ του Middle East Institute εκτιμά ότι ο κύκλος της σύρραξης που άνοιξε τώρα στη Γάζα θα παραμείνει ανοιχτός όχι μόνο φέτος αλλά και για το μεγαλύτερο μέρος του 2024.
«Οι ηγέτες της Ουκρανίας και της Ρωσίας αξιολογούν τους πόρους που έχουν στη διάθεσή τους καθώς ο δικός τους πόλεμος οδεύει προς άλλον έναν χειμώνα», σημειώνουν από την πλευρά τους οι συντάκτες του ειδησεογραφικού πρακτορείου Associated Press.
Το 2024 θα είναι, ωστόσο, παράλληλα και έτος εκλογικό (βλ. ευρωεκλογές, εκλογή προέδρου στις ΗΠΑ κ.ά.) πράγμα το οποίο αναμένεται να περιπλέξει καταστάσεις και ισορροπίες, πολύ δε περισσότερο εάν κερδίσει στις ΗΠΑ ο Τραμπ ο οποίος, σύμφωνα με πρόσφατο άρθρο του περιοδικού Rolling Stone, εξακολουθεί να θέλει να βγάλει τις ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ…
Δημοσίευση σχολίου