Γι’ αυτό, με όσο απλούστερο τρόπο επιτρέπει η χρήση της Ελληνικής γλώσσας, έκρινα σκόπιμο να τεκμηριώσω τον ακριβή βαθμό δυσκολίας του προβλήματος και τι επιλογές υπάρχουν.
Στο τέλος τους 2009 σε τρέχουσες τιμές το δημόσιο χρέος ήταν 300 δις ευρώ, ενώ το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν βρισκόταν στο επίπεδο των 240 δις Ευρώ. Κατά συνέπεια, ο λόγος του δημόσιου χρέους προς το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν είχε ανέλθει στο 125%. Για ευκολία της ανάδειξης του προβλήματος, αλλά εντελώς προσωρινά, έστω ότι ισχύουν οι ακόλουθες υποθέσεις:
1.Ξαφνικά και ως δια μαγείας η κυβέρνηση καταφέρνει να μειώσει το δημόσιο έλλειμμα στο μηδέν.
2.Από το πλεόνασμα της μελλοντικής οικονομικής ανάπτυξης ένα ποσοστό δεσμεύεται από την κυβέρνηση και χρησιμοποιείται για την αποπληρωμή του ήδη συσσωρευμένου δημόσιου χρέους, ενώ το υπόλοιπο χρησιμοποιείται για καθαρά καταναλωτικούς σκοπούς.
Η πρώτη υπόθεση συνεπάγεται ότι το δημόσιο χρέος σταματάει να αυξάνεται από τα συνεχόμενα ελλείμματα της κυβέρνησης και οποιαδήποτε μεταβολή του προέρχεται πλέον από τις μεταβολές στο μέσο ονομαστικό επιτόκιο του δημόσιου χρέους. Όσον αφορά τη δεύτερη υπόθεση, αυτή σημαίνει ότι ένα ποσοστό της αύξησης του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος θα πηγαίνει κάθε έτος για την αποπληρωμή του δημόσιου χρέους.
Με βάση τις ανωτέρω υποθέσεις, ο λόγος του δημόσιου χρέους προς το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν στο τέλος κάθε έτους της περιόδου 2010-2019 θα εξαρτηθεί από το επιτόκιο του δημόσιου χρέους, το ρυθμό της οικονομικής ανάπτυξης, και το ποσοστό της αύξησης του ΑΕΠ για την αποπληρωμή του δημόσιου χρέους. Ας έλθουμε λοιπόν στο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε. Αυτή τη στιγμή το μέσο ονομαστικό επιτόκιο του δημόσιου χρέους μπορεί να βρίσκεται στην γειτονιά του 3.5%. Αλλά ακόμη και αν: α) μας καλύψουν για τώρα οι εταίροι μας στην Ευρώπη, και β) τα περιθώρια των επιτοκίων των ομολογιών του δημοσίου επανέλθουν στα προ της κρίσης επίπεδα, το βέβαιο είναι ότι τα επιτόκια θα ανέλθουν διεθνώς τα προσεχή χρόνια.
Έστω ότι η αύξηση των επιτοκίων την δεκαετία 2010-2019 θα ωθήσει το μέσο ονομαστικό επιτόκιο του δημόσιου χρέους στο επίπεδο του 5.5%. Οπότε, τι θα συμβεί στο λόγο δημόσιου χρέους προς το Ακαθάριστο εγχώριο Προϊόν θα εξαρτηθεί από το ποσοστό που θα δεσμεύσει το δημόσιο για την αποπληρωμή του δημόσιου χρέους και το ρυθμό της οικονομικής ανάπτυξης. Ας υποθέσουμε ότι το ποσοστό αυτό θα ανέλθει σε 50%. Από απλή αριθμητική ανάλυση προκύπτει ότι για να μην ανέλθει ο λόγος του δημόσιου χρέους προς το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν πάνω από το επίπεδο του 2009, την περίοδο 2010-2019 θα πρέπει να επιτύχουμε μέσο ρυθμό ανάπτυξης τουλάχιστο 5%, ο οποίος με ένα μέσο πληθωρισμό 2% βρίσκεται μέσα στη γειτονιά του πραγματικού ρυθμού ανάπτυξης της δεκαετίας 2000-2009.
Επομένως για τους Ευρωπαίους, τις διεθνείς αγορές και εμάς τους ίδιους μπαίνουν τρία θεμελιώδη ερωτήματα. Αυτά είναι: 1.Είναι δυνατόν να μηδενιστούν άμεσα τα δημόσια ελλείμματα;
2.Μπορούμε ως χώρα να επιτύχουμε τα προσεχή δέκα χρόνια μέσο ονομαστικό ρυθμό ανάπτυξης 5%;
3.Θα δεχθεί ο λαός το 50% του αναπτυξιακού πλεονάσματος τα προσεχή δέκα χρόνια να δεσμευτεί για την αποπληρωμή του χρέους;
Με βαθμό εμπιστοσύνης που πλησιάζει την βεβαιότητα, η εκτίμηση μου είναι ότι οι απαντήσεις σε όλες τις ερωτήσεις είναι αρνητικές. Μάλιστα, αν χρειαστεί κάποιο μεγαλύτερο ποσοστό της ανάπτυξης να δοθεί στην κατανάλωση για λόγους έκτακτης εθνικής ανάγκης η αν παραταθεί η περίοδος των δημοσιονομικών ελλειμμάτων, τότε ο απαιτούμενος ρυθμός ανάπτυξης θα πρέπει να είναι ακόμη υψηλότερος, και συνεπώς εντελώς ανέφικτος με την παρούσα διάρθρωση της Ελληνικής οικονομίας. Ως εκ τούτου: 1) δεν υπάρχουν πλέον ήπιες παραδοσιακές πολιτικές οι οποίες να μας δίνουν τη δυνατότητα να βγούμε από το αδιέξοδο, και β) όσο η βίαια προσαρμογή αναβάλλεται τόσο το αδιέξοδο χειροτερεύει.
Μια βίαια προσαρμογή είναι αυτή που θα προδιαγραφεί από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), αν φυσικά καταφύγουμε σ’ αυτό για βοήθεια. Οι πολιτικές τότε θα στοχεύσουν στην δημιουργία μεγάλων πρωτογενών πλεονασμάτων στον δημόσιο προϋπολογισμό και θα περιλαμβάνουν, μεταξύ των άλλων: α) σημαντικές απολύσεις σε όλα τα επίπεδα του δημόσιου τομέα, β) ιδιωτικοποιήσεις, γ) ευρύτατες διαρθρωτικές αλλαγές για την ανόρθωση της ανταγωνιστικότητας της χώρας, κλπ.. Μια άλλη βίαια προσαρμογή είναι η στάση πληρωμών και η αναδιαπραγμάτευση του δημόσιους χρέους με τους πιστωτές, ώστε να φέρουν και αυτοί μέρος του κόστους της προσαρμογής, γιατί έτσι συμβαίνει στις αγορές και θα το κατανοήσουν. Δυστυχώς, όλες οι ενδείξεις είναι ότι δεν μπορούμε να αποφύγουμε πλέον την βίαιη προσαρμογή και καλό είναι η κυβέρνηση να σταματήσει να σκέπτεται πολιτικά και να δράσει άμεσα πριν μας προλάβουν τα γεγονότα. Καθώς περνούν οι ημέρες, αν και έχω πλήρη αίσθηση των λίαν δυσάρεστων συνεπειών που θα προκληθούν, όλο και περισσότερο κλίνω προς την άποψη ότι η αναδιαπραγμάτευση του χρέους πρέπει να αποτελέσει τον κύριο πυλώνα της οποιαδήποτε λύσης, Ευρωπαϊκής ή Διεθνούς.
Δημοσίευση σχολίου