Ο έμπειρος στον ευρύτερο τομέα της εθνικής ασφάλειας, Νίκος Δένδιας, ανέλαβε το κρίσιμο υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Η αρθρογραφία των ημερών επικεντρώνει στα προγράμματα επανεξοπλισμού των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων. Το κεντρικό επιχείρημα του σημερινού σχολίου όμως, είναι ότι εάν οι εξοπλισμοί εξακολουθήσουν να γίνονται “εν κενώ”, το αποτέλεσμα δεν θα είναι αυτό που προσδοκούμε.
Ο τομέα της άμυνας έχει ανάγκη από οργάνωση και ο νέος υπουργός μπορεί να κάνει τη διαφορά. Πέραν του ρόλου της προσωπικότητας του αρμοδίου υπουργού, της κατανόησης των αναγκών και των προτεραιοτήτων, η επιτυχής έκβαση του εγχειρήματος προϋποθέτει κυβερνητική υποστήριξη. Ο εκσυγχρονισμός της χώρας δεν πρέπει να εξαιρέσει το ΥΠΕΘΑ, αν και η απραξία ίσως και να βολεύει πολλούς…
Αρχικά, θα πρέπει να αποκατασταθεί μια ροή ενημέρωσης καλύτερη σε σχέση με το παρελθόν. Ενημέρωση η οποία δεν θα επικεντρώνει αποκλειστικά στο “πολιτικό μέρος” της δουλειάς του υπουργείου, αλλά θα ρυθμίσει ορθολογικά και τη ροή πληροφόρησης από τα στρατιωτικά Επιτελεία. Πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι η προμήθεια των UAV Patroller από το Γενικό Επιτελείο Στρατού (ΓΕΣ). Η ενημέρωση του φορολογούμενου προήλθε από μια ανακοίνωση της ΝΑΤΟϊκής NSPA, της Υπηρεσίας Υποστήριξης και Προμηθειών της Συμμαχίας.
Η αδιαφορία για την ενημέρωση του κοινού περί του τι ακριβώς συμφωνήθηκε καταλήγει να εγείρει ερωτήματα για τη σκοπιμότητα που υπηρετεί. Ο νέος υπουργός έχει την υποχρέωση να υπενθυμίσει στη στρατιωτική ηγεσία ότι στις σύγχρονες χώρες τα χρήματα που διαχειρίζονται στρατιωτικοί και πολιτικοί υπόκεινται σε αυστηρή λογοδοσία… accountability για όσους παρουσιάζουν μια κάπως επιλεκτική και άκριτη αντιγραφή ξένων προτύπων, ιδίως των αμερικανικών.
Τα περισσότερα στον τομέα της δράσης των Επιτελείων καλύπτονται από ένα πέπλο “μυστικότητας” και η ενημέρωση του κοινού εξαντλείται μέσω επιλεκτικών διαρροών σε φιλικά προσκείμενους, ακόμα και στα αποκαλούμενα ως “θέματα κοινής λήψης”. Κάποτε, οι δημοσιογράφοι ρωτούσαν για κάποιο θέμα ενδιαφέροντος και υπήρχε η ευαισθησία παροχής ενημέρωσης. Πολύ συχνά ξεκαθαριζόταν ότι κάποια πράγματα δεν μπορούν να ειπωθούν για διάφορους λόγους και η συντριπτική πλειοψηφία των διαπιστευμένων τηρούσε αυστηρά τους περιορισμούς.
ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ ΠΟΛΛΑ… ΜΕ ΛΙΓΑ
Το δεύτερο σημείο που πρέπει να επισημανθεί είναι η ανάγκη ελέγχου της διαδικασίας προτεραιοποίησης των εξοπλιστικών αναγκών. Σε μια χώρα που δεν έχει απεριόριστους πόρους, το γαϊτανάκι με τις προτεραιότητες που ανεβοκατεβαίνουν αναλόγως της συγκυρίας θα πρέπει να ελεγχθεί αποτελεσματικά. Η διαδικασία ενός άτυπου “λόμπινγκ” που γίνεται από ενδιαφερόμενους προμηθευτές και μάλιστα πολύ επιθετικά, συμπεριλαμβάνει πολιτικούς, αξιωματικούς, ακόμα και δημοσιογράφους.
Όλοι έχουν δικαίωμα να εκφέρουν άποψη, το πλαίσιο όμως εντός του οποίου θα εξελίσσεται αυτή η λειτουργία δεν μπορεί να είναι χαλαρό. Μια προσεκτικά διατυπωμένη και προτεραιοποιημένη λίστα αναγκών, θα συνεπάγεται ότι οποιαδήποτε αλλαγή δεν θα μπορεί να είναι το αποτέλεσμα μιας ιδιωτικής συζήτησης ενός στρατιωτικού με τον πολιτικό του προϊστάμενο ή ενός πολιτικού π.χ. με έναν πρέσβη ενδιαφερόμενης χώρας. Η υιοθέτηση αυστηρών προϋποθέσεων δεν προστατεύει μόνο από τη δυνητική κατάχρηση εξουσίας με ενδεχόμενα ιδιοτελή κίνητρα, αλλά και την ίδια τη χώρα.
Προστατεύεται και ο ίδιος ο πολιτικός κόσμος, από τον πρωθυπουργό μέχρι τον τελευταίο υπουργό και υφυπουργό, καθώς θα μπορεί να υπομνήσει στον συνομιλητή του το περιοριστικό πλαίσιο για να αποκρούσει τις πιέσεις που μπορούν να γίνουν ακόμα και ασφυκτικές. Διότι ας μη γελιόμαστε: Το περιθώριο της συμπεριφοράς των τρίτων απέναντι στο ελληνικό κράτος το καθορίζουμε εμείς οι ίδιοι.
Καθένας τα συμφέροντα που εκπροσωπεί θέλει να εξυπηρετήσει, είτε είναι εθνικά είτε εταιρικά είτε ποιος ξέρει ποια άλλα… Η ιδιοτέλεια, με τις προσωπικές δημόσιες σχέσεις να είναι η πλέον “αθώα” έκφανση του φαινομένου, οφείλει να μη βρίσκει εύφορο έδαφος σε ένα οργανωμένο σύστημα. Κι όλες αυτές οι αναφορές είναι εντελώς επιγραμματικές. Η εμπειρία στον χώρο της άμυνας είναι πλουσιότατη και πολλές οι επιλήψιμες – καταγεγραμμένες συμπεριφορές.
Ο ΠΑΡΑΓΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ
Επόμενη παρατήρηση οφείλει να είναι ο τομέα της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας, κρατικά ελεγχόμενης και ιδιωτικής. Ενώ όλοι συμφωνούν ρητορικά ότι πρέπει να στηριχθεί, στην πράξη δεν γίνεται κάτι ουσιώδες. Η χώρα έχει τη φήμη του “εθισμένου πελάτη” στο εξωτερικό, με αποτέλεσμα να μας συμπεριφέρονται αναλόγως. Το “γεωπολιτικό κριτήριο“, παρότι δεν μπορεί να λείπει από την εξίσωση μιας εξοπλιστικής απόφασης, δεν εφαρμόζεται σωστά. Τα παραδείγματα που θα μπορούσαν να αναφερθούν είναι πολυάριθμα.
Από την πλευρά της αμυντικής βιομηχανίας έχουν κατατεθεί δύο διαφορετικές προτάσεις, οι οποίες επικεντρώνουν είτε στη δημιουργία γενικής γραμματείας αμυντικής βιομηχανίας είτε αρμόδιου υφυπουργείου. Εξ εμπειρίας το DP θεωρεί ότι οι πιθανότητες δημιουργίας κάποιου ουσιαστικού φορέα που θα συμβάλλει στην επίτευξη του στόχου δεν συνδέεται με το πόσο πιο “ορατός” και ογκώδης γραφειοκρατικά θα είναι αυτός.
Σημασία έχει η συναίσθηση της ανάγκης, η δημιουργία του φορέα, η τοποθέτηση προσώπου εγνωσμένης εμπειρίας και κύρους για να επιχειρήσει να φέρει αποτέλεσμα, με προσεκτικά βήματα, σε πολύ συγκεκριμένους και αυστηρά προσδιορισμένους τομείς. Η δε αμυντική βιομηχανία θα πρέπει να τακτοποιήσει τα του οίκου της. Δεν είναι δυνατόν να δικαιούνται τον τίτλο οι εκατοντάδες των εταιριών που εμφανίζονται στις σχετικές λίστες.Όποιος το βλέπει αναρωτιέται μήπως δεν βρίσκεται στην Ελλάδα αλλά σε κάποια άλλη μεγάλη δυτική χώρα.
Άρα, θα πρέπει να γίνει κι εκεί ένα ξεκαθάρισμα. Υπάρχουν εταιρίες που φτιάχνουν αμυντικά προϊόντα και μάλιστα σε κρίσιμους τομείς. Κάποιες δε, με αξιόλογη εξαγωγική δραστηριότητα. Εν συνεχεία, υπάρχουν άλλες οι οποίες μπορούν να έχουν ποιοτική συνεισφορά ως υπεργολάβοι – υποκατασκευαστές σε αμυντικά προϊόντα. Υπάρχουν και εταιρίες που κάποια στιγμή έλαβαν με οποιονδήποτε τρόπο ένα συμβόλαιο από τον ευρύτερο χώρο των Ενόπλων Δυνάμεων και επίσης εντάσσονται στη γενική περιγραφή “αμυντική βιομηχανία“, αναμένοντας να πετύχουν τις συγκυρίες που θα τις οδηγήσουν στο επόμενο.
Δεν είναι άρα όλοι ίδιοι και αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί. Χρειάζεται στιβαρό χέρι που θα καθοδηγήσει τις εξελίξεις. Υπάρχουν τομείς στους οποίους υφίσταται σοβαρή τεχνολογία σε εταιρίες του χώρου, οι οποίες όμως δεν αντιμετωπίζονται από τα στρατιωτικά Επιτελεία όπως θα έπρεπε. Η νοοτροπία του πελάτη έχει οδηγήσει σε αποθέωση των μεγάλων διεθνών προμηθευτών, ενώ στη συνέχεια αντιμετωπίζονται πολλαπλά προβλήματα στην υποστήριξη όσων προμηθευόμαστε.
Είναι απορίας άξιον, για παράδειγμα, πως δεν γίνεται “συστημικά” κατανοητό, ότι εάν στις μεγάλες – εμβληματικές στρατιωτικές προμήθειες δεν επιβληθεί η συμμετοχή σοβαρών ελληνικών εταιριών τουλάχιστον στον τομέα της υποστήριξης, το ελληνικό στράτευμα θα ζημιωθεί. Και για να μπορεί κανείς να το επιβάλει θα πρέπει να διαθέτει αξιόπιστους εταίρους εντός της χώρας. Κατά συνέπεια, πρέπει να βελτιωθεί δραματικά και η επικοινωνία ανάμεσα στις δυο πλευρές κι ένας υπουργός με ορθή σύλληψη του προβλήματος θα μπορούσε να κάνει τη διαφορά.
Δεν δείχνει πάντως να γίνεται ιδιαίτερα κατανοητό, μέχρι στιγμής, το ότι είναι άλλο πράγμα να “κυνηγάς” έναν κολοσσό-προμηθευτή, κι άλλο να έχεις ανά πάσα στιγμή, κατά κυριολεξία, υποστήριξη από μια ελληνική εταιρία, για την οποία η ανταπόκριση στον ρόλο είναι κυριολεκτικά ζήτημα επιβίωσης. Κι όλα αυτά πέραν του ισχυρού πατριωτισμού πολλών εκ των εμπλεκόμενων στον χώρο…
ΟΛΑ ΤΑ ΣΦΑΖΩ, ΟΛΑ ΤΑ ΜΑΧΑΙΡΩΝΩ…
Εν κατακλείδι, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί το “σύνδρομο του παντογνώστη” που δυστυχώς εμφιλοχωρεί στις Ένοπλες Δυνάμεις. Η συνήθης δικαιολογία περί ατασθαλιών του παρελθόντος, χρησιμοποιείται για να μην υπάρχει στο ΥΠΕΘΑ, σε αντίθεση με τα υπουργεία Άμυνας όλων των προηγμένων χωρών, κάποιου think tank με αντικείμενο συναφές με αυτό των αναλόγων ιδρυμάτων στο εξωτερικό. Ενός φορέα με αποστολή όχι να επιβεβαιώνει με κάθε τρόπο την ορθότητα όσων προωθεί η εκάστοτε πολιτική – στρατιωτική ηγεσία, αλλά να επιχειρεί να βρει και να επισημάνει τα τρωτά τους σημεία.
Να μελετά τις σύγχρονες τάσεις σε πολλαπλά επίπεδα (στρατιωτικό, τεχνολογικό κ.λπ.) και να προτείνει τρόπους προσαρμογής τους στις ειδικές ελληνικές συνθήκες. Να λειτουργεί επικουρικά, όπου του ζητηθεί στη δουλειά του υπουργείου και των στρατιωτικών επιτελείων. Να συνεργαστεί με την εγχώρια αμυντική βιομηχανία και να προτείνει αναπτυξιακά προγράμματα, βοηθώντας και στην υλοποίηση.
Με όλα τα ανωτέρω, στόχος πρέπει να είναι το να αποδειχθεί τελικά, ότι η Ελλάδα έχει επιτέλους ωριμάσει και δεν εντάσσει τα πάντα στο πλαίσιο του εσωτερικού πολιτικού παιχνιδιού. Ειδικά στον χώρο της άμυνας, η νοοτροπία να δημιουργεί και να περιφρουρεί οποιοσδήποτε “το δικό του μαγαζί” είναι απαράδεκτη. Το σύστημα πρέπει να εξορθολογιστεί. Αυτό δεν σημαίνει ότι όλα γίνονται στραβά. Σημασία δεν έχει όμως το δημοσιογραφικό “λιβανιστίρι” στο οποίο εξειδικεύονται πολλοί. Σημασία έχει η επισήμανση των κακώς κειμένων, με στόχο τη θεραπεία τους.
Δημοσίευση σχολίου