Ότι τα πράγματα στη Λιβύη (ξανα)πάνε από το κακό στο χειρότερο είναι πια πανθομολογούμενο. Ως προς αυτό, συμφωνούν όλοι: Ο εκπρόσωπος του γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Στεφάν Ντουζαρίκ («πολύ δύσκολη» η κατάσταση), ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Ζοζέπ Μπορέλ («δεν υπάρχει τίποτα νεότερο, δεν μπορώ να είμαι αισιόδοξος»), ο πρέσβης των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νόρλαντ στη βορειοαφρικανική χώρα κ.ά…
Οι εξελίξεις επί του πεδίου το επιβεβαιώνουν. Εάν υπήρχε μια κάποια, συγκρατημένη και χαμηλών προσδοκιών έστω, αισιοδοξία έπειτα από την κατάπαυση πυρός του 2020, αυτή η αισιοδοξία έχει πλέον εξανεμιστεί.
Οι εκλογές που ήταν να πραγματοποιηθούν στα τέλη του 2021… ακόμη αναμένονται. Πότε θα πραγματοποιηθούν; Άγνωστο. Υπό ποίες συνθήκες; Επίσης άγνωστο.
Όσο για την εκεχειρία του 2020, εκείνη έχει παραβιαστεί κατ’ εξακολούθηση. Συγκρούσεις ξέσπασαν ξανά και ξανά (την άνοιξη του 2022, το καλοκαίρι του 2022) όχι μόνο στα περίχωρα της Τρίπολης αλλά και εντός της λιβυκής πρωτεύουσας. Και όχι μόνο μεταξύ «δύσης» και «ανατολής» (Τριπολιτάνιας και Κυρηναϊκής) αλλά και μεταξύ φυλών/φατριών/πολιτοφυλάκων που θεωρητικώς ανήκουν στην ίδια πλευρά, με τους αναλυτές να θεωρούν πια πιθανή μια «intra-Tripolitania» σύρραξη στην οποία θα πρωταγωνιστούν κυρίως Λίβυοι.
Διχασμός
Παραμένοντας σε τροχιά διχασμού, η χώρα της βόρειας Αφρικής με τα πλούσια ενεργειακά/πετρελαϊκά κοιτάσματα έχει πια δύο κυβερνήσεις που δεν αναγνωρίζουν η μία την άλλη: Μια «εθνικής ενότητας» (Government of National Unity – GNU) υπό τον τουρκόφιλο Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπέιμπα στα δυτικά, και μια «εθνικής σταθερότητας» (Government of National Stability – GNS) υπό τον πρώην τουρκόφιλο Φάτι Μπασάγκα στα ανατολικά.
Όργιο διαφθοράς
Παράλληλα, έχει απωλέσει κάθε αξιοπιστία στα μάτια της διεθνούς κοινότητας, ενώ το αδιέξοδο βαίνει επιδεινούμενο και η διαφθορά στο εσωτερικό οργιάζει. Για του λόγου το αληθές, σε ό,τι αφορά στο θέμα της διαφθοράς, σύμφωνα με το Ερευνητικό Ίδρυμα των Ηνωμένων Εθνών για το Διαπεριφερειακό Έγκλημα και τη Δικαιοσύνη / UNICRI η Λιβύη χάνει κατά μέσο όρο 1,2 δισ. ευρώ ετησίως λόγω λαθρεμπορίου. Πρόσφατη έκθεση της λιβυκής υπηρεσίας λογιστικού ελέγχου / Audit Bureau για το έτος 2021 παρουσιάζει, δε, την πλευρά Ντμπέιμπα να έχει ξοδέψει εκατομμύρια δολάρια σε… iPhone, ακριβά ρολόγια κ.ά. Για «ανυπόστατες» καταγγελίες με «πολιτική στόχευση» κάνει λόγο από την πλευρά του ο Ντμπέιμπα, φωτογραφίζοντας ως «ένοχο» τον πολιτικό του αντίπαλο και επικεφαλής του λιβυκού Audit Bureau Χάλεντ Σάκσακ (Khaled Shakshak).
Ωστόσο, ακόμη και μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο ακραίας «απορρύθμισης», οι εξελίξεις τρέχουν. Ενδεικτικά, από τις αρχές Σεπτεμβρίου έως και τις αρχές Οκτωβρίου:Ο Σενεγαλέζος διπλωμάτης Αμπντουλάι Μπατιλί (Abdoulaye Bathily) διορίστηκε ειδικός εκπρόσωπος του ΓΓ του ΟΗΕ για τη Λιβύη και νέος επικεφαλής της Αποστολής Υποστήριξης των Ηνωμένων Εθνών στη βορειοαφρικανική χώρα (United Nations Support Mission in Libya – UNSMIL).
Ο Αιγύπτιος πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι επισκέφθηκε τη Ντόχα του Κατάρ όπου συζήτησε, μεταξύ άλλων θεμάτων, και το ζήτημα της Λιβύης.
Ο πρόεδρος του λιβυκού κοινοβουλίου Ακίλα Σάλεχ επισκέφθηκε – και εκείνος – τη Ντόχα, στην οποία Ντόχα όμως βρέθηκαν επίσης ο Μπελκασέμ Χάφταρ, υιός του στρατάρχη Χάφταρ, και ο μεταβατικός πρωθυπουργός της Λιβύης Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπέιμπα.
Ο Ντμπέιμπα βέβαια από την πλευρά του επισκέφθηκε και την Τουρκία ενώ νωρίτερα, πίσω στα τέλη Αυγούστου, είχε βρεθεί και στη Μάλτα όπου βρίσκονται «παγωμένα» ουκ ολίγα λιβυκά κεφάλαια. Στην Τουρκία είχε βρεθεί τον Αύγουστο και ο Ακίλα Σάλεχ.
Παράλληλα, έχει απωλέσει κάθε αξιοπιστία στα μάτια της διεθνούς κοινότητας, ενώ το αδιέξοδο βαίνει επιδεινούμενο και η διαφθορά στο εσωτερικό οργιάζει. Για του λόγου το αληθές, σε ό,τι αφορά στο θέμα της διαφθοράς, σύμφωνα με το Ερευνητικό Ίδρυμα των Ηνωμένων Εθνών για το Διαπεριφερειακό Έγκλημα και τη Δικαιοσύνη / UNICRI η Λιβύη χάνει κατά μέσο όρο 1,2 δισ. ευρώ ετησίως λόγω λαθρεμπορίου. Πρόσφατη έκθεση της λιβυκής υπηρεσίας λογιστικού ελέγχου / Audit Bureau για το έτος 2021 παρουσιάζει, δε, την πλευρά Ντμπέιμπα να έχει ξοδέψει εκατομμύρια δολάρια σε… iPhone, ακριβά ρολόγια κ.ά. Για «ανυπόστατες» καταγγελίες με «πολιτική στόχευση» κάνει λόγο από την πλευρά του ο Ντμπέιμπα, φωτογραφίζοντας ως «ένοχο» τον πολιτικό του αντίπαλο και επικεφαλής του λιβυκού Audit Bureau Χάλεντ Σάκσακ (Khaled Shakshak).
Ωστόσο, ακόμη και μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο ακραίας «απορρύθμισης», οι εξελίξεις τρέχουν. Ενδεικτικά, από τις αρχές Σεπτεμβρίου έως και τις αρχές Οκτωβρίου:Ο Σενεγαλέζος διπλωμάτης Αμπντουλάι Μπατιλί (Abdoulaye Bathily) διορίστηκε ειδικός εκπρόσωπος του ΓΓ του ΟΗΕ για τη Λιβύη και νέος επικεφαλής της Αποστολής Υποστήριξης των Ηνωμένων Εθνών στη βορειοαφρικανική χώρα (United Nations Support Mission in Libya – UNSMIL).
Ο Αιγύπτιος πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι επισκέφθηκε τη Ντόχα του Κατάρ όπου συζήτησε, μεταξύ άλλων θεμάτων, και το ζήτημα της Λιβύης.
Ο πρόεδρος του λιβυκού κοινοβουλίου Ακίλα Σάλεχ επισκέφθηκε – και εκείνος – τη Ντόχα, στην οποία Ντόχα όμως βρέθηκαν επίσης ο Μπελκασέμ Χάφταρ, υιός του στρατάρχη Χάφταρ, και ο μεταβατικός πρωθυπουργός της Λιβύης Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπέιμπα.
Ο Ντμπέιμπα βέβαια από την πλευρά του επισκέφθηκε και την Τουρκία ενώ νωρίτερα, πίσω στα τέλη Αυγούστου, είχε βρεθεί και στη Μάλτα όπου βρίσκονται «παγωμένα» ουκ ολίγα λιβυκά κεφάλαια. Στην Τουρκία είχε βρεθεί τον Αύγουστο και ο Ακίλα Σάλεχ.
Εκπρόσωποι της ομάδας P3+2+2 (Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ, Αίγυπτος, Τουρκία) είχαν τη δική του συνάντηση στο Βερολίνο για τη Λιβύη.
Η αντιπροσωπεία της Αιγύπτου «συγκρούστηκε» με την εκπρόθεσμη, απονομιμοποιημένη «κυβέρνηση εθνικής ενότητας» του Ντμπέιμπα και της ΥΠΕΞ Νάιλα ελ Μάνγκους στο πλαίσιο της 158ης Συνόδου του Συμβουλίου του Αραβικού Συνδέσμου στο Κάιρο.
Πολυάριθμη τουρκική αντιπροσωπεία (επί της ουσίας όλοι οι κορυφαίοι υπουργοί της τουρκικής κυβέρνησης εκτός του προέδρου Ερντογάν) επισκέφθηκε την Τρίπολη, υπογράφοντας νέο «μνημόνιο συνεργασίας».
Ο Νίκος Δένδιας μετέβη εσπευσμένα στην Αίγυπτο και στη Μάλτα.
Ο επικεφαλής των υπηρεσιών πληροφοριών της Αιγύπτου Αμπάς Κάμελ είχε συνάντηση στη Βεγγάζη με τον επικεφαλής του Λιβυκού Εθνικού Στρατού (LNA) Χαλίφα Χάφταρ.
Ο Ντμπέιμπα τέθηκε επικεφαλής του επανενεργοποιημένου λιβυκού Higher Council for Energy (HCE) περιορίζοντας έτσι τις εξουσίες του προέδρου της λιβυκής National Oil Corporation και παίρνοντας πάνω του τις αποφάσεις που αφορούν σε θέματα ενέργειας.
Και κάπως έτσι… φτάνουμε στην υπογραφή ενός νέου «μνημονίου συνεργασίας» μεταξύ της κυβέρνησης εθνικής ενότητας (GNU) της Λιβύης και της Τουρκίας στον τομέα των υδρογονανθράκων, σε μια υπογραφή που δεν εκπλήσσει μεν αλλά προκαλεί και προβληματίζει καθώς έρχεται, στον απόηχο όσων είχαν υπογραφεί τον Νοέμβριο του 2019, να διαιωνίσει αυτό που η ελληνική πλευρά αποκηρύσσει ως νομικό και πολιτικό τερατούργημα.
Ενδεικτικά όσα σημειώνουν ελληνικές διπλωματικές πηγές: «…η λιβυκή Βουλή, πάνω από τα μισά μέλη του Ανωτάτου Συμβουλίου του Κράτους, καθώς και ο καθ’ ύλην αρμόδιος επικεφαλής της Εθνικής Λιβυκής Εταιρίας Πετρελαίου καταδίκασαν το πρόσφατο μνημόνιο, τονίζοντας ότι είναι παράνομο, ανυπόστατο και μη δεσμευτικό για τη Λιβύη […] Συγκρατείται η “απομάκρυνση” του αρμοδίου υπουργού Πετρελαίου, ο οποίος, είχε εκφράσει επιφυλάξεις – “παρατηρήσεις” όπως τις ονόμασε, αναφορικά με το σχέδιο του μνημονίου που τελικά υπογράφηκε. O Λίβυος υπουργός Οικονομίας, σε μία κίνηση τελευταίας στιγμής όπως φαίνεται, απέκτησε τις σχετικές αρμοδιότητες και υπέγραψε εκ μέρους της κυβέρνησης εθνικής ενότητας. Στη συνέχεια, υπήρξε η έντονη αντίδραση του προέδρου της λιβυκής Βουλής των Αντιπροσώπων, καθώς και της αρμόδιας Επιτροπής Ενέργειας και Φυσικών Πόρων, η οποία σε μακροσκελή ανακοίνωσή της τονίζει ότι η θητεία της κυβέρνησης εθνικής ενότητας έχει λήξει και δεν έχει το δικαίωμα να υπογράφει διεθνείς συμφωνίες…»
ΛιβύηΕνδεικτικά όσα δήλωσε και ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας από τη Βαλέτα: «Με ικανοποίηση βλέπουμε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Κύπρος, οι ΗΠΑ, η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Αίγυπτος και πολλές άλλες χώρες, έχουν καταγγείλει δημόσια την πρόσφατη υπογραφή του “μνημονίου” μεταξύ της κυβέρνησης της Τρίπολης και της Τουρκίας.»
Αντιδράσεις
Πράγματι, αυτό το νέο «μνημόνιο συνεργασίας» μεταξύ Τουρκίας και GNU προκάλεσε, όπως φαίνεται, περισσότερο άμεσες και πιο ηχηρές αντιδράσεις σε σύγκριση με όσα είχαν προηγηθεί το 2019. Ο Τούρκος δημοσιογράφος/αναλυτής Φεχίμ Ταστεκίν γράφει στο Al-Monitor πως η νέα συμφωνία «…provoked a stronger backlash compared to the reactions that followed the maritime delineation and military cooperation accords that Ankara signed with Tripoli in 2019».
Επιστροφή στην ένταση
Πίσω από αυτές τις αντιδράσεις ωστόσο, απλώνεται ένα τοπίο εκ νέου κλιμακούμενης έντασης:Ο Χάφταρ έβγαλε τα κουστούμια με τα οποία εμφανιζόταν δημόσια για ένα διάστημα και ξαναφόρεσε την στρατιωτική του στολή.
Η Τουρκία ενισχύει τις στρατιωτικές της θέσεις εντός της Λιβύης, όπως λέγεται.
Ο Μπασάγκα δείχνει αποδυναμωμένος.
Ο Ντμπέιμπα επιμένει και κλιμακώνει, με την Άγκυρα ξεκάθαρα στο πλευρό του, προκαλώντας όμως αντιδράσεις εντός και εκτός των συνόρων.
Οι Αιγύπτιοι, που συνομιλούσαν με την Τουρκία, δείχνουν να σκληραίνουν εκ νέου την στάση τους.
Η διεθνής κοινότητα ζητά αποκλιμάκωση και εκλογές πλην όμως πλέον οι προτεραιότητες διεθνώς είναι άλλες (βλ. πόλεμος στην Ουκρανία)…
Δημοσίευση σχολίου