Βενέτης Γιώργος
Σε μια ιδιαίτερα σημαντική αλλά και ιστορική συμφωνία κατέληξαν Λίβανος και Ισραήλ, που τυπικά βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση, για την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων τους και την άρση των εμποδίων στην εκμετάλλευση κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι ΗΠΑ μεσολαβούν εδώ και δύο χρόνια μεταξύ των δύο γειτονικών χωρών, για τη διευθέτηση της συνοριακής διαφοράς τους. Την ίδια στιγμή, με τον πόλεμο στην Ουκρανία, έχουν μπει στο τραπέζι τα χωρικά ύδατα των 12 μιλίων στην Κρήτη, όπως θα δούμε παρακάτω.
Πάντως, το ερώτημα που γεννάται με την συμφωνία Ισραήλ-Λιβάνου είναι μήπως επίκειται παρόμοια μεσολάβηση της Ουάσιγκτον στην ελληνοτουρκική διένεξη; Από τον Κλίντον μέχρι του Μπάιντεν, οι Αμερικανοί, δεν κατάφεραν να λύσουν το πρόβλημα της Ανατολικής Μεσογείου. Με τα νέα δεδομένα που δημιουργεί ο ρωσοουκρανικός πόλεμος, ίσως επιδιώξουν πιο ενεργά να δώσουν μια λύση στην ελληνοτουρκική διαφορά; Η Αθήνα όμως δεν πρέπει να ξεχνά και οφείλει να δώσει την αρμόζουσα προσοχή, στο ότι οι Αμερικανοί πιστεύουν, ότι το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης δεν μπορεί να επιλύσει την ελληνοτουρκική διαφορά. Θεωρούν ή έχουν την πληροφόρηση, ότι οι Τούρκοι δεν θα αποδεχθούν την απόφαση της Χάγης, διότι σ’ αυτή την περίπτωση θα πρέπει να ξεχάσουν τη “Γαλάζια Πατρίδα”…
Επί Τραμπ υπήρξε μία χαλάρωση στην αμερικανική παρουσία στην περιοχή. Τώρα όμως η Ουάσιγκτον επανέρχεται, θεωρώντας κρίσιμο γεωπολιτικό οικόπεδο την Ανατολική Μεσόγειο για τα συμφέροντά της. Επιθυμώντας την αποσυμπίεση της ελληνοτουρκικής διένεξης, ίσως φέρει στο προσκήνιο έναν παλιό σχεδιασμό, για συνεκμετάλλευση ή καλύτερα συνδιαχείριση του πλούτου της θάλασσάς μας, στο τρίγωνο Καστελόριζο-Κρήτη-Κύπρο.
Οι Αμερικανοί γνωρίζουν ότι η μεγαλύτερη έκταση αυτής της περιοχής ανήκει στις ΑΟΖ της Ελλάδας και της Κύπρου. Γνωρίζουν ακόμη, ότι η θάλασσα της Τουρκίας δεν διαθέτει ενεργειακό πλούτο! Έτσι προτάσσουν την ιδέα της συνδιαχείρισης που δεν είναι τίποτε άλλο από το διαμοιρασμό του δικού μας ορυκτού πλούτου με τους Τούρκους. Στα γεωπολιτικά συμφέροντα η ηθική και η δικαιοσύνη παραμερίζονται και στην περίπτωση που γίνεται επίκλησή τους, αυτή είναι προσχηματική…
Eπέκταση των χωρικών υδάτων
Η επέκταση των χωρικών υδάτων στο Ιόνιο ολοκληρώθηκε τον Ιανουάριο του 2021. Η κυβέρνηση δεν πήρε απόφαση για την ΑΟΖ νότια και δυτικά της Κρήτης, παρότι το θέμα έχει αρχίσει να συζητείται από το 2020. Η εν λόγω επέκταση, όντας διπλωματικά πιο δύσκολη απόφαση, ενεργοποιεί το φοβικό σύνδρομο της Αθήνας, Για κάποιους είναι επιβεβλημένη, ενώ για κάποιους άλλους ριψοκίνδυνη μετά την υπογραφή του τουρκολιβυκού μνημονίου το 2019.
Το δεύτερο σύμφωνο Άγκυρας-Τρίπολης φέρνει, σε δεύτερο χρόνο, πιο κοντά στην εν λόγω περιοχή τα τουρκικά ερευνητικά, σεισμογραφικά και γεωτρύπανα. Όταν η Τουρκία κρίνει ότι οι συνθήκες είναι κατάλληλες, θα επιχειρήσει το επόμενο βήμα, στα πλαίσια του αφηγήματος της “Γαλάζιας Πατρίδας”. Η επέκταση των χωρικών υδάτων νότια της Κρήτης, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, είναι μια κίνηση που οφείλει να κάνει άμεσα η Αθήνα και μετά να στραφεί στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Μία ενέργεια που το υπουργείου Εξωτερικών επεξεργάζεται εδώ και δύο χρόνια, αλλά η Αθήνα δεν έχει τολμήσει να κάνει ακόμα πράξη.
Να σημειωθεί ότι ο Δένδιας στις 19 Ιανουαρίου 2021 σε ομιλία του στη Βουλή, είχε αποκαλύψει, ότι οι μελέτες για την επέκταση των χωρικών υδάτων νοτίως της Κρήτης είχαν ήδη ξεκινήσει, τονίζοντας ότι στον σχεδιασμό «φυσικά περιλαμβάνεται και το ανατολικό κομμάτι της Κρήτης». Πηγές του υπουργείου Εξωτερικών στα τέλη του 2020, ανέφεραν ότι τα τοπογραφικά είχαν τεθεί υπό επεξεργασία από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Πρόθεση ήταν το πρώτο βήμα να είναι το κλείσιμο των κόλπων και η χάραξη των γραμμών βάσης. Σύμφωνα με πληροφορίες η διαδικασία δεν έχει παγώσει, ωστόσο το πότε θα προχωρήσει είναι καθαρά πολιτική απόφαση, με τις υπηρεσίες του υπουργείου να συνεχίζουν να επεξεργάζονται το ζήτημα ώστε να είναι έτοιμες, όταν τους ζητηθεί.
Η συγκυρία είναι ευνοϊκή
Όπως αναφέραμε στην εισαγωγή, ο πόλεμος στην Ουκρανία να είναι μία συγκυρία ιδανική, για την επέκταση των χωρικών μας υδάτων στα 12 μίλια. Η ευκαιρία που μας δίνεται μοναδική. Οι χώρες του ΝΑΤΟ, ως αποτέλεσμα της ρωσικής επέμβασης διακηρύσσουν την ενότητα της συμμαχίας και το σεβασμό στο διεθνές δίκαιο. Ως εκ τούτου, ενδεχομένως δεν θα υπήρχε ανοχή σε επιθετική αντίδραση της Τουρκίας, εν μέσω της Ουκρανικής κρίσης.
Δεν αγνοούμε ότι η υποκρισία περισσεύει στη διεθνή πρακτική, αλλά εν μέσω των καταστάσεων που βιώνουμε, μία ανοχή σε επιθετική κίνηση της Τουρκίας, θα είχε σαν αποτέλεσμα την κατάρρευση του αφηγήματος που προβάλλει, την αποφυγή επεμβάσεων και ενεργειών με σκοπό την αλλαγή συνόρων. Το αφήγημα αυτό οριοθέτησε και το μέγεθος της αντίδρασης στη ρωσική εισβολή.
Επιπρόσθετα, για την Τουρκία που την ίδια χρονική στιγμή παίζει τον ρόλο του “ειρηνοποιού”, θα ήταν απαγορευτικό να επιτεθεί σε μία γειτονική χώρα, επειδή άσκησε το νόμιμο και αναφαίρετο δικαίωμά της, που απορρέει από το Δίκαιο της Θάλασσας.. Τα επιχειρήματα είναι ορθολογικά, αναζητείται υλοποίηση! Εδώ αρχίζουν τα δύσκολα, ποιος θα είχε το σθένος να λάβει αυτή την απόφαση. Το ελληνικό πολιτικό σύστημα έχει αλλοτριωθεί από την πολιτική του κατευνασμού.
Πολύ πιο τολμηρή θα ήταν η ταυτόχρονη επέκταση και στο Αιγαίο, επιτυγχάνοντας και την άρση της απειλής της γείτονος χώρας, εκφρασμένης με το casus belli, που έχει θέσει η Τουρκία προς την Ελλάδα από το 1995. Σήμερα, από τα 149 παραθαλάσσια κράτη στον κόσμο, 138 έχουν ανακηρύξει και τα περισσότερα έχουν οριοθετήσει ΑΟΖ. Η Ελλάδα που έγραψε ιστορία, από αρχαιοτάτων χρόνων, με τις θάλασσές της, δεν το τόλμησε!
Η υποχωρητικότητα βαφτίζεται “στρατηγική ψυχραιμία”
Η επέκταση των χωρικών υδάτων στα Νότια της Κρήτης είναι πολύ πιο εύκολα διαχειρίσιμη στο διπλωματικό πεδίο. Στην περίπτωση του Αιγαίου ο κίνδυνος πολέμου είναι υπαρκτός. Βέβαια για τους λόγους που αναφέραμε σε συνάρτηση με τον πόλεμο της Ουκρανίας, κανείς δεν θα επιθυμούσε τη διάρρηξη της Νοτιανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ. Και πιθανόν ο Ερντογάν να μη λάμβανε το πράσινο φως για επέμβαση από την Ουάσιγκτον.
Είναι διαπιστωμένο ότι οι κινήσεις του Ερντογάν είναι προσεκτικές, έχοντας σαν πρώτη προτεραιότητα το χαμηλό ρίσκο στις όποιες επεμβάσεις του. Για την ήσσονος σημασίας επέμβαση στη Συρία, ενώ την εξήγγειλε, δεν την πραγματοποίησε μέχρι τώρα, γιατί προφανώς δεν υπήρξε ανοχή από τους εμπλεκόμενους. Στις 21 Ιουλίου 2022 ο Σύρος υπουργός Εξωτερικών Φαϊσάλ Μεκντάντ είχε δηλώσει ότι Ρωσία και Ιράν, στη συνάντησή τους με την Τουρκία την προηγούμενη μέρα, ματαίωσαν την πρόθεση του Ερντογάν να επιτεθεί στη Συρία. Η δήλωση έγινε ενώπιον του Ιρανού υπουργού Εξωτερικών. Όμως, σε κάθε περίπτωση, δεν μπορεί να μη ληφθεί υπόψη η ιδιαιτερότητα της Τουρκίας.
Η Αθήνα δεν επιδιώκει την όξυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, αλλά η Άγκυρα αυτό το εκλαμβάνει ως αδυναμία και με τη συνεχή, πολεμικού χαρακτήρα, ρητορική και διπλωματική κλιμάκωση, συντηρεί την ένταση. Παράλληλα η χώρα μας, ανέχεται εδώ και δεκαετίες μαζικές παραβιάσεις του εναερίου χώρου της, ακόμα και υπερπτήσεις. Αυτή η φοβική συμπεριφορά ανοίγει την όρεξη της Τουρκίας (εσχάτως ανατολικά της Κρήτης), προωθώντας παντί τρόπω, τις τουρκικές παράνομες αξιώσεις.
Η επέκταση των χωρικών υδάτων στο Αιγαίο δεν θεωρείται πιθανή. Οι κυβερνήσεις των τελευταίων ετών ασκούσαν απλά μία διαχείριση της εξουσίας, βαφτίζοντας την υποχωρητικότητά μας έναντι της Τουρκίας, «στρατηγική ψυχραιμία». Απαιτείται άλλου τύπου ηγέτης, ο οποίος θα αδράξει τη χώρα που έχει λιμνάσει στο τέλμα του κατευνασμού, δίνοντας της το ειδικό βάρος που της αξίζει στη διεθνή σκηνή, αντάξιο των ιστορικών καταβολών της.
Ασφαλώς και υπάρχουν στη ελληνική κοινωνία ικανοί, ανιδιοτελείς και έντιμοι πολίτες, που θα μπορούσαν να αναλάβουν αυτό το έργο. Αντ’ αυτών όμως το ελληνικό πολιτικό σύστημα κυριαρχείται από γόνους, οι οποίοι αναδεικνύονται λόγω του επωνύμου που διαθέτουν. Το αν βέβαια οι προπάτορές τους ήταν ικανοί, χρηστοί πολιτικοί, ώστε αυτό να αποτελεί γονιδιακό εχέγγυο γι’ αυτούς, είναι θέμα άλλης ανάλυσης. Βέβαια για να είμαστε δίκαιοι και αυτοί που δεν ήσαν γόνοι, δεν ήσαν ικανότεροι, μην ξεχνάμε τα Ίμια και την περήφανη διαπραγμάτευση με την τραγική κατάληξη για τη χώρα.
Η επέκταση των χωρικών υδάτων στα Νότια της Κρήτης είναι πολύ πιο εύκολα διαχειρίσιμη στο διπλωματικό πεδίο. Στην περίπτωση του Αιγαίου ο κίνδυνος πολέμου είναι υπαρκτός. Βέβαια για τους λόγους που αναφέραμε σε συνάρτηση με τον πόλεμο της Ουκρανίας, κανείς δεν θα επιθυμούσε τη διάρρηξη της Νοτιανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ. Και πιθανόν ο Ερντογάν να μη λάμβανε το πράσινο φως για επέμβαση από την Ουάσιγκτον.
Είναι διαπιστωμένο ότι οι κινήσεις του Ερντογάν είναι προσεκτικές, έχοντας σαν πρώτη προτεραιότητα το χαμηλό ρίσκο στις όποιες επεμβάσεις του. Για την ήσσονος σημασίας επέμβαση στη Συρία, ενώ την εξήγγειλε, δεν την πραγματοποίησε μέχρι τώρα, γιατί προφανώς δεν υπήρξε ανοχή από τους εμπλεκόμενους. Στις 21 Ιουλίου 2022 ο Σύρος υπουργός Εξωτερικών Φαϊσάλ Μεκντάντ είχε δηλώσει ότι Ρωσία και Ιράν, στη συνάντησή τους με την Τουρκία την προηγούμενη μέρα, ματαίωσαν την πρόθεση του Ερντογάν να επιτεθεί στη Συρία. Η δήλωση έγινε ενώπιον του Ιρανού υπουργού Εξωτερικών. Όμως, σε κάθε περίπτωση, δεν μπορεί να μη ληφθεί υπόψη η ιδιαιτερότητα της Τουρκίας.
Η Αθήνα δεν επιδιώκει την όξυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, αλλά η Άγκυρα αυτό το εκλαμβάνει ως αδυναμία και με τη συνεχή, πολεμικού χαρακτήρα, ρητορική και διπλωματική κλιμάκωση, συντηρεί την ένταση. Παράλληλα η χώρα μας, ανέχεται εδώ και δεκαετίες μαζικές παραβιάσεις του εναερίου χώρου της, ακόμα και υπερπτήσεις. Αυτή η φοβική συμπεριφορά ανοίγει την όρεξη της Τουρκίας (εσχάτως ανατολικά της Κρήτης), προωθώντας παντί τρόπω, τις τουρκικές παράνομες αξιώσεις.
Η επέκταση των χωρικών υδάτων στο Αιγαίο δεν θεωρείται πιθανή. Οι κυβερνήσεις των τελευταίων ετών ασκούσαν απλά μία διαχείριση της εξουσίας, βαφτίζοντας την υποχωρητικότητά μας έναντι της Τουρκίας, «στρατηγική ψυχραιμία». Απαιτείται άλλου τύπου ηγέτης, ο οποίος θα αδράξει τη χώρα που έχει λιμνάσει στο τέλμα του κατευνασμού, δίνοντας της το ειδικό βάρος που της αξίζει στη διεθνή σκηνή, αντάξιο των ιστορικών καταβολών της.
Ασφαλώς και υπάρχουν στη ελληνική κοινωνία ικανοί, ανιδιοτελείς και έντιμοι πολίτες, που θα μπορούσαν να αναλάβουν αυτό το έργο. Αντ’ αυτών όμως το ελληνικό πολιτικό σύστημα κυριαρχείται από γόνους, οι οποίοι αναδεικνύονται λόγω του επωνύμου που διαθέτουν. Το αν βέβαια οι προπάτορές τους ήταν ικανοί, χρηστοί πολιτικοί, ώστε αυτό να αποτελεί γονιδιακό εχέγγυο γι’ αυτούς, είναι θέμα άλλης ανάλυσης. Βέβαια για να είμαστε δίκαιοι και αυτοί που δεν ήσαν γόνοι, δεν ήσαν ικανότεροι, μην ξεχνάμε τα Ίμια και την περήφανη διαπραγμάτευση με την τραγική κατάληξη για τη χώρα.
Δημοσίευση σχολίου