Του Ανδρέα Θεοφάνους*
Ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η Κυπριακή Δημοκρατία είναι αυτό της αξιοπιστίας και της νομιμοποίησης του πολιτικού της συστήματος. Ακόμα και πριν την τραγωδία στο Μαρί υπήρχαν σοβαρά σημάδια αμφισβήτησης τα οποία έδειχναν ότι οι πολίτες απώλεσαν την εμπιστοσύνη τους σε σημαντικούς θεσμούς του κράτους και στο πολιτικό σύστημα. Δημοσκοπήσεις κατέγραφαν ποικιλοτρόπως τη δυσφορία των πολιτών έναντι διαφόρων ζητημάτων. Στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές του Μαΐου υπήρξε ένα ψηλό ποσοστό αποχής ενώ ταυτόχρονα ένα μεγάλο μέρος των νέων ψηφοφόρων δεν προσήλθε καν για να εγγραφεί στους εκλογικούς καταλόγους.
Η τραγωδία στο Μαρί αποτέλεσε ένα κομβικό σημείο το οποίο, μεταξύ άλλων, αποτέλεσε την αφορμή για ένα ξέσπασμα εναντίον του πολιτικού συστήματος. Οι κατηγορίες ήταν βαρύτατες: το όλο σύστημα δεν έχει την ικανότητα να διαχειρισθεί σοβαρά θέματα που απασχολούν τον λαό. Όταν εξεδόθη το Πόρισμα Πολυβίου υπήρξε ικανοποίηση διότι αφ’ ενός καυστηρίαζε τα κακώς έχοντα στον δημόσιο βίο - από τη σήψη, τη διαφθορά, την αναξιοκρατία μέχρι τις σοβαρές ευθύνες υψηλών αξιωματούχων για την τραγωδία περιλαμβανομένου και του Προέδρου της Δημοκρατίας.
Όταν όμως κατατέθηκε η Έκθεση της Αστυνομίας και μεταξύ των αξιωματούχων στους οποίους δεν επερρίπτοντο ευθύνες ήταν ο Πρόεδρος ενώ από την άλλη γινόταν αναφορά σε ευθύνες σε δύο από τους νεκρούς της τραγωδίας, υπήρξε έκρηξη οργής από την αντιπολίτευση, τις οικογένειες των θυμάτων και από τον λαό γενικότερα. Αναπόφευκτα δημιουργούνται αισθήματα τα οποία οδηγούν σε ένα νέο κύκλο αντιπαραθέσεων και διχασμού.
Η Αστυνομία υπάγεται στο Υπουργείο Εσωτερικών και ως εκ τούτου υπάρχει η άμεση σχέση με την εξουσία. Εθεωρήθηκε ότι η Έκθεση εξυπηρετούσε συγκεκριμένους στόχους. Σε σχέση με την αναφορά για τις ευθύνες των δύο νεκρών, αυτό αποτελεί ύβρι καθώς, μεταξύ άλλων, δεν έχουν τη δυνατότητα να υπερασπισθούν εαυτούς. Πάνω απ’ όλα είναι γνωστό ότι κατ’ επανάληψιν για εβδομάδες και για μήνες πριν την τραγωδία ενώ οι υψηλά ιστάμενοι αρμόδιοι ενημερώνοντο και εγένοντο συσκέψεις με αφορμή τις προειδοποιήσεις δεν λήφθηκαν οποιαδήποτε μέτρα.
Στην περίπτωση που όντως εκκενώνετο έγκαιρα η βάση και το στρατόπεδο από πρωτοβουλία των δύο εκλιπόντων αξιωματικών ήταν δυνατό να μην υπάρξουν θύματα. Από την άλλη όμως η καταστροφή θα εγένετο. Υπό αυτές τις συνθήκες οι δύο αξιωματικοί θα είχαν κατηγορηθεί για εγκατάλειψη θέσης και για εσχάτη προδοσία. Η ουσία είναι ότι δεν είναι δυνατό το σύστημα να κατανέμει ευθύνες σε θύματα τα οποία πλήρωσαν με την ίδια τους τη ζωή την απρονοησία, την επιπολαιότητα και τις πολιτικές αποφάσεις υψηλών αξιωματούχων της πολιτείας περιλαμβανομένου και του ίδιου του Προέδρου της Δημοκρατίας.
Ακόμα και πριν να εκδοθεί η Έκθεση της Αστυνομίας κατεγράφετο σε πολλές μετρήσεις ότι η Αστυνομία δεν έχει ψηλά ποσοστά αποδοχής και εμπιστοσύνης από το κοινό. Η Έκθεση αυτή καθιστά τα πράγματα πολύ πιο πολύπλοκα ανεξάρτητα από τις επόμενες κινήσεις του Γενικού Εισαγγελέα. Δεν είναι τυχαίο που ο Πρόεδρος της Βουλής χαρακτήρισε την έρευνα αυτή ως ένα μελανό σημείο στην ιστορία της αστυνομίας.
Η κρίση αξιοπιστίας και νομιμοποίησης είναι ένα πολύ σοβαρό ζήτημα και για να αντιμετωπισθεί χρειάζονται ριζικές αλλαγές. Ο Πρόεδρος δεν διαθέτει σήμερα αξιοπιστία ούτε εντός ούτε εκτός Κύπρου ενώ ταυτόχρονα η κυβέρνηση είναι αδύνατη. Υπενθυμίζεται επίσης ότι χρειάζεται χρόνος και μόχθος για να δημιουργηθεί εμπιστοσύνη ενώ από την άλλη ένα γεγονός μπορεί να δημιουργήσει σοβαρές ρωγμές και να κλονίσει την εμπιστοσύνη σε πρόσωπα και θεσμούς. Οι προκλήσεις που έχει ενώπιον της η Κύπρος είναι τεράστιες. Η γενναιότητα έγκειται στο να ληφθούν αποφάσεις οι οποίες θα επαναφέρουν την αξιοπιστία και τη νομιμοποίηση στο όλο σύστημα. Θα είναι οδυνηρή για τον Πρόεδρο Χριστόφια η παραίτηση. Είναι όμως για την Κύπρο πιο οδυνηρή η συνέχιση της διχόνοιας, της αναξιοπιστίας, της μετριοκρατίας και της αναποτελεσματικότητας.
Ο Ανδρέας Θεοφάνους είναι Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας και Πρόεδρος του Κυπριακού Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων.
ΠΗΓΗ
Δημοσίευση σχολίου