Το βήμα συνεδρίου για τα ζητήματα ασφαλείας που διοργανώθηκε στην Άγκυρα επέλεξε ο πρώην αρχηγός των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων, στρατηγός Ιλκέρ Μπασμπούγ, να διατυπώσει με έμμεσο τρόπο τις απόψεις του για το τι πρέπει να γίνει στην Τουρκία ώστε να ξεκαθαριστεί το τοπίο ανάμεσα στην πολιτική και τη στρατιωτική ηγεσία.
Ο στρατηγός δήλωσε οπαδός των θεωριών του Αμερικανού διανοούμενο, Σάμουελ Χάντινγκτον, ο οποίος πέραν της πασίγνωστης θεωρίας του για τη «σύγκρουση των πολιτισμών» (clash of civilizations) έχει ασχοληθεί εκτεταμένα και με τη σχέση πολιτικών και στρατιωτικών σε μια σύγχρονη κοινωνία (το γνωστό του βιβλίο είναι το « The Soldier and the State»). Χρησιμοποίησε μάλιστα τον όρο που εισήγαγε στη διεθνή ακαδημαϊκή συζήτηση επί του αντικειμένου ο διακεκριμένος πολιτικός επιστήμονας: «Objective civilian control» (αντικειμενικός πολιτικός έλεγχος).
Ο στρατηγός Μπασμπούγ ανέφερε στην ομιλία του, ότι τάσσεται υπέρ ενός επαγγελματικού στρατεύματος το οποίο θα τηρεί ουδετερότητα απέναντι στις πολιτικές εξελίξεις. Ωστόσο, κλειδί για την επίτευξη του «αντικειμενικού ελέγχου» είναι η αναγνώριση «αυτόνομου στρατιωτικού επαγγελματισμού».
Πρόκειται, όπως σχολιάζει ο τουρκικός Τύπος, για την πρώτη αναφορά μετά τη μαζική απαγγελία κατηγοριών εναντίον αξιωματικών, με την κατηγορία ότι σχεδίαζαν – συνωμοτούσαν για την ανατροπή της κυβέρνησης.
Ο στρατηγός όμως ανέφερε κι άλλα ενδιαφέροντα, τα οποία περιπλέκουν κάπως τις αρχικές εντυπώσεις που δημιουργούν οι αναφορές του: Η πολιτική ανάμιξη στην ανεξαρτησία των στρατιωτικών υπονομεύει τον επαγγελματισμό τους, άρα υπονομεύει και τον αντικειμενικό έλεγχο. Εάν έχει αποδοθεί αυτονομία στο στράτευμα να διαχειριστεί τα του οίκου του, συνέχισε, το αποτέλεσμα είναι ένας επαγγελματικός στρατός ο οποίος παραμένει ουδέτερος και εθελοντικά υποτάσσεται στον πολιτικό έλεγχο… Βέβαια η αυτονομία δεν μπορεί να είναι απόλυτη!
Φρόντισε στο τέλος να επενδύσει όσα ανέφερε και με λίγο… Ατατούρκ: Μετά το όλεμο της ανεξαρτησίας, ανέφερε ο Μπασμπούγ, ζήτησε από τους συντρόφους του να επιλέξουν ανάμεσα στη στρατιωτική και την πολιτική καριέρα, θεμελιώνοντας έτσι με πολιτικά ορθό τρόπο για τα τουρκικά δεδομένα όσα υποστήριξε.
Οι αναφορές του Μπασμπούγ είναι αποκαλυπτικές για το επίπεδο στο οποίο βρίσκονται οι σχέσεις πολιτικών και στρατιωτικών στην Τουρκία. Αν θα ήθελε κανείς να δώσει με μία φράση το κεντρικό νόημα όσων υποστήριξε ο Μπασμπούγ, το μήνυμα δηλαδή που έστειλε στον Ερντογάν και το κυβερνών AKP, αυτό θα έπρεπε να γίνει με τον ακόλουθο τρόπο:
Αφήστε άθικτα τα προνόμιά μας στην τουρκική κοινωνία κι εμείς σε αντάλλαγμα δεν θα παρέμβουμε στο πολιτικό παιχνίδι σας. Αν δεν το κάνετε «δεν θα μείνουμε ουδέτεροι» (θα παρέμβουν;) ή εναλλακτικά «δεν θα υποταχθούμε εθελοντικά στην πολιτική εξουσία»!
Πέραν της προφανούς συγκεκαλυμμένης – ενδεχομένως και «άσφαιρης» πάντως – απειλής, θα μπορούσε κανείς να παρατηρήσει μια αισθητή υπαναχώρηση στο ρόλο του στρατεύματος στη διαφύλαξη της «κληρονομιάς του Ατατούρκ», καθώς αυτό πλέον δεν είναι και τόσο δημοφιλές, δεδομένου του 50% των ψήφων που απέσπασε το ισλαμικό κόμμα του Ερντογάν.
Κατά συνέπεια, προτεραιότητα πλέον για τους στρατιωτικούς είναι το να διασφαλίσουν τα προνόμιά τους, με την απειλή ότι αν δεν υποταχθεί στην επιθυμία τους η πολιτική εξουσία, τότε και οι στρατιωτικοί θα κινηθούν διαφορετικά. Σε κάθε πάντως περίπτωση, η σταδιακή απαξίωση του τουρκικού στρατεύματος τα τελευταία χρόνια στα μάτια της τουρκικής κοινωνίας, είναι αδύνατο να κρυφτεί…
Ο βασιλιάς είναι γυμνός… Αλλοίμονο σε αυτούς που τρομοκρατούνται ενώπιον των λεονταρισμών του…
ΠΗΓΗ
Δημοσίευση σχολίου