Γιάννης Μπασιάς
Το ενδιαφέρον του προέδρου Τραμπ για τις σπάνιες γαίες και τα συμφέροντα του προέδρου Πούτιν για την ανάπτυξη της οικονομίας και της ναυτιλίας της Αρκτικής διαγράφουν ένα πιθανό πλαίσιο συγκατοίκησης των δύο χωρών στον πλανήτη.
Οι αντιπροσωπείες ΗΠΑ-Ρωσίας στη Ριάντ καθόρισαν «συγκεκριμένους τομείς συνεργασίας», συμπεριλαμβανομένων «κοινών έργων στην Αρκτική» που θεωρείται ότι έχει το 13% του πετρελαίου που δεν έχει πιστοποιηθεί παγκοσμίως και το 30% των ανεκμετάλλευτων αποθεμάτων φυσικού αερίου. Επιπλέον, ΗΠΑ και Ρωσία ενδιαφέρονται να επιταχύνουν στην Αρκτική την εξερεύνηση και την εξόρυξη κρίσιμων πρώτων υλών όπως ο χαλκός, το κοβάλτιο και οι σπάνιες γαίες.
Δεν χρειάζεται πολύ σκέψη για να αναγνωρίσει κάποιος σε ένα χάρτη με κέντρο τον Βόρειο Πόλο πώς συγκεντρώνονται τα μέταλλα στις περιφερειακές ακτές των ηπείρων. Ιδιαίτερη πυκνότητα συγκεντρώσεων παρουσιάζεται στη Φινλανδία, Σουηδία και Καναδά. Με την ίδια λογική η Exxon και η Chevron συνέστηναν hedge funds για να αναπτύξουν δραστηριότητες γρήγορης εξαγωγής φυσικού αερίου, συμπεριλαμβανομένου και αυτού του αρκτικού κύκλου, με στόχο να καλυφθούν οι προβλεπόμενης ανάγκες για την Τεχνητή Νοημοσύνη και τα Κέντρα Δεδομένων.
Οι μονάδες φυσικού αερίου θα σχεδιαστούν ώστε να ενσωματώνουν τη δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα. Η Chevron εισέρχεται στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας λίγους μήνες αφότου η Exxon ανακοίνωσε σχέδια για την κατασκευή σταθμών ηλεκτροπαραγωγής φυσικού αερίου για την τροφοδοσία κέντρων δεδομένων τεχνητής νοημοσύνης. Εκτιμάται ότι αρκετοί σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής 4 γιγαβατ θα χρειαστούν έως το 2027 με κόστος τουλάχιστον 8 δισ. δολάρια.
Στον ευρωπαϊκό περίγυρο τα γεγονότα έχουν άλλη οσμή. Παρά την φρενήρη ταχύτητα και ποικιλία των διαπραγματεύσεων του Φεβρουαρίου, η Ρωσία και ιδιαίτερα η Ουκρανία επιτέθηκαν εκατέρωθεν σε πετρελαϊκές εγκαταστάσεις τον Ιανουάριο και Φεβρουάριο. Η επίθεση της Ουκρανικής αεροπορίας στις 17 Φεβρουαρίου σε σταθμό συμπίεσης του αγωγού στο Novorosyiisk στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας θα μειώσει τη ροή πετρελαίου στον αγωγό για δύο μήνες.
Είναι ιδιαίτερα ενοχλητικό για τούς Ρώσους, Αμερικανούς, Εγγλέζους, Ιταλούς και βέβαια Καζάκους μετόχους του αγωγού CPC (Caspian Petroleum Consortium), ιδιαίτερα διότι το κοίτασμα Tengiz παρουσίασε μείωση παραγωγής από το 2022. Το 2021, αυτός ο αγωγός εξήγαγε ημερησίως έως και 1,3 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου καλής ποιότητας, το οποίο αντιπροσώπευε το 80% της συνολικής παραγωγής πετρελαίου του Καζακστάν ύψους 1,6 εκατομμυρίων βαρελιών (1,4% της παγκόσμιας παραγωγής).
Είναι κατανοητό, ότι παρά το νέο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας που επιβλήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2025, το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ χορήγησε εξαιρέσεις για υπηρεσίες πετρελαιοπηγών που σχετίζονται με τον CPC. Στα μέσα Ιανουαρίου 2025, η επίθεση με drones στον Turkstream ήταν η τρίτη απόπειρα της Ουκρανίας. Αυτός ο ρωσικός αγωγός τροφοδοτεί την Τουρκία με 14 Bcm και την κεντρική Ευρώπη και Ελλάδα με 17,5 Bcm φυσικού αερίου επίσης μέσω της Μαύρης Θάλασσας.
Ο κίνδυνος εκτεταμένης δολιοφθοράς των υποθαλάσσιων καλωδίων και αγωγών της Μαύρης Θάλασσας παραμένει και επεκτείνεται στο Αιγαίο Πέλαγος και την Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Η παραγωγή υδρογονανθράκων, όπως και η επίκαιρη πόντιση καλωδίων ηλεκτρικής διασύνδεσης της Ελλάδας με την Κύπρο εμπίπτουν σε αυτό το πλαίσιο.
Σε αυτό το γενικότερο πλέγμα κινδύνων εντάσσονται οι πρόσφατες δολιοφθορές σε διάφορα καλώδια τηλεπικοινωνιών στη ρηχή Βαλτική Θάλασσα αλλά και η δολιοφθορά των δύο αγωγών του Nord Stream1 και ενός από τους δύο αγωγούς του Nord Stream 2 που καταστράφηκαν το 2022. Είναι ενδιαφέρον ότι Αμερικανός ρεπουμπλικάνος επιχειρηματίας κατέθεσε πρόταση στην αμερικανική διοίκηση για επανεξέταση της δυνατότητάς αποκατάστασης του Nord Stream 2 με τη Δανία να δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Η δυσκολία των ΗΠΑ να πλημμυρίσουν με LNG την Ευρώπη πριν το 2027 αλλά και οι πρόσφατες εξελίξεις των διαπραγματεύσεων μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας, προμηνύουν συνεχιζόμενη και ίσως αυξανόμενη άφιξη ρωσικού LNG αλλά και μερική επαναλειτουργία μέρους ρωσικών αγωγών για λόγους τακτικής αντιμετώπισης μέχρι το 2027.
Η ΕΕ βρίσκεται σε μια δύσκολη φάση και η σταθερότητά της είναι αναγκαία όχι μόνο για την Ευρώπη αλλά και για τις ΗΠΑ. Η κατάσταση ομοιάζει λίγο με αυτήν της υποστήριξης σε φυσικό αέριο του Ισραήλ προς στην Αίγυπτο και την Ιορδανία για να διατηρηθεί η σταθερότητα στην περιοχή. Η άλλη εκδοχή είναι να χρησιμοποιηθεί μέρος του Nord Stream 2 για ανάγκες δημιουργίας κόμβου στην Βαλτική.
Η επίτευξη ειρήνης στον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο φαίνεται να βασίζεται σε ένα διπλό εξαγωγικό μοντέλο των ΗΠΑ, ειρήνης και οπλικής βιομηχανίας. Η ΕΕ θα υποχρεωθεί να αγοράσει περισσότερα οπλικά συστήματα από τις ΗΠΑ για να διορθώσει την συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ και επομένως η παραγωγή οπλικού υλικού θα πωλείται για την αμυντική αναδιοργάνωση των μελών του ΝΑΤΟ αντί να πηγαίνει στην Ουκρανία και τη Γάζα. Σε επίπεδο αμερικανικών εξαγωγών είναι πιο κερδοφόρο και επιπλέον βοηθά την επίτευξη ειρήνης στον ευρωπαϊκό χώρο και την ΝΑ Μεσόγειο με φόντο στο βάθος την Κίνα.
Σε τοπικό επίπεδο, οι εξαγωγές LNG των ΗΠΑ προς την ΕΕ δεν θα αυξηθούν σημαντικά πριν από το 2027, με αποτέλεσμα η ΕΕ να συνεχίζει να εισάγει ρωσικό φυσικό αέριο.
Υπό αυτές τις συνθήκες, η ελληνική πολιτική προσαρμόζεται στη νέα στρατηγική των ΗΠΑ. Η Chevron κατέχουσα μεγάλη εμπειρία στην τεχνολογία μεγάλων βαθών από πλευρά έρευνας και παραγωγής ενδιαφέρεται να αυξήσει την παρουσία της στην ΝΑ Μεσόγειο συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας και πιο δυτικά της Αλγερίας.
Στην περιοχή του Κυπαρισσιακού, δυτικά της Πελοποννήσου, τα γεωφυσικά δεδομένα του 2013 και άλλα νεότερα είναι αραιά και οι στόχοι βρίσκονται σε ιδιαίτερα μεγάλα βάθη. Θα χρειαστούν νέα δεδομένα, πυκνότερα και τρισδιάστατα. Αν και πέντε (5) στόχοι συνολικά είχαν προσδιοριστεί το 2018-2019 από την ΕΔΕΥ (σήμερα ΕΔΕΥΕΠ), τα 11.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα της περιοχής είναι στριμωγμένα κοντά στο Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο του Ιονίου και απαιτείται καινούργια Στρατηγική Περιβαλλοντική Μελέτη, αποσύροντας έμμεσα τα προγράμματα παραγωγής πετρελαίου του Κατάκολου και γεωτρήσεων του Πατραϊκού, που κόστισαν σημαντικούς πόρους στην Energean και τα Ελληνικά Πετρέλαια.
Για την αποφυγή δυσάρεστων εκπλήξεων στις αποφάσεις των εντολοδόχων εταιρειών των παραχωρήσεων νοτιοδυτικά της Κρήτης όπως και των καινούργιων ενδιαφερομένων πρέπει να θεσμοθετηθεί χωρίς πρόσθετες κωλυσιεργίες ένα υποστηρικτικό λιμάνι, ώστε να ολοκληρωθεί η περιβαλλοντική μελέτη επιπτώσεων στον λιμένα, κάτι που προς το παρόν δεν υφίσταται.
Το ενδιαφέρον του προέδρου Τραμπ για τις σπάνιες γαίες και τα συμφέροντα του προέδρου Πούτιν για την ανάπτυξη της οικονομίας και της ναυτιλίας της Αρκτικής διαγράφουν ένα πιθανό πλαίσιο συγκατοίκησης των δύο χωρών στον πλανήτη.
Οι αντιπροσωπείες ΗΠΑ-Ρωσίας στη Ριάντ καθόρισαν «συγκεκριμένους τομείς συνεργασίας», συμπεριλαμβανομένων «κοινών έργων στην Αρκτική» που θεωρείται ότι έχει το 13% του πετρελαίου που δεν έχει πιστοποιηθεί παγκοσμίως και το 30% των ανεκμετάλλευτων αποθεμάτων φυσικού αερίου. Επιπλέον, ΗΠΑ και Ρωσία ενδιαφέρονται να επιταχύνουν στην Αρκτική την εξερεύνηση και την εξόρυξη κρίσιμων πρώτων υλών όπως ο χαλκός, το κοβάλτιο και οι σπάνιες γαίες.
Δεν χρειάζεται πολύ σκέψη για να αναγνωρίσει κάποιος σε ένα χάρτη με κέντρο τον Βόρειο Πόλο πώς συγκεντρώνονται τα μέταλλα στις περιφερειακές ακτές των ηπείρων. Ιδιαίτερη πυκνότητα συγκεντρώσεων παρουσιάζεται στη Φινλανδία, Σουηδία και Καναδά. Με την ίδια λογική η Exxon και η Chevron συνέστηναν hedge funds για να αναπτύξουν δραστηριότητες γρήγορης εξαγωγής φυσικού αερίου, συμπεριλαμβανομένου και αυτού του αρκτικού κύκλου, με στόχο να καλυφθούν οι προβλεπόμενης ανάγκες για την Τεχνητή Νοημοσύνη και τα Κέντρα Δεδομένων.
Οι μονάδες φυσικού αερίου θα σχεδιαστούν ώστε να ενσωματώνουν τη δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα. Η Chevron εισέρχεται στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας λίγους μήνες αφότου η Exxon ανακοίνωσε σχέδια για την κατασκευή σταθμών ηλεκτροπαραγωγής φυσικού αερίου για την τροφοδοσία κέντρων δεδομένων τεχνητής νοημοσύνης. Εκτιμάται ότι αρκετοί σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής 4 γιγαβατ θα χρειαστούν έως το 2027 με κόστος τουλάχιστον 8 δισ. δολάρια.
Στον ευρωπαϊκό περίγυρο τα γεγονότα έχουν άλλη οσμή. Παρά την φρενήρη ταχύτητα και ποικιλία των διαπραγματεύσεων του Φεβρουαρίου, η Ρωσία και ιδιαίτερα η Ουκρανία επιτέθηκαν εκατέρωθεν σε πετρελαϊκές εγκαταστάσεις τον Ιανουάριο και Φεβρουάριο. Η επίθεση της Ουκρανικής αεροπορίας στις 17 Φεβρουαρίου σε σταθμό συμπίεσης του αγωγού στο Novorosyiisk στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας θα μειώσει τη ροή πετρελαίου στον αγωγό για δύο μήνες.
Είναι ιδιαίτερα ενοχλητικό για τούς Ρώσους, Αμερικανούς, Εγγλέζους, Ιταλούς και βέβαια Καζάκους μετόχους του αγωγού CPC (Caspian Petroleum Consortium), ιδιαίτερα διότι το κοίτασμα Tengiz παρουσίασε μείωση παραγωγής από το 2022. Το 2021, αυτός ο αγωγός εξήγαγε ημερησίως έως και 1,3 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου καλής ποιότητας, το οποίο αντιπροσώπευε το 80% της συνολικής παραγωγής πετρελαίου του Καζακστάν ύψους 1,6 εκατομμυρίων βαρελιών (1,4% της παγκόσμιας παραγωγής).
Είναι κατανοητό, ότι παρά το νέο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας που επιβλήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2025, το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ χορήγησε εξαιρέσεις για υπηρεσίες πετρελαιοπηγών που σχετίζονται με τον CPC. Στα μέσα Ιανουαρίου 2025, η επίθεση με drones στον Turkstream ήταν η τρίτη απόπειρα της Ουκρανίας. Αυτός ο ρωσικός αγωγός τροφοδοτεί την Τουρκία με 14 Bcm και την κεντρική Ευρώπη και Ελλάδα με 17,5 Bcm φυσικού αερίου επίσης μέσω της Μαύρης Θάλασσας.
Ο κίνδυνος εκτεταμένης δολιοφθοράς των υποθαλάσσιων καλωδίων και αγωγών της Μαύρης Θάλασσας παραμένει και επεκτείνεται στο Αιγαίο Πέλαγος και την Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Η παραγωγή υδρογονανθράκων, όπως και η επίκαιρη πόντιση καλωδίων ηλεκτρικής διασύνδεσης της Ελλάδας με την Κύπρο εμπίπτουν σε αυτό το πλαίσιο.
Σε αυτό το γενικότερο πλέγμα κινδύνων εντάσσονται οι πρόσφατες δολιοφθορές σε διάφορα καλώδια τηλεπικοινωνιών στη ρηχή Βαλτική Θάλασσα αλλά και η δολιοφθορά των δύο αγωγών του Nord Stream1 και ενός από τους δύο αγωγούς του Nord Stream 2 που καταστράφηκαν το 2022. Είναι ενδιαφέρον ότι Αμερικανός ρεπουμπλικάνος επιχειρηματίας κατέθεσε πρόταση στην αμερικανική διοίκηση για επανεξέταση της δυνατότητάς αποκατάστασης του Nord Stream 2 με τη Δανία να δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Η δυσκολία των ΗΠΑ να πλημμυρίσουν με LNG την Ευρώπη πριν το 2027 αλλά και οι πρόσφατες εξελίξεις των διαπραγματεύσεων μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας, προμηνύουν συνεχιζόμενη και ίσως αυξανόμενη άφιξη ρωσικού LNG αλλά και μερική επαναλειτουργία μέρους ρωσικών αγωγών για λόγους τακτικής αντιμετώπισης μέχρι το 2027.
Η ΕΕ βρίσκεται σε μια δύσκολη φάση και η σταθερότητά της είναι αναγκαία όχι μόνο για την Ευρώπη αλλά και για τις ΗΠΑ. Η κατάσταση ομοιάζει λίγο με αυτήν της υποστήριξης σε φυσικό αέριο του Ισραήλ προς στην Αίγυπτο και την Ιορδανία για να διατηρηθεί η σταθερότητα στην περιοχή. Η άλλη εκδοχή είναι να χρησιμοποιηθεί μέρος του Nord Stream 2 για ανάγκες δημιουργίας κόμβου στην Βαλτική.
Η επίτευξη ειρήνης στον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο φαίνεται να βασίζεται σε ένα διπλό εξαγωγικό μοντέλο των ΗΠΑ, ειρήνης και οπλικής βιομηχανίας. Η ΕΕ θα υποχρεωθεί να αγοράσει περισσότερα οπλικά συστήματα από τις ΗΠΑ για να διορθώσει την συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ και επομένως η παραγωγή οπλικού υλικού θα πωλείται για την αμυντική αναδιοργάνωση των μελών του ΝΑΤΟ αντί να πηγαίνει στην Ουκρανία και τη Γάζα. Σε επίπεδο αμερικανικών εξαγωγών είναι πιο κερδοφόρο και επιπλέον βοηθά την επίτευξη ειρήνης στον ευρωπαϊκό χώρο και την ΝΑ Μεσόγειο με φόντο στο βάθος την Κίνα.
Σε τοπικό επίπεδο, οι εξαγωγές LNG των ΗΠΑ προς την ΕΕ δεν θα αυξηθούν σημαντικά πριν από το 2027, με αποτέλεσμα η ΕΕ να συνεχίζει να εισάγει ρωσικό φυσικό αέριο.
Υπό αυτές τις συνθήκες, η ελληνική πολιτική προσαρμόζεται στη νέα στρατηγική των ΗΠΑ. Η Chevron κατέχουσα μεγάλη εμπειρία στην τεχνολογία μεγάλων βαθών από πλευρά έρευνας και παραγωγής ενδιαφέρεται να αυξήσει την παρουσία της στην ΝΑ Μεσόγειο συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας και πιο δυτικά της Αλγερίας.
Στην περιοχή του Κυπαρισσιακού, δυτικά της Πελοποννήσου, τα γεωφυσικά δεδομένα του 2013 και άλλα νεότερα είναι αραιά και οι στόχοι βρίσκονται σε ιδιαίτερα μεγάλα βάθη. Θα χρειαστούν νέα δεδομένα, πυκνότερα και τρισδιάστατα. Αν και πέντε (5) στόχοι συνολικά είχαν προσδιοριστεί το 2018-2019 από την ΕΔΕΥ (σήμερα ΕΔΕΥΕΠ), τα 11.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα της περιοχής είναι στριμωγμένα κοντά στο Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο του Ιονίου και απαιτείται καινούργια Στρατηγική Περιβαλλοντική Μελέτη, αποσύροντας έμμεσα τα προγράμματα παραγωγής πετρελαίου του Κατάκολου και γεωτρήσεων του Πατραϊκού, που κόστισαν σημαντικούς πόρους στην Energean και τα Ελληνικά Πετρέλαια.
Για την αποφυγή δυσάρεστων εκπλήξεων στις αποφάσεις των εντολοδόχων εταιρειών των παραχωρήσεων νοτιοδυτικά της Κρήτης όπως και των καινούργιων ενδιαφερομένων πρέπει να θεσμοθετηθεί χωρίς πρόσθετες κωλυσιεργίες ένα υποστηρικτικό λιμάνι, ώστε να ολοκληρωθεί η περιβαλλοντική μελέτη επιπτώσεων στον λιμένα, κάτι που προς το παρόν δεν υφίσταται.
πηγή
Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του Ellada simera.
Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του Ellada simera.
Δημοσίευση σχολίου
EmoticonClick to see the code!
To insert emoticon you must added at least one space before the code.