Γιώργος Σκαφιδάς
Το πλάνο το είχαν στο μυαλό τους αλλιώς οι σκληροπυρηνικοί του Ιράν: ο εκλεκτός τους, Εμπραχίμ Ραϊσί, θα ολοκλήρωνε την προεδρική του θητεία «κανονικά» το 2025, με την προοπτική είτε να θέσει ξανά υποψηφιότητα είτε να αντικατασταθεί από κάποιον άλλον… αναλόγως σκληροπυρηνικό.
Όσα δεν φέρνει ο χρόνος ωστόσο τα φέρνει η στιγμή, και κάπως έτσι, μέσα σε μια στιγμή, στις 19 Μαΐου του 2024, το πλάνο ανετράπη.
«Δύο εκ των κορυφαίων πολιτικών της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν, ο 63χρονος πρόεδρος Εμπραχίμ Ραϊσί και ο 60χρονος υπουργός Εξωτερικών Χοσεΐν Αμιραμπντολαχιάν, άφησαν την τελευταία τους πνοή το μεσημέρι της περασμένης Κυριακής (σ.σ. 19 Μαΐου), σε ανύποπτο χρόνο, όταν το ελικόπτερο που τους μετέφερε κατέπεσε εν μέσω κακών καιρικών συνθηκών σε ορεινή περιοχή του Ιράν, κοντά στα σύνορα με το Αζερμπαϊτζάν», γράφαμε στο Α&Δ τον περασμένο Μάιο, στο πλαίσιο άρθρου υπό τον τίτλο «Ο θάνατος του Ραϊσί αποκάλυψε κενά: Τα πρόσωπα αλλάζουν στο Ιράν, τα ελικόπτερα όχι».
Περίπου έξι εβδομάδες μετά, η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν έχει πια εκλέξει νέο πρόεδρο όχι κάποιον σκληροπυρηνικό αλλά έναν καλούμενο «ρεφορμιστή/ μεταρρυθμιστή» απόγονο της πολιτικής παράδοσης του Χαταμί, τον 69χρονο καρδιοχειρουργό Μασούντ Πεζεσκιάν. Για την ιστορία, ο Πεζεσκιάν ήταν υπουργός Υγείας την περίοδο επί Χαταμί, μεταξύ 2001 και 2005.
Με φόντο το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών που πραγματοποιήθηκαν σε δύο γύρους, στις 28 Ιουνίου και 5 Ιουλίου, στο Ιράν, οι υπερσυντηρητικοί πλέον ερίζουν και ανταλλάσσουν «πυρά» αλλά και χτυπήματα κάτω από τη μέση υπό μορφή κριτικής και καταγγελιών.
Από τη μία πλευρά βρίσκεται το «στρατόπεδο» του πάλαι ποτέ επικεφαλής διαπραγματευτή στις συνομιλίες για τα πυρηνικά Σαΐντ Τζαλίλι, και από την άλλη το μπλοκ του πρώην δήμαρχου Τεχεράνης και έπειτα προέδρου του ιρανικού κοινοβουλίου Μοχάμαντ Μπαγκέρ Γκαλιμπάφ.
«Οι σκληροπυρηνικοί θα δυσκολευτούν να επανενωθούν κάτω από μία ομπρέλα, καθώς στερούνται ισχυρών πολιτικών ηγετών. Η διαμάχη για την εξουσία αναμένεται να συνεχιστεί, ειδικά στο κοινοβούλιο. Οι υποστηρικτές του Τζαλίλι κατηγορούν ορισμένους από τους συνεργάτες του Γκαλιμπάφ για διαφθορά», γράφει η Νατζμέ Μποζοργκμέρ στους FT.
Για την ιστορία, ο «μεταρρυθμιστής» Πεζεσκιάν έλαβε 16,4 εκατ. ψήφους στον β’ γύρο της 5ης Ιουλίου, περίπου τρία εκατ. περισσότερες από τις 13,5 εκατ. ψήφους του Τζαλίλι ενώ ο Γκαλιμπάφ είχε λάβει μόλις 3,4 εκατ. ψήφους στον α’ γύρο της 28ης Ιουνίου. Συγκριτικά, το 2021 ο Ραϊσί είχε εκλεγεί πρόεδρος με περίπου 18 εκατ. ψήφους.
Όσο για τη συμμετοχή, εκείνη υποχώρησε στο 49,8% στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών, ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά που έχουν καταγραφεί στα ιρανικά χρονικά, επιβεβαιώνοντας έτσι την τάση απογοήτευσης και αποξένωσης των εκλογέων, μια τάση που είχε αποτυπωθεί άλλωστε και στις βουλευτικές εκλογές που προηγήθηκαν την περασμένη άνοιξη (με τη συμμετοχή τότε να μην ξεπερνά το 41%).
«Το χαμηλό ποσοστό συμμετοχής αποτελεί επί της ουσίας ένα δημοψήφισμα της σιωπηρής πλειοψηφίας για τον Χαμενεΐ και την απόρριψη του καθεστώτος. Περισσότεροι από τους μισούς ψηφοφόρους επέλεξαν να μην συμμετάσχουν καθόλου σε μια εκλογική διαδικασία που απέρριψαν ως “τσίρκο”», σημειώνει σε ανάλυσή της για το Middle East Institute η Μάρτζαν Κέιπουρ.
Γιατί ηττήθηκαν, όμως, στην κάλπη οι Ιρανοί hardliners; Η αδυναμία τους να ελέγξουν τον πληθωρισμό (που κινείται πέριξ του 40%), τα οικονομικά προβλήματα που παραμένουν άλυτα, η κρίση που ξέσπασε με φόντο τον θάνατο της Μαχσά Αμινί αλλά και οι αρρυθμίες εντός του ιδίου του σκληροπυρηνικού στρατοπέδου το οποίο ταλανίζεται από εσωτερικούς τριγμούς και αδυναμίες ανανέωσης… παρουσιάζονται ως παράγοντες που εξηγούν, σε έναν βαθμό, το εκλογικό αποτέλεσμα.
Πολλοί σπεύδουν πάντως να κατεβάσουν τον πήχη των προσδοκιών αναφορικά με όσα θα μπορούσαμε να περιμένουμε τώρα από τον νεοεκλεγέντα στην ιρανική προεδρία ρεφορμιστή/μεταρρυθμιστή Μασούντ Πεζεσκιάν.
Καταρχάς, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η προεδρική υποψηφιότητα του 69χρονου πρώην υπουργού Υγείας πήρε το πράσινο φως από το ίδιο το θεοκρατικό καθεστώς. Με άλλα λόγια, ήταν ο υπερσυντηρητικός ανώτατος ηγέτης Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ ο οποίος επέτρεψε στον Πεζεσκιάν να θέσει υποψηφιότητα και αυτό κάποιοι εκτιμούν ότι έγινε με συγκεκριμένη στόχευση, σε μια προσπάθεια ενδεχομένως να εκτονωθεί η λαϊκή δυσφορία και/ή να «συνετιστούν» οι του υπερσυντηρητικού σκληροπυρηνικού στρατοπέδου.
Από εκεί και πέρα, θα πρέπει βέβαια να σημειωθεί ότι ο Αλί Χαμενεΐ εξακολουθεί να έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο σε όλα τα θέματα, πολύ δε περισσότερο τα σημαντικά της εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής, και ότι μέσω του περιβάλλοντος Χαμενεΐ οι σκληροπυρηνικοί συνεχίζουν να οδηγούν το Ιράν ελέγχοντας το κοινοβούλιο, το δικαστικό σώμα, τις δυνάμεις ασφαλείας (ο υποψήφιος για την προεδρία Γκαλιμπάφ ήταν άλλοτε αρχηγός της αστυνομίας) και, προφανώς, τους Φρουρούς της Επανάστασης (IRGC).
Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο σκληρού ελέγχου, ο Πεζεσκιάν προφανώς δεν έχει -ούτε πρόκειται να αποκτήσει- σημαντικά περιθώρια παρεκκλίσεων ή διαφοροποίησης. Ο ίδιος δηλώνει, άλλωστε, υποταγή στον Χαμενεΐ, ο οποίος Χαμενεΐ είναι όμως 85 ετών και οδεύει προς την έξοδο.
Τούτων λεχθέντων, η επιστροφή ενός «μεταρρυθμιστή» στην προεδρία του Ιράν θα μπορούσε ενδεχομένως να λειτουργήσει ως εφαλτήριο επαναπροσέγγισης με τη Δύση… με φόντο τις αμερικανικές προεδρικές του Νοεμβρίου και την ενδεχόμενη επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο.
πηγή
Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του Ellada simera.
Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του Ellada simera.
Δημοσίευση σχολίου