"Διμερή συνεργασία σε περιφερειακά προβλήματα χωρίς τη συμμετοχή τρίτων"
Βασίλης ΚαπούλαςΓια ένα νέο μοντέλο “Συμμαχίας στην Ευρασία” μεταξύ Ρωσίας-Ιράν-Τουρκίας κάνει λόγο το κορυφαίο ισραηλινό think tank BesaCenter με στενούς δεσμούς με την MOSSAD.
Oι ισραηλινοί μιλούν για ένα νέο μοντέλο “Ευρασιατικής Συμμαχίας” που σκοπό έχει τον αποκλεισμό των ΗΠΑ από περιοχές στις οποίες οι τρεις χώρες-Ρωσία-Τουρκία-Ιράν- έχουν ζωτικά συμφέροντα.
Υπό το πρίσμα αυτό, οι Ισραηλινοί καταλήγουν στο συμπέρασμα πως η συμμαχία Ρωσίας-Τουρκίας έχει προχωρήσει με το βλέμμα σε ένα πολυπολικό κόσμο. Κατά συνέπεια η ανεξαρτητοποίηση της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας από ΝΑΤΟ-Δύση θα συνεχιστεί και ο έλεγχος πάνω στην Άγκυρα είναι πολύ δύσκολος-αν όχι αδύνατος- να επιτευχθεί.
Νέο μοντέλο σχέσεων Ρωσίας-Τουρκίας-Ιράν
Ιράν, Τουρκία και Ρωσία δημιουργούν ένα νέο μοντέλο διμερών δεσμών. Χωρίς εμπόδια από επίσημες συμμαχίες, η τριμερής αυτή συμμαχία δείχνει ότι μπορεί να συνεργαστεί για να περιορίσει τη δυτική επιρροή αποφεύγοντας παράλληλα την υπερβολική αλληλεξάρτηση.
Αυτό το μείγμα συσχετιζόμενων και αντιφατικών συμφερόντων, που χαρακτηρίζει το νέο ευρασιατικό μοντέλο διμερών σχέσεων, είναι προϊόν της μεταβαλλόμενης παγκόσμιας τάξης.
Οι αναλυτές και οι ειδικοί έχουν χαρακτηρίσει εσφαλμένα τη συνεχιζόμενη συνεργασία Ρωσίας-Τουρκίας-Ιράν ως συμμαχία. Αυτό υποτιμά και υπερεκτιμά την αλληλεπίδραση μεταξύ των τριών κεντρικών κρατών της Ευρασίας.
Οι χώρες αυτές δεν έχουν σχηματίσει συμμαχία. Στην πραγματικότητα, συμβαίνει το αντίθετο. Συνεργάζονται, ανταγωνίζονται, αναζητούν τη βοήθεια του άλλου και γυρίζουν την πλάτη τους ο ένας στον άλλο, όπως κρίνουν κατάλληλο.
Αυτό το είδος αλληλεπίδρασης μοιάζει πολύ με ότι συνέβαινε με τις ευρωπαϊκές δυνάμεις το 19ο αιώνα όπου υπήρχε μεν μεγάλη δυσπιστία αλλά οι χώρες ήθελαν ωστόσο να βρουν κοινό έδαφος όπου ήταν απαραίτητο προκειμένου να επιτύχουν μια ισορροπία και να αποφευχθεί η επιβολή της βούλησης μιας δύναμης στις άλλες.
Τί επιδιώκουν Ιράν-Τουρκία-Ρωσία
Το Ιράν επιδιώκει μια πλήρη αναθεώρηση, καθώς οι γεωπολιτικές προοπτικές του έρχονται σε αντίθεση με την παγκόσμια τάξη υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Η Ρωσία είναι επίσης μια ρεβιζιονιστική δύναμη, αλλά οι απαιτήσεις της για θεμελιώδεις αλλαγές είναι λιγότερο ριζοσπαστικές, καθώς λαμβάνει κάποια πλεονεκτήματα μέσω της φιλελεύθερης παγκόσμιας τάξης.
Η Τουρκία επιδιώκει να ισορροπήσει μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας. Αυτό έχει γίνει μια από τις πιο σημαντικές πτυχές της πολιτικής της Άγκυρας σε Μέση Ανατολή και Μεσόγειο. Η Τουρκία υποστηρίζει ότι στην εξελισσόμενη παγκόσμια τάξη, θα πρέπει να είναι ανεξάρτητη να συνεργάζεται με οποιονδήποτε παγκόσμιο παράγοντα ανάλογα με τα συμφέροντά της, αλλά καμία από αυτές τις σχέσεις δεν πρέπει να θεωρείται σταθερή.
Σημαντικά, Ρώσοι, Τούρκοι και Ιρανοί έχουν μια παρόμοια ιστορική εμπειρία του αντιιμπεριαλιστικού αγώνα.
Πιστεύουν ότι η «Ευρασία» μπορεί να προσφέρει μια εναλλακτική λύση στην πολιτιστική, ιστορική, πολιτική και οικονομική κυριαρχία της Δύσης.
Δόγμα της «περιφερειακής ιδιοκτησίας»
Οι τρεις χώρες προωθούν επίσης το δόγμα της «περιφερειακής ιδιοκτησίας», η οποία δίνει προτεραιότητα στη διμερή συνεργασία σε περιφερειακά προβλήματα χωρίς τη συμμετοχή τρίτων.
Με αυτόν τον τρόπο, η Τουρκία και η Ρωσία επιδίωξαν ένα κοινό όραμα στη Μαύρη Θάλασσα και συνεργάστηκαν στον Νότιο Καύκασο μετά τον Δεύτερο Πόλεμο του Καραμπάχ.
Καταβλήθηκαν επίσης προσπάθειες στη Λιβύη, και παρόμοιες ιδέες εκφράστηκαν (τουλάχιστον ρητορικά) σχετικά με την πρόσφατη κρίση μεταξύ του Ισραήλ και της οργάνωσης της Χαμάς.
Το Ιράν έχει παρόμοιες φιλοδοξίες με τη Ρωσία όσον αφορά την Κασπία Θάλασσα. Δεν επιτρέπονται ξένες δυνάμεις στην περιοχή και μικρότερα κράτη με πρόσβαση στη Θάλασσα πρέπει να αναγνωρίσουν τα ζωτικά συμφέροντα της Τεχεράνης και της Μόσχας.
Παρακάμπτουν την Δύση
Η φιλοδοξία των τριών αυτών χωρών να παρακάμψουν τη Δύση είναι ορατή σε συγκεκριμένες πρωτοβουλίες. Οι συνομιλίες της Astana δεν είναι παρά μια προσπάθεια προώθησης ενός εναλλακτικού οράματος στο συριακό πρόβλημα. Παρόμοιες προσπάθειες έγιναν στον Νότιο Καύκασο, όταν η Τουρκία και το Ιράν πρότειναν και υποστήριξαν την ιδέα της δημιουργίας ενός περιφερειακού συμφώνου για την ασφάλεια και τη συνεργασία στο οποίο η Δύση δεν έχει θέση.
Η Ρωσία φιλοδοξεί από καιρό να βελτιώσει τους δεσμούς με την Τουρκία και το Ιράν. Ακόμα και στη σοβιετική περίοδο, η Μόσχα προσπάθησε περιοδικά να προωθήσει μια μορφή συνεργασίας με αυτές τις δύο χώρες που θα απέκλειε τη Δύση. Και τα δύο κράτη εμφανίστηκαν σταδιακά ως πυλώνες των μετα-σοβιετικών φιλοδοξιών της Ρωσίας για μια πιο ενεργή εξωτερική πολιτική στη Μέση Ανατολή και επαναδιαμόρφωση την υπάρχουσας παγκόσμιας τάξης.
Ενώ τα ρεύματα τόσο σε περιφερειακό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο ενώνουν αυτές τις τρεις χώρες, αυτό δεν σημαίνει ότι τα μέρη θα προσπαθήσουν να δημιουργήσουν μια επίσημη ομάδα με επίσημες υποχρεώσεις συμμαχίας. Αυτό τους ξεχωρίζει από τη Δύση.
Δεν θέλουν “επίσημη Συμμαχία”
Το Ιράν, η Ρωσία και η Τουρκία βλέπουν την απουσία επίσημης συμμαχίας ως ευλογία. Τους επιτρέπει να κάνουν ελιγμούς, να ισορροπούν και να τιμούν ο ένας τον άλλον όσον αφορά τις ζωτικές σφαίρες επιρροής.
Αυτή η τάση εξεύρεσης κοινού εδάφους χωρίς επίσημες υποχρεώσεις είναι χαρακτηριστική του πολυπολικού κόσμου. Η Ρωσία και η Κίνα αρνούνται επίσημα τη συμμαχία τους, ισχυρίζονται ότι μια συμμαχία θα υπονόμευε τις υποτιθέμενες καλοπροαίρετες προθέσεις τους μεταξύ τους.
Αυτή η συμπεριφορά αποτελεί μέρος μιας αναδυόμενης τάσης στην οποία τα κράτη της Ευρασίας προτιμούν τον ελιγμό από τα δεσμά των επίσημων υποχρεώσεων.
Για τη Ρωσία, η εντατική συνεργασία με την Τουρκία και το Ιράν είναι επωφελής στο βαθμό που παρέχει έλεγχο πάνω στη Δύση και επιτρέπει στη Μόσχα να λύσει κρίσιμα προβλήματα στις περιοχές του Εύξεινου Πόντου, του Καυκάσου και της Κασπίας, καθώς και στη Συρία.
Η Ρωσία δεν θέλει να βγει η Τουρκία από ΝΑΤΟ
Με αυτή την στρατηγική, είναι αμφίβολο κατά πόσο η Ρωσία θέλει η Τουρκία να διακόψει εντελώς τους δεσμούς της με το ΝΑΤΟ. Κατά κάποιο τρόπο, η θέση της Τουρκίας ως μέλους της συμμαχίας – αυτή που δημιουργεί συνεχείς ενδο-συμμαχικές εντάσεις – ωφελεί τη Ρωσία περισσότερο από μια αδέσμευτη Τουρκία.
Το τελευταίο σενάριο θα διευκολύνει τα εσωτερικά προβλήματα του ΝΑΤΟ και ίσως ακόμη και να μειώσει τη σημασία της Τουρκίας στον γεωπολιτικό λογισμό της Ρωσίας.
Όσον αφορά το Ιράν, η Ρωσία επιδιώκει να εξαρτήσει την Ισλαμική Δημοκρατία από τη διπλωματική της επιρροή. Μια μακροπρόθεσμη λύση στο πυρηνικό αδιέξοδο του Ιράν είναι το λιγότερο επιθυμητό σενάριο του Κρεμλίνου. Αυτό θα δημιουργούσε πρόβλημα κα στις ρωσικές εταιρείες που έχουν διεισδύσει στην αγορά του Ιράν καθώς τυχόν λύση θα φέρει πιο ανταγωνιστικές δυτικές επιχειρήσεις. Μια στενότερη αλληλεπίδραση πέρα από τη συνεργασία δεν είναι επίσης επιλογή για τη Ρωσία.
Για τη Μόσχα, η διατήρηση της Άγκυρας και της Τεχεράνης είναι ένα περιοριστικό γεωπολιτικό βάρος, αλλά και η απομάκρυνση τους θα ήταν επιζήμια. Η Ρωσία προσπαθεί να διατηρήσει μια λεπτή ισορροπία με τους δύο.
Η Τουρκία και το Ιράν έχουν φυσικά τις δικές τους ατζέντες. Ο καθένας παίζει τη ρωσική “κάρτα” για να πάρει παραχωρήσεις από τη Δύση. Η Τουρκία κατανοεί ότι ενώ η υπερβολική εξάρτησή της από τη Δύση ως ισορροπία ενάντια στη Σοβιετική Ένωση κατά την εποχή του Ψυχρού Πολέμου ήταν δαπανηρή για την Άγκυρα, η εξάρτησή της από τη Ρωσία ως ισορροπία εναντίον των ΗΠΑ θα μπορούσε να είναι εξίσου ανησυχητική. Το Ιράν, επίσης, δεν θέλει να δεσμευτεί αποκλειστικά με τη Μόσχα.
Τουρκία: Iσορροπία μεταξύ Δύσης, Κίνας και Ρωσίας
Η ισορροπία μεταξύ Δύσης, Κίνας και Ρωσίας είναι αναμφισβήτητα η καλύτερη επιλογή.
Αυτό το μείγμα διαφορετικών συμφερόντων καθιστά την αλληλεπίδραση μεταξύ των τριών χωρών ακόμη πιο εκπληκτική.
Όμως, οι τρεις χώρες μοιράζονται παρόμοιους στόχους, και η κάθε μια χρειάζεται τις άλλες δύο για να την βοηθήσουν να κάνει ελιγμούς στις σχέσεις της με τη Δύση.
Οι τρεις χώρες έχουν εισαγάγει ένα νέο μοτίβο δεσμών που καθοδηγείται από μακροπρόθεσμα κοινά ενδιαφέροντα χωρίς “επίσημες διατυπώσεις και συμμαχίες”.
Αυτό το μοντέλο της Ευρασίας είναι ένα υποπροϊόν μιας εξελισσόμενης παγκόσμιας τάξης στην οποία κάθε κράτος με γεωπολιτική επιρροή αναβαθμίζει τους δεσμούς της εξωτερικής πολιτικής.
Δημοσίευση σχολίου