Καρυώτης Θεόδωρος
Η ελληνοτουρκική διένεξη βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σημείο και το τουρκικό ερευνητικό πλοίο Ορούτς Ρεις έχει φτάσει στα 6,5 ν.μ. από το Καστελόριζο και την Στρογγύλη. Έτσι, θεώρησα χρήσιμο, να απευθυνθώ στους ελάχιστους Ελληνοαμερικανούς, που θα βρεθούν σε κάποιες θέσεις ευθύνης στην νέα κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν.
Στην Αθήνα και την Λευκωσία υποψιάζονται ότι ο Ταγίπ Ερντογάν θα προβεί σε μια σημαντική παραβίαση την κυριαρχίας μας και των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων μέχρι την 20η Ιανουαρίου 2021, ημερομηνία αποχώρησης από τον Λευκό Οίκο του φίλου του Ντόναλντ Τραμπ. Μια περίληψη των ελληνοαμερικανικών σχέσεων θα φανεί χρήσιμη σε όσους Ελληνοαμερικανούς αξιοποιηθούν από την κυβέρνηση Μπάιντεν.
Βρίσκεται πάντα στην μνήμη μου το Άρθρο 121 της UNCLOS και ενθυμούμαι καλά τους αγώνες της ελληνικής και της κυπριακής αντιπροσωπείας, για την διατήρηση του και το πείσμα της Τουρκίας για την εξαφάνισή του. Το άρθρο 121, παράγραφος 2 δεν αφήνει κανένα περιθώριο αμφιβολίας ή παρερμηνείας γιατί ξεκάθαρα επισημαίνει ότι:
«Με την εξαίρεση των προβλεπόμενων στην παράγραφο 3, η αιγιαλίτιδα ζώνη, η συνορεύουσα ζώνη, η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη και η υφαλοκρηπίδα μιας νήσου καθορίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις της παρούσας Σύμβασης που εφαρμόζονται σε άλλο χερσαίο έδαφος. Η εξαίρεση της παραγράφου 3 διευκρινίζει ότι: βράχοι οι οποίοι δεν μπορούν να συντηρήσουν ανθρώπινο μόνιμο πληθυσμό ή οικονομική ζωή δεν θα έχουν αποκλειστική οικονομική ζώνη ή υφαλοκρηπίδα».
Αυτή όμως η εξαίρεση δεν επηρεάζει το καθεστώς του Αιγαίου, γιατί μολονότι υπάρχουν τέτοιου είδους ελληνικοί βράχοι, δεν αλλάζουν την μεγάλη εικόνα, μια και επικαλύπτονται από την υφαλοκρηπίδα ή την ΑΟΖ των υπόλοιπων κατοικήσιμων νησιών του Αιγαίου. Επρόκειτο για μια μεγάλη νίκη για τα ελληνικά νησιά και ιδιαίτερα για το ξεχασμένο σύμπλεγμα (Μεγίστη, Ρω, Στρογγύλη) του Καστελλόριζου.
Η σημασία της Στρογγύλης
Το Καστελλόριζο απέχει 80 μίλια από την Ρόδο, 170 μίλια από την Κύπρο, αλλά μόνο 1 μίλι από την Τουρκία. Έχει έκταση 5 τετραγωνικών μιλίων και κατοικείται σήμερα από περίπου 400 κατοίκους, ενώ στο τέλος του 19ου αιώνα αριθμούσε 10.000 κατοίκους. Να υπενθυμίσουμε, βέβαια, ότι το κλειδί είναι η Στρογγυλή και όχι το Καστελλόριζο. Η Ελλάδα έχει θαλάσσια σύνορα με την Κύπρο, μόνο εάν δοθεί πλήρης επήρεια στην Στρογγύλη. Εάν η Στρογγύλη δεν υπάρχει στον χάρτη και δοθεί πλήρης επήρεια στο Καστελλόριζο, δεν έχουμε επαφή με την ΑΟΖ της Κύπρου.
Η Τουρκία κατάλαβε, πολύ καθυστερημένα, ότι βρίσκεται εκτός της ενεργειακής σκακιέρας στην Ανατολική Μεσόγειο και έχει συνειδητοποιήσει ότι η Αίγυπτος, το Ισραήλ, η Κύπρος και η Ελλάδα διαθέτουν ένα μεγάλο πλούτο υδρογονανθράκων. Το μόνο που της απομένει είναι να εκβιάσει και να εκφοβίσει τους γείτονές της, στο τρίγωνο Καστελλόριζο, Κύπρος, Κρήτη. Αυτό είναι το τρίγωνο που θέλει να συνεκμεταλλευτεί με την Ελλάδα και για δεκαετίες η Αμερική φαίνεται να συμφωνεί μαζί της.
Οι ΗΠΑ καυτηριάζουν την Κίνα, που παραβιάζει βάναυσα την UNCLOS, αλλά κωφεύουν στην προκλητική συμπεριφορά του Ερντογάν, που παριστάνει τον Κινέζο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες γνωρίζουν που βρίσκονται οι υδρογονάνθρακες στην περιοχή μας. Ιδιαίτερα γνωρίζουν, από μελέτες της CIA, ότι το Αιγαίο Αρχιπέλαγος διαθέτει ελάχιστους υδρογονάνθρακες. Φαίνεται ότι αυτό είναι και το δόλωμα των Αμερικανών προς την ελληνική κυβέρνηση, όταν αφήνουν ολόκληρο το Αιγαίο στην Ελλάδα, αλλά μας ζητούν να δώσουμε λίγη Μεσόγειο στην Τουρκία.
Εδώ βέβαια κρύβεται η πανουργία των Αμερικανών. Με το σχέδιό τους δεν πρόκειται να δώσουν μεγαλύτερη ΑΟΖ στην Τουρκία εις βάρος των ΑΟΖ της Ελλάδας και της Κύπρου. Απλώς επιθυμούν μία συνδιαχείριση και όχι συνεκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου της Ελλάδας και της Κύπρου. Έτσι πιστεύουν ότι θα λύσουν και το Κυπριακό πρόβλημα, που έχουν βάλει στο ράφι για πολύ καιρό. Όπως θα έλεγαν και οι Αμερικανοί "με ένα σμπάρο δυο τρυγόνια".
ΗΠΑ και Τουρκία
Έχω επανειλημμένα γράψει ότι οι Αμερικανοί, μέχρι σήμερα, επιθυμούν το μοίρασμα των υδρογονανθράκων της Ανατολικής Μεσογείου, διότι δεν θέλουν να χάσουν την Τουρκία και να την ρίξουν στην αγκαλιά της Ρωσίας. Πιστεύουν ότι η συνεκμετάλλευση ή καλύτερα η συνδιαχείριση των υδρογονανθράκων της Ελλάδας, της Κύπρου και της Τουρκίας πρέπει να επιτευχθεί πάση θυσία.
Οι ΗΠΑ γνωρίζουν ότι η Τουρκία δεν διαθέτει υδρογονάνθρακες, αλλά θέλουν να μοιραστεί τους ανύπαρκτους υδρογονάνθρακές της με την Ελλάδα και την Κύπρο! Από το 1922 οι Τούρκοι πάντοτε υπερηφανεύονταν ότι είχαν μεγάλες ακτές, αλλά δεν διέθεταν μεγάλη θάλασσα και μετά το 1982 συνειδητοποίησαν ότι η θάλασσά τους περιορίστηκε και άλλο. Έτσι άρχισαν έναν επικίνδυνο ρητορικό πόλεμο, εκτός δύο θερμών εξαιρέσεων (1987 και 1996), αλλά από το 2018 προβάλλουν και παρανοϊκές απαιτήσεις, που σίγουρα θα συνεχιστούν και στο μέλλον.
Πρέπει να επισημάνουμε εδώ ότι οι ειδικοί στο Δίκαιο της Θάλασσας γνωρίζουν τη θέση των ΗΠΑ, που ακολουθούν δύο μέτρα και δύο σταθμά, στο θέμα της οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών. Στις 10 Μαρτίου 1983 ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ρόναλντ Ρέιγκαν υπέγραψε προεδρικό διάταγμα βάσει του οποίου η Αμερική ανακήρυξε ΑΟΖ 200 ν.μ. πέρα από τις ακτές της. H πράξη αυτή της Αμερικής αποκτά ιδιαίτερη σημασία για την Ελλάδα, διότι η Αμερική τη διατήρησε, σύμφωνα με την UNCLOS, ΑΟΖ για όλα ανεξαιρέτως τα νησιά της.
Υπεροχή της ΑΟΖ
Η Αμερική έχει οριοθετήσει την ΑΟΖ της με βάση την αρχή της ίσης απόστασης (equidistance), που τόσο αντιπαθεί η Τουρκία, με την Ρωσία, τον Καναδά, το Μεξικό, τις Μπαχάμες και την Κούβα. Όταν όμως έρχεται η ώρα να ασχοληθεί με την ελληνοτουρκική διαφορά στο Αιγαίο Αρχιπέλαγος, υποστηρίζει τις τουρκικές θέσεις περί ευθυδικίας (equity). Έτσι, οι Αμερικανοί υποστηρίζουν ότι τα δικά τους νησιά, κατοικήσιμα ή όχι, έχουν πλήρη δικαιώματα ΑΟΖ, αλλά παρόμοια δικά μας νησιά δεν έχουν τα ίδια δικαιώματα. Αυτή είναι μια απαράδεκτη φιλοτουρκική θέση των Αμερικανών από το 1982, που πρέπει, επιτέλους, να ανατραπεί.
Ο καθηγητής Άγγελος Συρίγος στο εξαιρετικό, 895 σελίδων, βιβλίο του "Ελληνοτουρκικές σχέσεις", αναφέρει επτά λόγους που επιβάλλουν την ανακήρυξη ΑΟΖ:
«Διασφαλίζει και επιβεβαιώνει την πολιτική και οικονομική ενότητα του ελλαδικού χώρου, τις ηπειρωτικές περιοχές με τα νησιά.
Προστατεύει το θαλάσσιο περιβάλλον πέραν των χωρικών υδάτων (π.χ. από πετρελαιοκηλίδες), που είναι και ο μόνος πλούτος του Αιγαίου, τον οποίο μέχρι σήμερα εκμεταλλεύεται η Ελλάδα μέσω του τουρισμού.
Βοηθά στην αντιμετώπιση της καταστροφής των αλιευτικών πεδίων του Αιγαίου, που υπεραλιεύονται συστηματικά πέραν των 6 μιλίων από τις ελληνικές ακτές.
Προσφέρει δυνατότητες οικονομικής εκμεταλλεύσεως πέραν της αιγιαλίτιδας ζώνης, μέσω, π.χ., της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ρεύματα, ύδατα και ανέμους.
Έχει ως βάση της το στοιχείο της αποστάσεως από τις ακτές και μόνον. Έτσι καταρρίπτει οποιοδήποτε τουρκικό επιχείρημα για γεωμορφολογικά στοιχεία του βυθού της θάλασσας, που θα μπορούσαν να συνδεθούν με την υφαλοκρηπίδα.
Κλείνει θέματα που δυνητικά θα μπορούσαν να εγερθούν στο μέλλον στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, όπως αυτό της ΑΟΖ.
Προσφέρει μεγαλύτερη ισχύ σε ένα κράτος η πρόσκτηση αυξημένων αρμοδιοτήτων στις θάλασσες που το περιβάλλουν».
Τι χρειαζόμαστε από τον Μπάιντεν
Οι Ελληνοαμερικανοί, που ενδεχομένως υπηρετήσουν σε καίρια πόστα της κυβέρνησης Μπάιντεν, πρέπει να επιμείνουν στο νέο αμερικανό πρόεδρο, που πάντως αντίθετα με τον προκάτοχο του γνωρίζει καλά τη νοτιοανατολική Μεσόγειο, ότι τα αμερικανικά συμφέροντα θα εξυπηρετηθούν καλύτερα αν προχωρήσει στις παρακάτω ενέργειες:
Να ζητήσει από την κυβέρνηση της Τουρκίας την άμεση αποχώρησή της από την ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, διότι παραβιάζει την Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS). Δεν μπορεί η Αμερική να κατακρίνει σφοδρά την Κίνα που παραβιάζει τις ΑΟΖ πέντε κρατών στη Νότια Σινική Θάλασσα, αλλά να αγνοεί παρόμοιες παραβιάσεις της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Να δώσει το πράσινο φως για την οριοθέτηση ΑΟΖ ανάμεσα στην Ελλάδα και την Κύπρο, προειδοποιώντας ταυτόχρονα τον Ερντογάν να μη τολμήσει να επέμβει σε αυτή την καθόλα νόμιμη οριοθέτηση. Οι συνεργάτες του Μπάιντεν να του δείξουν το επόμενο χάρτη που επιβεβαιώνει ότι η Ελλάδα διαθέτει θαλάσσια σύνορα με την Κύπρο.
Χάρτης της οριοθέτησης ΑΟΖ Ελλάδας και Κύπρου
Αυτός ο χάρτης δείχνει ότι η ΑΟΖ της Ελλάδας εφάπτεται στο περιβόητο οικόπεδο 4 της κυπριακής ΑΟΖ, αλλά, ακόμη σημαντικότερο, εφάπτεται στο τριεθνές σημείο, που ενώνει τις ΑΟΖ Ελλάδας, Κύπρου και Αιγύπτου.
Να διαμηνύσει στην Ελλάδα ότι οι ΗΠΑ δεν θα αντιταχθούν εάν η Ελλάδα αποφασίσει να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα, σε όλη την επικράτεια, από 6 ν.μ. σε 12 ν.μ, σύμφωνα με τις προβλέψεις του Δικαίου της Θάλασσας, αρκεί ταυτόχρονα να επεκτείνει τον εναέριο χώρο της επίσης στα 12 ν.μ., ώστε το εύρος των χωρικών της υδάτων να ταυτίζεται με το εύρος του εναερίου χώρου και όχι να δηλώνει άλλο εύρος για τα χωρικά ύδατα και άλλο για τον εναέριο χώρο της.
Να ζητήσει από την Τουρκία να προβεί σε διάλογο με την Ελλάδα για την οριοθέτηση των ΑΟΖ των δυο κρατών. Σε περίπτωση αποτυχίας να είναι υποχρεωτική η προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Να διαμηνύσει στην Ελλάδα ότι οι ΗΠΑ δεν θα αντιταχθούν εάν η Ελλάδα αποφασίσει να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα, σε όλη την επικράτεια, από 6 ν.μ. σε 12 ν.μ, σύμφωνα με τις προβλέψεις του Δικαίου της Θάλασσας, αρκεί ταυτόχρονα να επεκτείνει τον εναέριο χώρο της επίσης στα 12 ν.μ., ώστε το εύρος των χωρικών της υδάτων να ταυτίζεται με το εύρος του εναερίου χώρου και όχι να δηλώνει άλλο εύρος για τα χωρικά ύδατα και άλλο για τον εναέριο χώρο της.
Να ζητήσει από την Τουρκία να προβεί σε διάλογο με την Ελλάδα για την οριοθέτηση των ΑΟΖ των δυο κρατών. Σε περίπτωση αποτυχίας να είναι υποχρεωτική η προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Δημοσίευση σχολίου