Του οικονομολόγου Παναγιώτη (Τάκη) Κ. Μυλωνά
Όσο περισσότερο μας εκπλήσσει η επικαιρότητα που αφορά στον σχεδιαζόμενο υποθαλάσσιο αγωγό του EastMed, άλλο τόσο αυξάνονται κι αυτοί που πιστεύουν πως στη διελκυστίνδα, γύρω απ’ το περιπεπλεγμένο γαϊτανάκι, που εξυφαίνεται με τη δέσμη των αγωγών που αναπτύσσονται γύρω απ’ τον ευρωπαϊκό χώρο, παίζεται ως και το βασικό «Γεωπολιτικό Σκάκι» για επικυριαρχία στην Υφήλιο. Μια αναμέτρηση για τα ενεργειακά που, ενώ δίχασε, αιματοκύλησε και διαμόρφωσε τον πολιτικό χάρτη, με τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, συμπυκνώνει, σήμερα κι όλους τους άλλους ανταγωνισμούς. Όπως κι αυτούς που αρχίζουν, απ’ τους αγωγούς των υδρογονανθράκων και φθάνουν έως την αναμέτρηση των υπερδυνάμεων. Με τους ασίγαστους αυτούς ανταγωνισμούς, επιδιώκεται η απόσπαση μεγαλύτερων μερίδων στο διεθνή καταμερισμό ενεργειακών ροών, καθώς κι η μετατόπιση της σχετικής οικονομικοστρατηγικής ισχύος, υπέρ τους.
Το «παιχνίδι» της ενέργειας
Ιδού λοιπόν που, το είδος αυτό, που λέγεται πετρέλαιο ή/και υδρογονάνθρακες, γενικότερα, εκείνο που επέφερε το τελικό χτύπημα και στη Σ.Ε., στον ανταγωνισμό των υπερδυνάμεων (με τη σύμπραξη και της Σαουδικής Αραβίας, με τη βίαιη καθήλωση των τιμών πετρελαίου -τότε- κοντά στα 10 δολάρια το βαρέλι, στη 10ετία του 1980), παίζει, ξανά τώρα, τα ρέστα του. Παίζεται πάλι το ίδιο παιχνίδι, με όπλο την ενέργεια και με βάση τους ίδιους ή ανάλογους, γεωοικονομικούς σχεδιασμούς κι εργαλείο τους, το φυσικό αέριο. Εκτυλίσσεται μια νέα «γεωσκακιστική παρτίδα», με παλιές γνώριμες εταιρείες -όπως τις ExxonMobil, Total, ENI, BP κ.λπ,- μα κι άλλες, νεότερες. Το παιχνίδι, αυτή τη φορά, δεν είναι στον Περσικό Κόλπο. Είν’ ο «Περσικός Κόλπος, της Ε.Ε.», η Ανατολική Μεσόγειος. Όπου, με βάση τα ήδη ερευνημένα κοιτάσματα του Ζορ στην Αίγυπτο, του Λεβιάθαν στο Ισραήλ (που έχει τεθεί ήδη σε παραγωγική λειτουργία), της Αφροδίτης και του Γλαύκου στην Κύπρο, καθώς και τα εντοπισμένα κοιτάσματα Νότια της Κρήτης και της Δυτικής Ελλάδας, σε φυσικό αέριο, πετρέλαιο, αλλά και στο «υπερκαύσιμο» υδριτών, έχει αποφασιστεί η δημιουργία του νέου αγωγού, του EastMed. Αξίζει να σημειώσουμε πως, το φυσικό αέριο δεν χρησιμοποιείται για ηλεκτροπαραγωγή, θέρμανση και κίνηση μόνο, αλλά αποτελεί και βασικό υλικό της χημικής βιομηχανίας.
Ένας περίπλους στη Λίμνη των Κύκνων της Μεσογείου
Ιδού που, ο EastMed, από μεγάλο οικονομικό παιχνίδι, εξελίσσεται ήδη και σε τεράστιο γεωπολιτικό που διαδραματίζεται πάνω μας και δίπλα. Είναι ένας φαραωνικών διαστάσεων, υποθαλάσσιος -στο μεγαλύτερο μέρος του- αγωγός φυσικού αερίου, προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μια Ένωση, όχι πια, μόνο, «Άνθρακα και Χάλυβα», αλλά δεκάδων χωρών, που συνεργάζονται -αν και δεν συντονίζονται πλήρως- σε πολλαπλά επίπεδα.
Είναι από τις πιο ανεπτυγμένες περιοχές του κόσμου, που όμως, πένεται για φυσικό αέριο. Κι όπου, παρά την προωθούμενη υποκατάσταση των αναγκών της απ’ την πράσινη ενέργεια, «πρόγραμμα απανθρακοποίησης», υπολογίζεται πως, θα χρειαστεί μια 30ετία συνεχιζόμενης εξάρτησης από υδρογονάνθρακες. Σύμφωνα δε με πολλές έγκυρες πηγές και με σχετική την αρθρογραφία του ερευνητή της Γεωλογικής Υπηρεσίας Καναδά και Καθηγητή στο Πολυτεχνείο Κρήτης, Αντώνιου Φώσκολου, εκτιμάται πως οι ενεργειακές ανάγκες της Ε.Ε., το 2030, θα είναι σημαντικά υψηλότερες απ’ τις σημερινές (έως & 30%). Προβλέπεται ακόμα πως, ο EastMed -μαζί και με τη διακίνηση φυσικού αερίου, υπό τη μορφή LNG, με Tanker, που θα τριπλασιάζει τις μεταφερόμενες ποσότητες- θα συμβάλει, καθοριστικά, στην ενεργειακή ασφάλεια (κι εξασφάλιση) της Ε.Ε., παρέχοντάς της ένα απόλυτα αναγκαίο ποσοστό της ενέργειας που χρειάζεται. Καθιστώντας και την Ελλάδα, όχι μόνο βασικό ενεργειακό κόμβο, αλλά και χώρα παραγωγής, μα και προμηθευτή της Ένωσης, σε φυσικό αέριο.
Στο συνοπτικό οδηγό που εδώ ακολουθεί, αποκωδικοποιούμε τη γεωγραφία και τη σημασία των αγωγών φυσικού αερίου στην Ευρώπη.
Ενώ, τα ενεργειακά κοιτάσματα της Βόρειας Θάλασσας, τείνουν να παρουσιάσουν κάμψη κι εξάντληση παραγωγής, η ολοένα αυξανόμενη εξάρτηση της Ε.Ε., από το ρωσικό φυσικό αέριο (που σήμερα καλύπτει το 30% των αναγκών της), διαταράσσει τη γεωστρατηγική ισορροπία των υπερδυνάμεων και τη σχετική επιρροή τους στην περιοχή. Η λειτουργία, εξάλλου, του γιγάντιου αγωγού, NordStream II, στη Βαλτική Θάλασσα -πέραν του NordStream I– καθώς και το 2ο σκέλος του αγωγού TurkStream, μέσω Βουλγαρίας, Σερβίας, επιτρέπει στη Ρωσία να διευρύνει κι άλλο τις εξαγωγές της στην Ε.Ε., σε φυσικό αέριο, παρακάμπτοντας την Ουκρανία, που ήταν ο κύριος αγωγός διοχέτευσης του στην Ευρώπη. Το δε 1ο σκέλος του TurkStream, που υπογράφτηκε μόλις πριν, μεταξύ Πούτιν κι Ερντογάν στην Κων/πολη, ενόχλησε κι αυτό τους Αμερικανούς, παρ’ ότι προορίζεται για τις ανάγκες της Τουρκίας. Αν συνυπολογίσουμε και τον αγωγό TAP, που διέρχεται κι αυτός, από την Τουρκία και φέρνει φυσικό αέριο από Αζερμπαϊτζάν, στην Ε.Ε., επιτείνοντας την ενεργειακή της εξάρτηση απ’ την Ανατολή, δεν φαίνεται να καλύπτονται οι προβλεπόμενες ενεργειακές ανάγκες της Ε.Ε., με τον καλύτερο τρόπο, όταν θα είναι σε θέση, η Ρωσία, να χρησιμοποιεί, τους αγωγούς αυτούς, ως μοχλό πολιτικής πίεσης στα ευρωπαϊκά κράτη κι εναντίον των ΗΠΑ, περισσότερο απ’ ότι σήμερα.
Γίνεται φανερό έτσι πώς, αλλάζει το παιχνίδι στα ενεργειακά της Ευρώπης, ώστε, υποχρεώνει τις ΗΠΑ, να αντιτάσσονται στους αγωγούς αυτούς, η ρωσο-τουρκική προέλευση των οποίων, τους φοβίζει ιδιαίτερα και γι’ αυτό προσπάθησαν να τους εμποδίσουν. Κι αφού τα έργα των νέων αγωγών, δεν μπορούν να τα αποκρούσουν πια, οι Αμερικάνοι επιχειρούν να τα αντισταθμίσουν με άλλα σχέδια. Στα οποία, ξεχωρίζουν τόσο ο EastMed, όσο και το δικό τους, το σχιστολιθικό αέριο. Μα, στο επίπεδο των τιμών, η Ρωσία, θα έχει πάντα το πάνω χέρι. Παραδόξως όμως, θα πρέπει να συνεκτιμήσουμε και μια ακόμη διάσταση: Η προδιαγραφόμενη μονομερής ενεργειακή εξάρτηση, της Ε.Ε., από τη Ρωσία, διαφαίνεται πως επιβαρύνεται και προσκρούει, στην ανεπάρκεια κάλυψης των μελλοντικών αναγκών της σε φυσικό αέριο. Ιδίως όταν, ο συνεχώς επεκτεινόμενος Σιβηρικός αγωγός, για κάλυψη των διαρκώς μεγεθυνόμενων αναγκών της Κίνας (με τον κολοσσιαίο Sila Sibiri), δεν θα επιτρέπει καμιά άλλη αύξηση της ροής ρωσικών υδρογονανθράκων προς Ε.Ε., αργότερα, αυξανομένων και των αναγκών της ίδιας της Ρωσίας. Το δε σχιστολιθικό αέριο των ΗΠΑ –συμφερόντων εταιριών της οικογένειας του Αμερικανού Προέδρου Mr. Τραμπ– που προορίζεται και τώρα για την Ευρώπη, δεν πρέπει να υπερβεί τον συμπληρωματικό χαρακτήρα που έχει ήδη λάβει, στην κάλυψη των αναγκών της, ακόμα κι αν συμπεριλάβει το Καναδικό. Αφού αυτό, είναι ιδιαίτερα ακριβό στην παραγωγή του και στην μεταφορά του. Επομένως, η μεγαλύτερη -κατά το δυνατόν- απόδοση της παραγωγής του EastMed, μα και γύρω του -όπως προβλέπεται να συμβεί, με τη σοβαρή ενίσχυσή του, από τα μεγάλα κοιτάσματα Νοτίως της Κρήτης και των Νησιών του Ιονίου- είναι η πιο αξιόπιστη εναλλακτική επιλογή, για την επαρκή ενεργειακή τροφοδοσία της Ε.Ε. -όταν κι η Ρωσική, θα υστερεί- για την ενεργειακή της ασφάλεια. Ενώ ο EastMed, θα διασφαλίζει, όχι μόνο την ενεργειακή, αλλά και τη συναφή γεωπολιτική σταθερότητα ολόκληρης της Ευρώπης, στο μέλλον!
Ας σημειωθεί, παρεμπιπτόντως, πως στην εξίσωση των αγωγών, θα πρέπει -ίσως- να εξαιρέσουμε τις μελλοντικές ενεργειακές ανάγκες της Αγγλίας. Αυτές, αναμένεται να ικανοποιηθούν απ’ την πρόσφατη ανακάλυψη ενός γιγαντιαίου κοιτάσματος σχιστολιθικού αερίου στην περιοχή Νότιγχαμ. Γεγονός το οποίο υπόσχεται να της παράσχει τη σχετική αυτάρκεια κι αυτονομία στην κάλυψη των μελλοντικών αναγκών της. Το γεγονός αυτό -πέραν και του επερχόμενου BREXIT- αναμένεται να ουδετεροποιήσει την Αγγλία, ως προς το ενδιαφέρον της, για τον αγωγό EastMed, αλλά και ως προς τα γεωστρατηγικά σχέδια ή τους συσχετισμούς δυνάμεων που διαμορφώνονται διαπλεκόμενα γύρω του (ενώ υπάρχουν και δημοσιεύματα, τα οποία, αποδίδουν ακόμα και την παράνομη αυτή «Τουρκολιβυκή συμφωνία», σε προσχέδια εκπονημένα στη Βρετανία…).
Συνεπώς όλων των προαναφερόμενων, αναδύεται μεγαλόπρεπα -αν και μετ’ εμποδίων- και πελαγοδρομεί με αξιώσεις, στη «Λίμνη των Κύκνων της Μεσογείου», ένας εξαιρετικά θελκτικός και φέρελπις οιωνός -για πολλούς και για την Ελλάδα- ως ένας άλλος «Λευκός Κύκνος». Είναι ο νέος αγωγός, του EastMed. Ένας πυλώνας σταθερότητας, ανάπτυξης και ειρήνης, στην Ανατολική Μεσόγειο, όπως θα αναδείξουμε ακολούθως.
Το Μουσικό Χαλί του EastMed
Τώρα, τα διασυνδεδεμένα «γεωπολιτικά σχέδια», που αναπτύσσονται ολοένα στην Μέση Ανατολή και γύρω από τον «Λευκό Κύκνο» του πολλά υποσχόμενου EastMed, και στη λεκάνη της «μεσογειακής μας λίμνης» -στα πλαίσια μιας εποχής, πλήρως αναθεωρητικής, σε όλα της, από άποψη τεχνολογίας, μέχρι και συνόρων και μέσα απ’ τις αλληλεπιδράσεις που προξενεί η «Παγκοσμιοποίηση»- έρχεται να διαταράξει η Τουρκία, ως ένας άλλος «Μαύρος Κύκνος». Εδώ εκτυλίσσονται οι ανταγωνισμοί κι οι συγκρούσεις των υπερδυνάμεων, μέσα από ανατροφοδοτούμενες παρτίδες αδιάκοπης αναμέτρησης πατρίδων, ενεργειακών κολοσσών, πολυεθνικών εταιριών και με διαδραστικά εναλλασσόμενα σενάρια και διπλούς ρόλους, επικίνδυνης κι άδηλης κατάληξης στρατηγικών που αντιπαραβάλλονται.
Ιδίως για τους σχετικά μικρότερους παίχτες, οι οποίοι, αδυνατούν πλέον να απεμπλακούν ή να ξεφύγουν, ακόμα κι αν το ήθελαν.
Όλοι γνωρίζουμε πως «δεν υπάρχουν μόνιμοι σύμμαχοι, αλλά μόνιμα συμφέροντα». Μα στην περίπτωση του EastMed, ούτε οι σύμμαχοι, μα ούτε και τα συμφέροντα, μένουν μόνιμα. Τα τελευταία μεταλλάσσονται αργά ή αιφνιδιαστικά ή κατά περίπτωση, με τη μεταβολή των συνθηκών που καθορίζουν οι συσχετισμοί των δυνάμεων και οι αναπροσαρμογές των πολιτικών που προδιαγράφουν οι μεγαλύτεροι παίχτες. Για όλους, πάντως, υπάρχει μια κρίσιμη στιγμή και η συγκυρία της. Και η κρίσιμη χρονική συγκυρία, για μας, είναι τώρα! Τώρα είναι που τίθεται το θέμα του σχεδιαζόμενου μεγάλου αυτού υποθαλάσσιου αγωγού, του EastMed, που συνιστά μια αδήριτη ανάγκη για την Ε.Ε., ενώ, ταυτόχρονα, αποτελεί και κύριο άξονα προσανατολισμού για τα γεωστρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ. Όσο κι αν αυτά, αρνείται να τα ανεχθεί -μανιωδώς κι εμμονικά- η Τουρκία.
Γιατί, αν η συγκυρία αυτή, αποτελέσει το εφαλτήριο δικής μας οικονομικής ισχυροποίησης, δεν θα βρεθεί ποτέ πια, στην Τουρκία, η ευκαιρία, να ανεύρει το προσφερόμενο έδαφος, για να στήσει και να κτίσει την επεκτατική (ιμπεριαλιστική) κι αναθεωρητική της πολιτική, με τη «Γαλάζια Πατρίδα» και τα «Σύνορα της Καρδιάς» του Ερντογάν, πάνω στη χωματερή του αφανισμού της πατρίδας μας. Κι αντίθετα. «Την ανάγκην, φιλοτιμίαν ποιούμενη», θα εξαναγκαστεί στην ειρηνική συγκατάνευση και γειτνίασή της. Αυτή όμως η αλαζονική συμπεριφορά, μιας παραδοσιακά βουλιμικής κι αρπακτικής Τουρκίας, με τους ιδιαίτερα επικίνδυνους τσαμπουκάδες της, για την -ευθέως δηλούμενη- ωμή και θρασεία παρεμπόδιση της κατασκευής του EastMed, είναι μια ιδιαίτερα κρίσιμη κι επικίνδυνη παράμετρος, στο «παζλ» της δημιουργίας του αγωγού. Αφού, από μια χώρα τριτοκοσμική, των 80 εκατομμυρίων κατοίκων, με το δεύτερο σε αριθμό, στρατό στο ΝΑΤΟ, η Τουρκία, αναβαθμίστηκε γεωοικονομικά ήδη, σε περιφερειακή δύναμη, με την είσοδό της στους G20 κι αδημονεί -ως άλλος Σουλτάνος «Πορθητής» και διεθνής ταραξίας, με βαρύνουσα πράγματι τη «γεωστρατηγική θέση» της- να εισαχθεί, ακόμα και βίαια, στους G7. Με τα χαρακτηριστικά, μιας πλήρως αναθεωρητικής και ρεμβασιστικής δύναμης, που επιδιώκει την κατάλυση του διεθνούς δικαίου και την επαναφορά του -πάλε ποτέ- «Ανατολικού ζητήματος». Αλλά, στην αναστροφή του. Όπως είναι κι οι μεγαλοϊδεατισμοί, που προσλαμβάνονται από τον Ερντογάν κι εστιάζονται στην επανασύσταση της «Νέο Οθωμανικής Αυτοκρατορίας» του. Κι ενώ, οι γεωπολιτικοί σχεδιασμοί των περιφερειακών δυνάμεων και των υπερδυνάμεων, μπορεί να έχουν κι άλλες επιλογές, εναλλακτικές -είτε με, είτε και χωρίς τον EastMed– εμείς δεν έχουμε καμιά άλλη οδό και διαφορετική διάβαση, στην υπαρξιακή μας αγωνία, από το αυτοσυντηρητικό μας ένστικτο και την υπεύθυνη αντίστασή μας, σε ότι μας απειλεί. Συμπορευόμενοι, ακριβώς, σε δρόμους που, κι ο αγωγός του EastMed, ενισχύει αντικειμενικά!
Η πολιτική των απειλών, των κανονιοφόρων και των γεωτρύπανων, που εφαρμόζει η Τουρκία, δεν μπορεί -με τίποτα- να γίνει αποδεκτή, από κανέναν. Αφού, με τους απειλητικούς τσαμπουκάδες και την προκλητικά επιθετική συμπεριφορά της, ιδίως σε βάρος της Κύπρου και της Ελλάδας, αμφισβητείται ακόμα κι η Συνθήκη της Λωζάννης. Ενώ «τα σύνορα της καρδίας», του Ερντογάν κι η «Γαλάζια Πατρίδα», προμηνύουν τις -δίχως όρια- προθέσεις στοχοποίησης μας, ως θύμα του. Ιδίως όταν, οι συνεχώς κλιμακούμενες προβολές ισχύος, με απειλές, παραβιάσεις κι υπερ πτήσεις πολεμικών αεροσκαφών, αυτό, ακριβώς, καταμαρτυρούν. Καθώς επίσης, η προηγηθείσα στρατιωτική εισβολή και κατοχή, στη Βόρεια Κύπρο και τμημάτων τώρα, της Βόρειας Συρίας και του ΙΡΑΚ, κάθε άλλο παρά μας επιτρέπουν τον οποιονδήποτε εφησυχασμό, αλλά εγρήγορση.
Εντείνεται μάλιστα, ολοένα, η ευθεία απειλή και αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων Ελλάδας και Κύπρου. Τελευταία και κορυφαία της δρώμενα: οι γεωτρήσεις της στην Κυπριακή ΑΟΖ και το δήθεν «Μνημόνιο Συμφωνίας, Τουρκίας-Λιβύης», για καταπάτηση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων και τον επαπειλούμενο σφετερισμό θαλάσσιων Ζωνών, της ελληνικής ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας. Οι πραξικοπηματικές αυτές κινήσεις της αποσκοπούν, να αποκόψουν, κάθετα και De facto, την προβλεπόμενη διαδρομή του νέου αγωγού EastMed.
Αλλά, η συμπεριφορά αυτή, μιας νευρικής κι ασυγκράτητα επιθετικής Τουρκίας, κάνει όλους τους γείτονές της να κουμπώνονται. Έτσι που, αντί να της ζητήσουν να συμπράξει -με λογικό κι αμοιβαίο όφελος, όλων των πλευρών- στους ενεργειακούς τους σχεδιασμούς, τους υποχρεώνει σε αμυντική συσπείρωση, απέναντί της. Και συνεπώς. Η υπογραφή της τριεθνούς Συμφωνίας, κατασκευής του EastMed, μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου & Ισραήλ, στις 2-1-2020 και της αναμενόμενης προσχώρησης της Αιγύπτου και Ιταλίας, όπως ακόμα, η έναρξη των εξαγωγών φυσικού αέριου, από το Ισραήλ, στην Αίγυπτο, κατέστησαν φανερό πως δρομολογήθηκε μια άλλη εποχή στα γεωπολιτικά δεδομένα της περιοχής, με τις ιστορικές συμφωνίες συνεργασίας των συγκεκριμένων γειτόνων και παρά το βαρύ, μεταξύ τους, ιστορικό. Ραγδαίες θα είναι, στο εξής, οι εξελίξεις για την Ανατολική Μεσόγειο, με τις συμφωνίες -μεταξύ των απειλούμενων, από την Τουρκία κρατών- να διαδέχονται η μία την άλλη.
Με το Ισραήλ και την Αίγυπτο, ξεπερνούν, ταχύτατα τις προηγούμενες διαφορές τους κι αποφασιστική τη συνδρομή Ελλάδας και Κύπρου, που μπαίνουν πια, όλοι μαζί, δυναμικά στο ενεργειακό παιχνίδι, που αποτελεί την πιο ελπιδοφόρα κι αναγκαστική εξέλιξη, για το ευοίωνο και ειρηνικό μέλλον των Λαών της Ανατ. Μεσογείου. Γιατί, με τις σημερινές κακές πρακτικές, σε όλους τους τομείς της εξωτερικής της πολιτικής, η Τουρκία αποσκοπεί στην ακύρωση των ενεργειακών αυτών σχεδιασμών. Ενώ κι αυτή, η διαρκής χρήση του μεταναστευτικού όπλου της -το οποίο έχει εργαλειοποιήσει, σε επικίνδυνα επίπεδα, παρά τις υπάρχουσες κι αδρά αμειβόμενες συμφωνίες της, με την Ε.Ε.- αποσκοπεί στην ανατροπή του συσχετισμού δυνάμεων, σε βάρος όσων αντιτίθεται μαζί της. Ενώ, εφαρμόζοντας το Νεοοθωμανικό της ιδεολόγημα, επιχειρεί να επιβάλει -σε δεύτερη φάση και με ένοπλο τρόπο- την επέκταση και των «συνόρων της καρδιάς», του Ερντογάν, την οποία, εμποδίζει -σίγουρα- η δημιουργία του αγωγού EastMed. Ταυτόχρονα, η ενεργειακή ασφάλεια της Ε.Ε., απέναντι σε χώρες όπως η δύστροπη σημερινή Τουρκία, αξίζει το οποιοδήποτε κόστος συνεπάγεται κι η κατασκευή του EastMed. Ενώ, η υπογραφή στην Αθήνα, μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ, της συμφωνίας, για την κατασκευή του κολοσσιαίου αυτού αγωγού, δικαίως θεωρήθηκε ως μια κίνηση ΜΑΤ, αφού, υλοποιούμενος ο EastMed, ουδετεροποιεί την Τουρκία, αποτρέποντας και τα δόλια σχέδιά της στην Ανατολική Μεσόγειο, σε βάρος, Ελλάδας, Ευρώπης, των χωρών της Ανατ. Μεσογείου και των ΗΠΑ. Εγκαινιάζοντας ένα περιβάλλον «Λευκού Κύκνου»: ευημερίας, σταθερότητας και ειρήνης, για όλους τους Λαούς της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου, όταν υλοποιηθεί!
Όμως, η χαλαρότητα, στο μεταξύ, στην εξωτερική μας πολιτική, δεν είναι η καλύτερη σύμβουλος. Πολύ περισσότερο όταν, χωρίς τις “κόκκινες γραμμές“, δεν έχουν νόημα τα οποιαδήποτε αμυντικά μας σχέδια. Αφού, τότε, θα πρέπει να ετοιμαζόμαστε για τα “κόκκινα φανάρια“, ως τα Γιουσουφάκια του προχθές…
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου