Του Άλκη Κούρκουλα*
Tα όσα ξέρουμε για το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου, μάλλον καθησυχάζουν παρά ανησυχούν, για τις σχέσεις με την Ελλάδα. Οι πραξικοπηματίες, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, αποτελούσαν κατάλοιπα των δομών που είχε δημιουργήσει το "κοσμικό" ατατουρκικό στρατο- κηδευόμενο καθεστώς. Μέρος των δομών είχαν εγκατασταθεί στον πυρήνα του κράτους, απ’ όπου χειραγωγούσαν τις κοινοβουλευτικές (πολιτικές- cıvıle) κυβερνήσεις της χώρας. Πρόκειται για την οργάνωση Εργκένεκον και το σχέδιο Bayloz (Bαριoπούλα) που η κυβέρνηση του AKP και ο σημερινός πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με την βοήθεια του κινήματος του μουσουλμάνου διανοητή Φετουλάχ Γκιουλέν, και την θεσμική ενθάρρυνση Ευρωπαϊκής Ένωσης, έστειλαν στα δικαστήρια και αυτά στην φυλακή.
Και οι δύο αυτές παρακρατικές δομές χρησιμοποιούσαν τον εθνικισμό και την αυτόκλητη προστασία "των κοσμικών" αξιών του ατατουρκισμού για να εξασφαλίσουν την κυρίαρχη θέση τους στο κράτος. Από τις δίκες των δυο αυτών δικτύων γνωρίζουμε ότι συντηρούσαν και εξέτρεφαν την σύγκρουση με την Ελλάδα, όχι μόνο στο πλαίσιο των ιδεολογικών αναγκών του εθνικισμού, άλλα κυρίως γιατί ανέξοδα και ακίνδυνα συντηρούσαν στην κοινή γνώμη ένα κλίμα απειλής, που δικαιολογεί την μονιμοποίηση μέτρων "εκτάκτου ανάγκης". Το ιδεώδες κάλυμμα για την αποτελεσματική δράση των οργάνων αυτών. Στο στρατιωτικό σχέδιο Bayloz, π.χ. προβλέπονταν σκόπιμες παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου για να προκληθούν ελληνικές αναχαιτίσεις (σιγουράντζα). Το σχέδιο προέβλεπε μεταξύ άλλων πως αν οι Έλληνες δεν αντιδράσουν (Θεός φυλάξει) όπως ανεμένετο, τότε η τουρκική αεροπορία θα κατέρριπτε -με φίλια πυρά- δικά της αεροσκάφη για να κατηγορηθεί η Αθήνα και να προκληθεί στην Τουρκία απαραίτητη συσπείρωση που θα ευνοούσε την απομάκρυνση της κυβέρνησης Ερντογάν και την άσκηση της εξουσίας από "εθνική" κυβέρνηση που θα όριζε ο στρατός.
Όταν οι πηγές έντασης και διαρκούς κρίσης απομακρύνθηκαν, σταματήσαμε για πολλά χρόνια να ασχολούμαστε με τα σχεδία πτήσεων των στρατιωτικών αεροσκαφών. Με το Ιουλιανό πραξικόπημα απομακρύνονται και τα κατάλοιπα τους. Μένει ωστόσο μια χρήσιμη και δοκιμασμένη ιδέα: Η ελεγχόμενη ένταση, που εξυπηρετεί ή εντάσσεται σε εσωτερικές πολιτικές στρατηγικές. Αλλά η στρατιωτική σύγκρουση για δικαιοδοσίες στο Αιγαίο δεν εντάσσεται στην λογική του Ερντογάν, έστω και στην αυταρχική εκδοχή της. Η συσπείρωση γίνεται με άλλους τρόπους, προσφιλέστερους στην ιδεολογία της βάσης του AKP. Οι ψηφοφόροι του ΑΚΡ δεν έχουν ιδιαίτερα θέματα με την Ελλάδα, όπως οι εθνικιστές του ατατουρκικού στρατοπέδου. Η κοινωνική αυτή κατηγορία, που έχει τις ρίζες της στα Βαλκάνια και τις μεγάλες πόλεις της Αυτοκρατορίας συμπεριφέρεται σαν να πρέπει να αποδείξει την προσήλωση της στο νέο κράτος που γεωγραφικά βρίσκεται στην Ανατολία (αλλά πολιτισμικά βρίσκεται αλλού). Αυτές οι εμμονές -μεταξύ άλλων- συντηρούσαν διαχρονικά την ιδιότυπη φιλονικία με την Ελλάδα.
Συνεπώς, οι επικίνδυνες εξελίξεις της σημερινής συγκυρίας στην Τουρκία, δεν επιβαρύνουν, το αντίθετο, τις σχέσεις με την Ελλάδα. Η ελληνοτουρκική σύγκρουση, ακριβώς επειδή δεν προέρχεται από κάποιο σοβαρό θέμα ασφαλείας, αλλά είναι κυρίως ρητορική σύγκρουση, απαραίτητη για την ζύμωση των αντίστοιχων εθνικών ταυτοτήτων (ή "εθνικών φρονημάτων" όπως θα το έθεταν οι εθνικολαϊκιστές που βρίσκονται στην εξουσία σήμερα), μπορεί να μετακινηθεί -εύκολα- σε οποιοδήποτε άλλο σημείο.
Σκεφτείτε πως ανέκυψε θέμα Αγίας Σοφίας ή την εμμονή στο να μην λειτουργεί ούτε ένα ισλαμικό τέμενος στην Αθήνα, ούτε καν τα ιστορικά (και αισθητικά κοσμήματα) τεμένη στο Μοναστηράκι. Σκεφτείτε αν κάποιοι ζηλωτές από την πελατεία των εθνικολαϊκιστών (όχι αναγκαστικά μόνο από τους ΑΝΕΛ), καταλάβουν στο όνομα της ελληνοχριστιανικής παράδοσης κάποιο ιστορικό κτίσμα ιστορικής η λατρευτικής σημασίας της οθωμανικής περιόδου. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η απομάκρυνση της Τουρκίας από τις κοινές αξίες της ατομικής ελευθερίας, του κράτους δικαίου και της ισοπολιτείας είναι επικίνδυνη εξέλιξη. Επικίνδυνη και για την Ελλάδα όχι με τη έννοια της άμεσης στρατιωτικής απειλής, αλλά ως μία εξέλιξη που μπορεί να δημιουργήσει προσχήματα -στην Ελληνική πλέον πλευρά- για εισαγωγή έκτακτων μέτρων. Το σχέδιο Βαριοπούλα έχει ήδη, ανοίξει τον δρόμο.
Τέλος η καφενειακή κοινοτυπία, περί της "εξαγωγής " των εσωτερικών κρίσεων της Τουρκίας εκτός των συνόρων, δεν έχει καμία απολύτως σημασία. Αν η πολιτική δημαγωγία εξυπηρετείται από τέτοια κλισέ, δεν μπορούμε να την απαγορεύσουμε. Επιβάλλεται ωστόσο να την καυτηριάζουμε, και να καυτηριάζουμε κυρίως τους συνειδητούς η ασυνείδητους διακινητές της. Η ανοχή μας πρέπει να συνοδεύεται με την κατανόηση ότι "καμιά δουλειά δεν είναι ντροπή", ιδιαίτερα σε περιόδους ανεργίας και κρίσης…
* Ο Άλκης Κούρκουλας είναι Δημοσιογράφος - Ανταποκριτής. Ίδρυσε το 1984 και διηύθυνε μέχρι την διάλυση του το 2015, το γραφείο του ΑΠΕ στην Τουρκία. Από την Κωνσταντινούπολη συνεργάζεται ως σύμβουλος και σχολιαστής με ελληνικά και διεθνή μέσα ενημέρωσης.
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου